Læknaneminn - 01.11.1977, Blaðsíða 26

um. Þetta stendur vonandi eiltlivað til bóta með
tilkomu nýju námsbrautarinnar í sjúkraþjálfun
við Háskóla Islands og auknu plássi fyrir endurhæf-
ingu í geðdeild Landspítalans sem nú er í smíðum.
Það verður þó einhver bið á því að þetta hvort
tveggja komi í gagnið og skortur á iðjuþjálfum
verður ekki leystur fyrr en við förum að mennta
okkar iðjuþjálfa sjálfir.
Bæklunarlækningardeild Landspítalans, með 33
rúmum, er alltof lítil og skiptir hiðin eflir liðað-
gerðum mánuðum og árum, sem er auðvitað algjör-
lega óforsvaranlegt og raunar ómannúðlegt að ætla
gigtsjúku fólki að bíða svo lengi eftir aðgerð sem
sannanlega liefur bætandi áhrif. Þetta er meiriháttar
vandamál, sem verður ekki leyst nema með því að
fjölga rúmum ortopediunnar. Ég tel þetta eilt af
brýnustu málum af mörgum á sviði heilbrigðisþjón-
ustunnar sem þarf að leysa nú á næstunni.
Vísimlarannsóhnir á ffifft
Einn megintilgangur Gigtarársins er að hvetja lil
aukinna vísindarannsókna á gigtsjúkdómum. Það
hefur verið bent á það áður að skammarlega litlum
fjármunum sé varið til vísindalegra rannsókna í
þessari grein læknisfræðinnar.
Það er skoðun flestra að ónæmisfræðin eigi eftir
að leysa gátu margra gigtsjúkdóma og flestar vís-
indalegar rannsóknir á þeim eru háðar aðstöðu til
ónæmisfræðilegra rannsókna. Sindurtelj arinn, sem
Gigtarfélag Islands ætlar að gefa Landspítalanum,
mun því vafalítiö verða hvati til aukinna vísinda-
rannsókna á þessu sviði hér heima.
Þrátt fyrir aöstöðuleysið höfum við ekki setið al-
veg auðum höndum. Gigtsjúkdómafélag íslenzkra
lækna var strax og það var stofnað umræðuvett-
vangur fyrir gigtarmálefni. Þegar Hjartavernd hóf
svo hópskoðun sína fyrir 10 árum síöan, leitaði
Gigtsjúkdómafélag íslenzkra lækna eflir samvinnu
við Rannsóknastöð Hjartaverndar um faraldsfræði-
lega rannsókn á gigtsjúkdómum á Islandi og hefur
félagið notið styrks úr Vísindasjóði íslendinga til
þessa verkefnis. Rannsóknir þessar beinast aðallega
að tíðni vissra einkenna gigtsjúkdóma svo sem lið-
verkja og gigtarþáttar (rheumatoid factor), sam-
bandi þeirra á milli og horfum þeirra sem hafa þessi
einkenni. Starfshópurinn, sem vinnur að þessum
1 P
lo
rannsóknum og saman stendur af læknum úr mis-
munandi sérgreinum, tölfræðingi og sænskum epi-
demiolog, próf. Erik Allander, hefur birt niðurstöð-
ur rannsóknanna jafn óðum á gigtlæknaþingum og
ráðstefnum faraldsfræðinga og skrifað greinar í
læknisfræðitímarit.0,110’11’12’13 Á Gigtarári standa
vonir til að þriðja og síðasta áfanga hópskoðunar-
innar ljúki í Rannsóknastöð Hjartavendar, en þá er
samt heilmikil vinna eftir og vantar okkur ungan og
duglegan lækni eða læknanema til samstarfs.
Á Norræna gigtlæknaþinginu í Reykjavík í fyrra,
hlaut Alfreð Árnason, deildarstjóri í erfðarann-
sóknadeild Blóðbankans, vísindastyrk Astra-Syntex
lyfjafyrirtækisins í Svíþjóð til erfðarannsókna á
gigtsjúkdómum. Samstarf var þá þegar hafið milli
Blóðbankans og lyflæknisdeildar Landspítalans á
þessu sviði og hefur það verið snar þáttur í öllum
rannsóknum okkar á Gigtarári. Þær byggjast á því
nýmæli að ákveðin gigtarafbrigði fylgja ákveðnum
vefjaflokkum (HLA-flokkum), sem erfast eftir
þekktum erfðareglum. Niðurstöður þessara rann-
sókna leiða í ljós að algjör fylgni er með einu gigt-
arafbrigðinu, spondylitis ankylopoietica og ákveðn-
um vefjaflokki HLA B-27 og önnur afbrigöi hafa
mjög sterka fylgni við vefjagerð.14
Rannsóknir á ættum hafa sýnt að staðsetja má
viðkomandi erfðavísi all nákvæmlega. Ættarrann-
sóknir á sviði sjúkdómaerfðafræði er hægt að
stunda betur á íslandi en í flestum öðrum löndum
vegna hins almenna ættfræðiáhuga í landinu og
góðrar skrásetningar. 1 framtíðinni munum við ein-
beita okkur að ættarrannsóknum á vefjaflokkum og
öðrum ónæmiserföamörkum og teljum að þær rann-
sóknir munu auka skilning á eðli þessa flókna sam-
spils erfða og sjúkdóma. Á þessu sviði getum við
lagt þyngri lóð á vog þekkingarinnar en margir þeir
sem stærri eru.
1 fyrra var könnuð tíðni „Rauðra úlfa“ (lupus
erythematosus disseminatus) á íslandi og voru nið-
urstöður kynntar á Norræna gigtlæknaþinginu og
síðar birtar í Læknanemanum á Gigtarári.15 Rann-
sóknir á hryggikt (spondylitis ankylopoietica)10 og
Reiter’s sjúkdómi17 og reyndar fleiri gigtarafbrigð-
um eru nú í gangi. Á Norræna gigtarlæknaþinginu í
fyrra var skýrt frá athyglisverðum rannsóknum á
aukaverkunum gigtarlyfsins Naprosyn.18
LÆKNANEMINN