Læknaneminn - 01.04.1979, Blaðsíða 19

ingar ganga til baka að eölilegu ástandi þegar NE-
gjöf er hætt.
Annað streitulíkan var dagleg nicotine-gjöf, 0.5
mg nicotine/kg tvisvar á dag í sex mánuði. Saman-
burður var gerður á fitusýrusamsetningu fosfóli-
pida í hjörtum fjögurra hópa dýra, viðmiðunardýr
a venjulegu fóðri án nicotine-gjafar, dýr sem voru
alin á kolesterolríku fóðri (1%) án nicotine-gjafar,
dýr sem feng venjulegt fóður og nicotine-gjöf og
öýr sem voru alin á kolesterol-ríku fóðri og fengu
nicotine-gjöf. Niðurstöðurnar sýndu að dýr, sem
fengu daglega nicotine-gjöf og voru jafnframt alin
a kolesterol-ríku fóðri höfðu hreytta samsetningu
fjölómettaðra fitusýra í fosfolipidum hjartans,
samskonar og fundust hjá dýrum, sem urðu að
þola NE-streitu. Marktækar breytingar fundust ekki
1 fnsfolipidum dýra, sem höfðu verið alin á kolester-
ol-ríku fóðri (án nicotine-gjafar) eða hjá dýrum
sem voru alin á kolesterol-snauðu fóðri og fengu
einnig nicotine-gjöf. Samverkan nicotines og kole-
sterols virðist ráða hér hve víðtækar breytingar
verða á efnasamsetningu himnulipida.
l'a’ðufita og fosfolipidar hjarta.
Fituefni fæðunnar hafa ekki aðeins áhrif á blóð-
fitu og fitusöfnun í æðaveggi, þessi efni geta einnig
f'aft víðtæk áhrif á efnasamsetningu fituefna í ýms-
um líffærum2-3 og einnig hjartavöðva4 og þannig
haft bein áhrif á samsetningu, byggingu og eigin-
leika frumuhimnu og himnur ýmissa frumuhluta,
t d. mitochondria.
Hottur voru aldar á fóðri, sem í var blandað
10'7o þorskalýsi. Vaxtarhraði þ essara dýra var svip-
aður og viðmiðunardýra, þó voru þau um 7%
þyngri en viðmiðunardýr á sama aldri. Þorskalýsið
olli marktækum breytingum á fitusýrusamsetningu
glycerida og fosfolipida í hjarta dýranna. Þorska-
lýsið hefur meira af mjög löngum, fjölómettuðum
fitusýrum en finnst í venjulegri dýra- og jurtafeiti.
f glyceridum (forðafitu) hjartavöðva var marktæk
minnkun á 16:0, 18:2n6 og 20:4n6 en í þeirra stað
komu fitusýrurnar 20:ln9, 20:5n3, 22:lnll og
22:6n3 þegar rotturnar voru aldar á þorskalýsi.4
Marktækar breytingar urðu einnig á fosfolipidum
hjartans, en hér minnkaði 18:2n6 og 20:4.n6 og í
þeirra stað komu 20:5n3 og 22:6n3. Breytingar
LÆknaneminn
þessar voru einkum í PC og PE, en fitusýru-sam-
setning cardiolipin, sem hefur um 70% 18:2n6,
breyttist lítið af völdum þorskalýsis. Fæðufita virð-
ist breyta fitusýrusamsetningu vissra fosfolipida
verulega, en öðrum lítið sem ekkert. Cardiolipin er
hér mjög áhugavert því þetta efni situr i innri
himnu mitochondria og virðist hafa hlutverki að
gegna í orkuvinnslu hjartans.
Viss aðlögun að þessu nýja fóðri verður hjá rott-
unum, breytingar á fituefnum hjartans eru mun
meiri eftir 3 mánuði á þessu lýsis-ríka fóðri, en
eftir 9 mánuði. Mettaðar fitusýrur náðu aftur eðli-
legu magni, en hlutföll fjölmettaðra fitusýra voru
enn frábrugðin eðlilegu ástandi eftir 9 mánuði.4
Myndun hjartadreps og fosfolipidar hjarta
Hafa breytingar á fitusýrusamsetningu fosfoli-
pida eða himnulipida einhver áhrif á starfshæfni
hjartavöðvans, viðbrögð við catecholaminum,
streituþol, iscemiu, myndun hjartadreps (necrosis)
o.þ.h.? Þessum spurningum er flestum ósvarað en
vissar vísbendingar má fá við athugun á isopro-
terenol-þoli.1 Isoproterenol-gjöf er nokkurs kon-
ar streitulíkan notað til að framkalla hjartadrep í
tilraunadýrum, en hjartadrep þessi líkjast hjarta-
drepi í mönnum eftir kransæðastíflu. Isoproterenol,
20-80 mg/kg er gefið tvisvar eftir aðferð Rona,5
seinni sprautan 24 stundum eftir þá fyrri og er dýr-
ið drepið 48 stundum eftir fyrstu sprautu, hjartað
fjarlægt og rannsakað. Isoproterenol í svo miklu
magni veldur stórauknu vinnuálagi og aukinni orku-
þörf. A sama tíma lækkar blóðþrýstingur og blóð-
streymi um kransæðar verður ófullnægjandi, leiðir
til ischemiu, orkuskorts, frumuskemmda og mynd-
un hjartadrepa (infarct-like necrosis).
Samanburður var gerður á isoproterenol-þoli
þriggja dýrahópa og verður hér aðeins getið um
mismunandi dánartíðni þessara dýra. 1 hópi I voru
viðmiðunardýr á venjulegu fóðri, í hópi II voru
dýr alin á fóðri, sem í var blandað allt að 20%
hertu lýsi, en hert lýsi er mikilvægt hráefni í al-
gengu íslensku smjörlíki. Hópur III fékk 10%
þorskalýsi í fóðri sem fyrr segir. Viðbrögð þessara
hópa við isoproterenol-gjöf voru mismunandi, hóp-
ur I og II höfðu dánartíðni um 50%, en hópur III
hafði 100% dánartíðni. Slíkar tilraunir voru marg-
11