Læknaneminn - 01.07.1979, Blaðsíða 42

um, ASAT og ALAT, en AP hækkun er oftast minni
eða allt að tvöföld til þrefölcl efri mörk „normal-
gilda“. Við gallvegastíflu er hækkun aminotransfer-
asa fremur lítil en AP hækkun hins vegar mun meiri
(> 2,5 sinnum efri mörk ,,normalgilda“). Þessi
munur á hækkun aminotransferasa annars vegar og
AP hins vegar er góð vísbending við greiningu gulu
á byrjunarstigi. GGT er jafnvel næmari kvarði á
gallvegastíflu en AP, en hækkar auk þess við flesta
lifrarsjúkdóma. Hins vegar þarf að túlka niðurstöð-
ur GGT mælinga með gát, þar eð mörg lyf og einnig
alkóhól valda aukinni smíð þessa enzyms í lifur og
hækkuðum serumgildum. GGT er venjulega talsvert
hækkað í serumi alkoholista og annarra, sem neyta
mikils áfengis.
Beinsjúkdómar
I beinum er mikið af alkaliskum fosfatasa, og
hækkar hann í serumi sjúklinga með beinsjúkdóma,
þar sem virkni osteoblasta er mikil. Hæstu serum-
gildi finnast við Pagets sjúkdóm (osteitis deform-
ans) á háu stigi. Aðrir sjúkdómar svo sem beinkröm
og osteomalacia valda minni hækkun. Beinæxli og
metastasar í beinum geta valdið hækkun á AP gild-
um í serumi, ef samfara þeim er mikil virkni osteo-
blasta.
Greina má milli AP hækkunar vegna lifrar og
beina með því að ákvarða samtímis GGT eða 5'-
nukleotíðasa, en séu þessi enzym ekki hækkuð má
slá því föstu, að ekki sé um lifrarsjúkdóm að ræða.
Einnig má viðhafa ísóenzymagreiningu á AP.
Lohaorð
Ofangreind dæmi gefa vísbendingu um, á hvern
hátt má beita enzymmælingum við greiningu sjúk-
dóma, þó að taka verði skýrt fram að hér er hvergi
nærri um tæmandi lýsingu að ræða.
Enzymmælingar hafa fyrir löngu unnið sér fastan
sess sem mikilvægt hjálpartæki við sjúkdómsgrein-
ingar. Á síðustu árum hefur ný tækni aukið mjög
nákvæmni þessara mælinga, og aðferðir til greining-
ar ísóenzyma verða sífellt auðveldari í meðförum.
Þessi þróun á vafalaust eftir að auka enn á mikil-
vægi kliniskrar enzymologiu.
34
LÆKNANEMINN