Bændablaðið - 25.05.2023, Page 30

30 Bændablaðið | Fimmtudagur 25. maí 2023
LÍF&STARF
Hringrásarhagkerfið:
Bambahús hasla sér völl
– Vilja vera leiðandi afl í mótun framtíðarstefnu í uppvinnslu- og endurvinnslumálum
Bambahús draga nafn sitt af
bömbum, sem eru sterkbyggðir
1.000 lítra IBC söfnunarkassar/
tankar fyrir t.d. vökva, matvæli eða
spilliefni. Öryggisgrind tankanna er
gerð úr galvaníseruðum stálrörum
og þolir mjög harkalega meðferð
og skelin hágæðaplast (HDPE).
Aflóga bambar verða svo að gulli
í greipum Bambahúsa því efnið úr
þeim er notað í gróðurhús sem fást
í ýmsum stærðum.
Jón Hafþór Marteinsson er
framleiðandi gróðurhúsanna.
Hann var nýkominn af sjó þegar
Bændablaðið hafði samband og
segist vera að vinna að hugmynd
sem gæti umbylt strandveiðum
talsvert hvað varðar öryggi og
aðbúnað sjómanna og veiðihæfni
hvers báts. Hann vildi ekki gefa
meira upp um verkefnið að svo
stöddu svo við setjum fókusinn á
Bambahús hans.
Kennir börnum að hlúa að lífi
Velgengni Bambahúsa segir Jón
Hafþór fyrst og fremst að þakka
þeim sjálfum og þeim fjölmörgu
grunn- og leikskólum sem hafa
tekið sjálfstæðar ákvarðanir um
að kenna börnum ræktun og annað
í Bambahúsum. „Síðan fyrstu
Bambahúsin urðu til er kominn
fjöldi Bambahúsa við grunn- og
leikskóla víðs vegar um landið og
þau hafa hafa verið fjármögnuð með
ýmsum ráðum,“ segir Jón Hafþór og
heldur áfram:
„Nú í dag er hægt að telja um 90
húseiningar víðs vegar um landið og
um það bil 30 af þeim eru staðsettar
fyrir utan leik- og grunnskóla. Við
finnum fyrir mikilli vakningu meðal
kennara um mikilvægi þess að
krakkar kynnist náttúrunni á þennan
hátt. Í bónus með Bambahúsum
eru börnin að sjá hvernig hlutir
geta breytt um form. Það virkjar
svo þeirra sköpunarkraft til
áframhaldandi verka í að umbreyta
og hlúa að lífi.“
Hann segir ljóst að áhugi
skólanna fari ört vaxandi og þeir
virðist meðvitaðir um þörf á að
ræktun og meðferð plantna verði
framar á námskránni en verið hefur.
„Bara það að starfsemi Bambahúsa
geti fullum fetum merkt sig 9 af
17 heimsmarkmiðum Sameinuðu
þjóðanna um sjálfbæra þróun ætti
að vekja viðbrögð þeirra sem standa
að innflutningi á þessum bömbum
og hjálpa okkur við að nýta efnið í
eitthvað gagnlegt fyrir samfélagið,“
segir hann.
Styrkur húsanna, einföld
uppsetning, lágt verð, lítið viðhald
og jákvæð umhverfisáhrif gera
húsin eftirsóknarverð, að sögn Jóns
Hafþórs. „Það eru mikil tækifæri
til uppvinnslu og hringrásar í
matvælaiðnaði á Íslandi. Framlag
Bambahúsa býður upp á fullkomna
lausn á uppvinnslu þess bamba-
úrgangs sem til fellur í iðnaði hér á
landi. Að búa til úr þeim gróðurhús
fyrir skóla, sem munu nýtast sem
kennslurými fyrir komandi kynslóðir
um uppvinnslu, umhverfisfræði og
ræktun, er risastórt skref sem stuðlar
að eflingu hringrásarkerfisins á
Íslandi,“ segir hann jafnframt.
Almenningur vakni til vitundar
Húsin eru að sögn Jóns Hafþórs
veðurþolin, notendavæn og nær
viðhaldsfrí og hafa fram yfir
önnur gróðurhús að þurfa ekki
jarðfestingar og geta staðið hvar
sem er á sléttum fleti. Þau henti
jafnt í ræktun í mold sem og í
hydroponic-ræktun (vatnsræktun
plantna) og aquaponic-ræktun
(fisk- og plönturæktun í vatni).
„Íslendingar framleiða aðeins
10% af því grænmeti sem þeir neyta
og aðeins 3% ávaxta í ræktun með
umhverfisvænni orku og hreinu
vatni,“ segir hann. „Innflutningur
á grænmeti er kostnaðarsamur
og kolefnisfrekur. Með ræktun
grænmetis hér á landi sparast
kolefnisspor vegna innflutnings,
pökkunar og umbúða. Við
þurfum að huga að því að verða
sjálfbærari í matvælaframleiðslu
en einnig endurnýtingu efnis og
uppvinnslu þess.“ Hann segir að
eitt helsta vandamálið varðandi
ræktun og því að ná meiri
sjálfbærni í matvælaframleiðslu sé
þekkingarleysi almennings. Lýsing
og sjálfvirkni hafi aldrei verið eins
aðgengilegt og þar með aldrei verið
jafnauðvelt að rækta sinn eigin mat.
Samkvæmt Jóni Hafþóri eru um
5.000 IBC-tankar eða bambar fluttir
til landsins á hverju ári. „Úr þeim
gætum við smíðað 700 hús á ári.
Það er mjög kostnaðarsamt að flytja
þessa tanka utan til endurvinnslu
og því hafa þeir verið urðaðir
eða nýttir undir rusl sem fer til
útflutnings. Þá eru úrvinnsluaðilar
að losa sig við bamba með því að
flytja í þeim úrgang. Þetta þykir
okkur í Bambahúsum miður því við
höfum fundið leið til að nýta þessa
tanka og búa til úr þeim vöru sem er
í raun verðmætari en upprunalega
Jón Hafþór Marteinsson, upphafsmaður Bambahúsa og framleiðandi þeirra, segir fyrirtækið vilja vera afl til fræðslu
og sjálfbærni. Myndir / Bambahús
Gróðurhús á Hvalsnesi á Reykjanesskaga fauk á haf út í óveðri og nú er búið
að setja þar Bambahús sem vonandi stenst atlögur veðursins.
Steinunn Ásmundsdóttir
steinunn@bondi.is
Hugmyndin að Bambahúsunum varð til í ársbyrjun 2020 hjá fjölskyldu
í Bolungarvík. Um er að ræða gróðurhús úr einnota umbúðum sem ella
myndu urðast sem rusl. Fyrsta gróðurhúsið, ásamt mold og moltu, var
gefið Bolvíkingum svo að bæjarbúar gætu sameinast um að rækta þar
mat handa sér og sínum.
Gróðurhúsin nýtast sem kennslurými í fjölmörgum leik- og grunnskólum
víða um land.