Bændablaðið - 25.05.2023, Síða 37

37Bændablaðið | Fimmtudagur 25. maí 2023

Þau hafi hins vegar boðið utan-
aðkomandi svínabændum að nýta
sér aðstöðuna og eru 288 grísir í eldi
í Norðurgarði. Þeir eru í húsunum í
fjóra til fimm mánuði.
Þeir aðilar leigja af þeim
húsnæðið og umhirðuna en grísirnir
eru ekki í eigu Norðurgarðsbænda.
Svínabændurnir kaupa allt fóðrið og
ákveða hvaða grísir fara í sláturhús og
hverjir ekki. Bændurnir í Norðurgarði
fá allan lífrænan áburð sem fellur til
sem nýtist vel í áburðarsparnað.
Þau sjá fram á að hætta með
grísaeldið innan fárra ára þar
sem fyrirséð er að húsnæðið
muni úreldast með breytingum á
aðbúnaðarreglugerðum, á meðan
svínabændurnir sem eiga grísina eru
í uppbyggingu heima hjá sér.
Spenntur fyrir kornsamlögum
„Við erum búin að vera í kornrækt
samfleytt síðan 2001,“ segir Ásmundur.
Hann segir uppskeruna yfirleitt hafa
verið góða en telur að reikna megi
með afhroði tíunda hvert ár. „Það
hefur aldrei farið þannig að ég hafi
ekki fengið eitthvað korn, en ég hugsa
að stundum hefði borgað sig að sleppa
því að þreskja, því það kostar að fara
með vélina yfir þó hún taki nánast
ekki neitt. Hún er ekkert fljótari að
því,“ segir Ásmundur. Hann tekur
þó fram að nokkur verðmæti felist í
hálminum. Fyrstu árin voru þau með
tvo hektara, en mest hafa þau farið í
30 hektara korns.
„Það verður spennandi að fylgjast
með hvað verður úr þessari hugmynd
að stofna kornsamlög. Þá er komið
net í kringum mann. Í dag erum við
með 15 til 20 hektara, sem er nóg
fyrir okkur. Ef maður væri með svona
samlag nálægt sér, þá myndi maður
kannski fara upp í 30 til 40 hektara,
jafnvel meira. Kannski myndi
maður leggja það allt inn og taka út í
kjarnfóðri, eða leggja inn hluta af því.
Ég held að ef það kæmi góð
vinna varðandi byggrannsóknir
þá sé auðvelt að leika sér í öðrum
tegundum. Ef við byrjum í bygginu
og keyrum upp ræktunarstarfið þá
er ég sannfærður um að þá fylgir
með áhugi til að prófa fleiri afbrigði.
Þetta yrði svo mikil hvatning í
ræktunarmenningu á Íslandi.“
Ásmundur segir að hann hafi orðið
var við niðursveiflu í stemningu fyrir
kornrækt frá árinu 2010. Bændur hafi
lent í lélegum árum og þessu hafi
fylgt kostnaður. „Þetta var alveg á
mörkunum að borga sig gagnvart
innfluttu. Þetta er vesen og það getur
verið miklu þægilegra að sleppa þessu
og kaupa af fóðursala.“
Búbót í verktökum
„Þegar við flytjum hingað árið
1999 voru ekki til miklir peningar.
Þá stofnuðum við hlutafélag, þrír
bændur, og keyptum sambyggða
rúlluvél. Við fengum síðan verktaka
til að rúlla fyrir okkur. Við áttum ekki
nógu öfluga traktora og við vildum
hafa utanaðkomandi aðila.
Fyrirkomulagið var þannig að ef ég
var fyrstur þennan daginn, þá var ég
síðastur í næsta þurrki. Ef við vorum
allir að fara í heyskap þá fengum við
bara hundrað rúllur í einu – þá fór
vélin til næsta bónda og síðan koll af
kolli,“ segir Ásmundur, en með þessu
komu bændurnir í veg fyrir að einn
bóndi einokaði rúlluvélina. Þar sem
stutt var á milli eigenda gekk þetta
upp. Árið 2003 byrjuðu bændurnir í
Norðurgarði í stæðugerð
Fyrstu árin notaði Ásmundur
gamlan áhleðsluvagn til stæðugerðar-
innar, en hefur nýtt sér þjónustu
verktaka frá þriðja ári. Ásmundur
segir nálægð við verktaka og öflugt
búnaðarfélag hafa hjálpað honum
mjög mikið í sínum búskap. „Ég
hvatti einn verktakann til að kaupa
vagn og lofaði að kaupa af honum
þjónustu. Ég hef alltaf verið á þeirri
línu að nota verktaka í heyskap og er
búinn að gera það allar götur síðan.
Við sláum, rökum saman og þeir
koma og hirða og keyra allt heim.
Síðan höfum við alltaf verið með
aðeins af rúllum fyrir geldkúahey
og hálm.“
Ríkisjörð tvíeggja sverð
„Þetta virðist alltaf vera sama baslið
að byrja að búa. Við byrjuðum með
tvær hendur algjörlega tómar og það
má segja að það hafi verið kostur hjá
okkur að komast á ríkisjörð. Annars
hefðum við sennilega hætt búskap. Á
móti kemur að það að vera á ríkisjörð
er rosalega bindandi. Ef þú vildir
breyta einhverju þá þurftir þú að senda
bréf til ráðuneytisins og óska eftir að
gera hina eða þessa breytinguna og
þaðan kom svar eftir þrjá mánuði með
ósk um nánari útfærslu.
Þetta er mjög langt ferli af því
að ríkið er skuldbundið að kaupa
af okkur ef við myndum hætta, þá
eðlilega verða þeir að samþykkja
allar breytingar.
Þú getur ekki byggt hvað sem
er og svo hættirðu. Þá er ríkið búið
að skuldbinda sig til að kaupa af
þér á einhverju matsverði. Þegar ég
breytti fjósinu tók mig tvö ár að fá
samþykki fyrir því að breyta.
Eins tafði það okkur verulega að
það var ekki lánað í veð í jörðinni
við kvótakaup. Þannig að allan
kvótann sem við keyptum þurftum
við að kaupa hægt og bítandi. Þetta
er stundum svolítið letjandi.
Þó held ég að fyrir landbúnaðinn
í heild séu ríkisjarðir góður kostur
fyrir það fólk sem fær ekki jarðir
upp í hendurnar. Ég held að það sé
útilokað fyrir ungt fólk að kaupa
jarðir í búrekstri á opnum markaði,“
segir Ásmundur Lárusson, bóndi
í Norðurgarði.
Hannes Orri með vél til að sá í bakka. Þetta er einfalt tæki sem sparar mikla
vinnu og kemur í veg fyrir að tvö fræ fari í sama pottinn.
Andrésfjós er steinsnar frá á þéttri bæjartorfunni.