Bændablaðið - 07.09.2023, Side 1

16. tölublað 2023 ▯ Fimmtudagur 7. september ▯ Blað nr. 640 ▯ 29. árg. ▯ Upplag 33.000 ▯ Vefur: bbl.is
Hjónin Jóhann Pjetur Jónsson og Harpa Jóhanna Reynisdóttir eru ráðin af Vegagerðinni til að smala umferðarþyngstu þjóðvegina frá Hvalfjarðargöngum
að Holtavörðuheiði til að fækka slysum. Vegna umferðarþunga þurfa þau að sinna starfinu í skjóli nætur. – Nánar á bls. 38–39 Mynd / ÁL
Ylrækt:
Stefnt að 26 hektara garðyrkjustöð við Árnes
– Áformin gera ráð fyrir að tómataframleiðslan árið 2025 verði 13 tonn dag hvern og 56 tonn þegar stöðin er að fullu risin
Það eru félagið Landnýting og
Sveitarfélagið Skeiða- og Gnúp-
verjahreppur sem eru aðilar að
samkomulaginu. Það gildir í 12
mánuði og tryggir Landnýtingu
umbeðna 30 hektara af landi, en
stöðina á að stækka í tveimur til
þremur þrepum.
56 tonna tómataframleiðsla á dag
Í fyrsta áfanga er áætlað að 24 störf
skapist við stöðina, en heildarfjöldi
starfa verði 284 á árinu 2027. Þegar
stöðin verður að fullu risin mun
tómataframleiðslan verða um 56
tonn á dag, gangi áformin eftir.
Haraldur Þór Jónsson sveitar stjóri
segir að sveitarfélagið sé skuldbundið
á þessu 12 mánaða tímabili að úthluta
lóðinni eða svæðinu ekki til annarra
aðila. Báðir aðilar séu sammála um
að á þessum tíma stefni aðilar að
gerð skuldbindandi samnings um
skipulagsvinnuna, úthlutun lóðanna
og verkefnið í heild til framtíðar.
Tómataframleiðsla til útflutnings
Óttarr Makuch, framkvæmdastjóri
Landnýtingar, segir að verkefnið
gangi út á að framleiða tómata
til útflutnings og um sannkallað
risaverkefni sé að ræða. „Við
horfum aðallega á útflutning og
þá á markaði þar sem vel er greitt
fyrir þessa gæðavöru sem verður
framleidd með íslensku vatni og
rafmagni – og án allra eiturefna.
Auðvitað má vel vera að eitthvað
fari á innanlandsmarkað,“ segir
Óttarr og bætir við að horft sé til
tveggja eða þriggja tómataafbrigða
til ræktunar.
Ef allt gengur samkvæmt áætlun
hefjast framkvæmdir strax á næsta
ári og svo verður framleiðslan
komin á fullt árið 2025. Verkefnið
er enn í fjármögnunarferli, en það
gengur vel þannig að ég hef enga
trú á öðru en að áætlunin standi,“
segir Óttarr, en vill að svo stöddu
ekki gefa upp hvaða fjárfestar eru
þegar komnir að borðinu.
Spennandi verkefni
Óttarr segir að í raun séu allar
forsendur fyrir hendi á svæðinu svo
hægt sé að ráðast í uppbygginguna,
nema kannski raforkumálin, því
þegar stöðin verður að fullu risin
verði hún skilgreind sem stórnotandi
rafmagns með orkuþörf upp á 45
megavött. „Eins og þetta er í dag þá
virðist fljótlega stefna í að það verði
ekki næg raforka handa öllum sem
vilja hér á landi. Við bíðum því eftir
jákvæðum tíðindum í þeim málum,
til dæmis af Hvammsvirkjun.
Þetta er auðvitað mjög spennandi
verkefni og allir sem við ræðum við eru
mjög jákvæðir gagnvart verkefninu. Í
rauninni er alveg furðulegt að ekki
hafi verið ráðist fyrr í sambærilegt
verkefni í íslenskri ylrækt.“
Verkefnið ekki háð
Hvammsvirkjun
Haraldur segir verkefnið í raun
ekki vera háð Hvammsvirkjun.
Fyrirhuguð hús verði staðsett við
hliðina á Búrfellslínu 3 og því auðvelt
að taka út rafmagn frá þeirri línu í
verkefnið.
„Það væri því mikið fagnaðarefni
ef loksins yrði til stórnotandi
rafmagns í nærsamfélaginu þar sem
orkan verður til. Þegar Hvamms-
virkjun verður byggð bætast 95
megavött við uppsett afl á svæðinu.
Ekki liggur enn fyrir hvenær
Landsvirkjun fær aftur virkjanaleyfi
hjá Orkustofnun, en Skeiða- og Gnúp-
verjahreppur hefur veitt framkvæmda-
leyfi til byggingar Hvammsvirkjunar,“
segir Haraldur.
Axel Sæland, formaður garðyrkju-
deildar Bændasamtaka Íslands, segir
að hugmyndir að svona verkefnum
komi alltaf reglulega upp – sem sé
gott mál. „Líka flott að sveitarfélög
taki frá pláss í sínu skipulagi ef
verkefnin komast svo enn lengra.
Við sem hér á landi búum vitum
vel að gæði íslenskrar ræktunar
eru mikil. Þar spilar margt inn í,
hreinleiki vatns, græn orka, grænn
hiti og notkun varnarefna sama og
engin þar sem skordýr þrífast illa
í íslenskri náttúru. Einnig erum
við öruggt land og fólk fær hér
mannsæmandi laun.
Ef rétt verð fæst fyrir gæðaafurðir
úr gróðurhúsum á Íslandi þá er því
ekkert til fyrirstöðu að fara í stærri
skala á ræktun hér á landi.
Ég held að það gæti orðið erfitt
að keppa á erlendum mörkuðum
með sömu vöru og er framleidd þar
vegna fjarlægðar frá markaði.
Íslenska varan þyrfti að geta sýnt
fram á gæði sín og þar af leiðandi að
vera dýrari,“ segir Axel um áform
Landnýtingar. /smh
Kornrækt í sókn
Útgáfa skýrslu starfshóps á vegum
matvælaráðuneytisins, „Bleikir
akrar – aðgerðaáætlun um aukna
kornrækt“, sem kom út fyrr á
árinu, hefur blásið lífi í kornrækt
á Íslandi að nýju eftir mögur ár.
Eflaust hafa þættir eins og
heimsfaraldur kórónuveiru, stríðs-
átök í heiminum og loftslagsvá einnig
ýtt við ráðamönnum, því samkvæmt
fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar
verður tveimur milljörðum varið
í að hrinda aðgerðaáætluninni í
framkvæmd. „Fyrsta forgangsmál
kornræktar á Íslandi er að það
þarf að kynbæta korn. Allt annað
verður til einskis ef ekki verða til
kynbætur á korni,“ segir Hrannar
Smári Hilmarsson, tilraunastjóri
Jarðræktarmiðstöðvar LbhÍ og einn
höfunda skýrslunnar Bleikir akrar.
Kynbætur á byggi hófust að
nýju í vor eftir að hafa legið niðri í
nokkuð mörg ár.
Sú vinna fer fram í samstarfi við
sænskt kynbótafyrirtæki sem býr
yfir nýrri kynbótahvelfingu með
þjörkum og fyrsta flokks búnaði.
Nú verður hægt að erfðagreina
gríðarlegan fjölda plantna og reikna
kynbótamat fyrir þær áður en þær
hafa verið prófaðar við íslenskar
aðstæður. Það hefur ekki verið
gert áður. /ÞAG
– Sjá nánar í fréttaskýringu
á bls. 20–21
Ræktar skarfakál
í Grímsey
34
Auðlindum fylgir ábyrgð
4244
Dalahvítlaukur á markað
á næsta ári
Bjargaði níu geitum og
gerðist geitabóndi
8
Þann 30. ágúst var undirritað sam komulag um upp byggingu á mat væla­
framleiðslu á iðnaðar svæði í Árnesi í Skeiða­ og Gnúp verjahreppi. Nánar
tiltekið er þar um að ræða tómataframleiðslu í gróðurhúsum á um 26
hektara lands þegar uppbyggingu verður lokið árið 2027. Strax árið 2025
er gert ráð fyrir að fyrsta áfanga sé lokið og þá verði heildarframleiðslan
um 13 tonn á dag af tómötum á um sex hektara lands.