Stuðlaberg - 01.12.2016, Qupperneq 29

STUÐLABERG 2/2016 29
Oft hefur verið að því vikið að þrátt fyrir
listatök sín og afburði í yfirsýn hafi Jónas
Hallgrímsson á marga lund verið ósanngjarn
við Sigurð í frægum rímnadómi sínum 1837.
Ég myndi þó telja hann fyllilega skiljanlegan
– og að vísu óþyrmilega harðskeyttan – vitn­
isburð um menningarlegan og fagurfræði­
legan metnað af hálfu slíks manns sem Jónas
var, ef ekki kæmi fleira til. Upphaflega hafði
Sigurður reyndar vegið ónotalega að Fjölni,
sjálfu ritinu og stefnu þess, án þess þó að
leggja persónulega til nokkurs þeirra er að
því stóðu. Tímaritið Sunnanpósturinn hafði
horn í síðu Fjölnis en hélt mjög fram hlut Sig­
urðar, og varð hann þannig óvart eins konar
persónugervingur þeirra væringa. Hvað
sem því líður er naumast einleikið, hvernig
aðferðum Fjölnismenn leyfa sér að beita í
því skyni að hundelta þennan hraðkvæða
hrakningsmann, sem varla lagði til nokkurs
manns persónulega, var vinsæll af allri al­
þýðu, „skemmtilegur en skjaldan reiður,“
svo gripið sé til sjálfslýsingar sem fær stuðn­
ing af vitnisburðum margra samtíðarmanna:
„örlyndur, léttlyndur, gamansamur og
óreiðigjarn,“ segir Jón Borgfirðingur; „vildi
engan móðga eða gera á hluta nokkurs
manns, virtist gæflyndur, en ístöðulaus,“
segir Helgi biskup Thordersen; og setti
reyndar saman, í bland við svo margt og
misjafnt, vísnaperlur sem sjálfur Jónas hefði
verið fullsæmdur af.
Í 2. ári Fjölnis, 1836, birtist „Úr bréfi af
Austfjörðum,“ pistill sendur ritinu af séra
Ólafi Indriðasyni á Kolfreyjustað. Klausa
úr honum er svo hljóðandi eins og hún er
prentuð í ritinu:
„Rímnabagl vesælla leirskálda, t. a. m. Sig­
urðar „Breiðfjörðs,“ (...) – þetta er keypt eins
ljúflega, og miklu meir tíðkað, en Paradísar-
missir og Messía-ljóð, so hvur „sultarkogni“ er
farinn að geta haft sér það til atvinnu, að láta
prenta allskonar bull ...“
Þegar séra Ólafi berst ritið í hendur heima
á Kolfreyjustað bregður honum svo í brún að
hann finnur sig knúinn til athugasemda og
skrifar Brynjólfi Péturssyni:
„ Ég get ekki vel samsinnt yður í því að það
væri „þörf“ að breyta því hjá mér í bréfinu,
sem þið höfðuð gjört til óhagnaðar Sigurði
Breiðfjörð fyrir það þó rímum hans væri hælt
í Sunnanpóstinum (...). Til að koma þessu
bragði við hafið þið líka leiðst til að herða svo
dóm minn á hrætötrinu Sigga að ég ætti bágt
með að leiða gild rök að honum ef á þyrfti að
halda: Með því að draga í hlé nöfn þeirra Ög­
mundar Getu-föðurs og séra Snorra, höfundar
Arnljótsrímna, og skilja Sigurð einan eftir í
dæminu, hafið þið látið mig draga hann fram
svo sem þann er ég áliti argastan af höfundum
þeirra nýprentuðu kveðlinga og rímna og hið
vesælasta leirskáld (brúkaði ég þetta orð?), en
þetta var og er ekki mín meining, og – ekki
heldur ekki einu sinni satt!“
Þrátt fyrir augljósa gremju séra Ólafs leyfir
hann sér, þótt í litlu sé, að þóknast Fjölnisrit­
stjórunum, og kallar Sigurð „hrætötur“.
Sama ár sendi séra Tómas Sæmundsson fé­
lögum sínum í Fjölni „Eftirmæli ársins 1835“.
Svo er að sjá sem hann hafi þar leyft sér að
skrifa eitthvað vinsamlegt um Sigurð Breið­
fjörð; en ekki sér þess stað í ritinu, enda sárnar
Tómasi þegar hann lítur ritsmíð sína á prenti;
hann skrifar Konráði Gíslasyni 1. ágúst:
„Ég þykist skilja (að) þið hafið ekki viljað
halda uppi lofi Sigurðar Breiðfjörðs, en það
mátti þá draga dálítið úr því. Hitt vildi ég
þó allt hafa sagt (...) Mér sýnist líka Sigurður
greyið eins og hver annar, eiga sitt.“
Líkt og séra Ólafur kemur Tómas lítillega
til móts við vini sína með orðunum „Sigurður
greyið,“ sem standa þó öllu nær því að geta
kallazt gæluorð.
Og enn skrifar Tómas Konráði 15. febrúar
1837: „Heyrt hefi ég sagt, að séra Ólafur hafi
barmað sér yfir því (að) þið hafið breytt hjá
sér, og þó að ég hafi raunina á sjálfum mér
með það að það er ætíð til hins betra, getur
maður ekki unað því vel við fyrsta álit, og
þeir, sem ekki eru því smekkbetri geta ekki
séð, að það sé til batnaðar.“