Úrval - 01.12.1962, Side 26

34
og brauzt í að fara til íslands
sumarið 1904, en sneri aftur til
Harvard um haustið og stundaði
þar nám í mannfræði og las mik-
ið um frumstæðar þjóðir í
Afríku. Sumarið 1905 kom hann
aftur til íslands, en nú var hann
meðlímur í vísindaleiðangri og
skyldi gera mannfræði-rannsókn-
ir. Var kirkjugarður uppi á Mýr-
um að eyðast af sjó og tóku þeir
félagar þar yfir 80 höfuðskeljar
og eru þær nú i Peabody Muse-
um í Cambridge.
Næsta vetur var hann beðinn
um að taka þátt í rannsóknar-
leiðangri til Norður-Kanada. Var
ferð sú hugsuð svo að skip færi
frá vesturströnd Kanada, og tæki
hann noltkrum mánuðum seinna
á norðurströndinni. Fór Vil-
hjálmur til móts við það, en það
kom aldrei. Varð þetta honum
til hins mesta happs, því hann
setttist að hjá eskimóum, lærði
mál þeirra, enda var hann mikill
máiamaður, en jafnframt allar
veiðiaðferðir þeirra og lifnaðar-
háttu í þessu kalda landi. Var
hann þar í 18 mánuði, einn hvítra
manna.
Næsta ár fór hann aðra rann-
sóknarferð þangað norður, og
nú við annan mann, dr. R. Ander-
son, sem var vinur hans og náms-
félagi. Stóð- sá leiðangur í 53
mánuði (1908-12). Það var í þess-
ari seinni ferð, sem hann hitti
ÚR VAL
fyrir hina „Ijóshærðu eskimóa“.
Eins og menn vita eru eskimóar
mongólar, nauðalikir Kinverjum.
Þeir eru allir breiðleitir, dökk-
eygir með hrafnsvart hár og
skegg, óhrokkið. í þessum eski-
móakynstofni var einn maður
af hundraði bláejfgur, en nokkuð
fleiri með dökkjarpt eða rauð-
bjart hár og skegg. Þeir voru til
muna hærri en aðrir eskimóar
og langleitari. Taldi hann þá
mundu vera afkomendur íslend-
inga á Grænlandi.
Er hann kom úr þessari ferð
þóttust menn hafa heimt hann úr
helju. Tvívegis höfðu borizt
fregnir um að hann hefði farizt
og flylcktust blaðamenn að hon-
um, og er þeir fréttu um hina
„ljóshærðu eskimóa“ sendu þeir
þá frétt út um víða veröld, oft-
ast afbakaða.
Önnur kenning hans vakti
ekki minni athygli. Var hún á
þá leið að landkönnuður með
byssu og skotfæri, gæti lifað af
landinu, ef hann notfærði sér
kunnáttu eskimóa i lifnaðarhátt-
um, klæðagerð og húsagerð. A
landi væri gnótt hreindýra, en
jafnvel á sjó gætu menn lifað
því þar væri selur, og hvítabirnir
er lifðu á selum, en hvorir tveggja
hefðu einnig fiskfang til matar
sér, svo það hlyti að vera hægt
að veiða fisk þar.
Árið 1913 kom út bók hans: