Úrval - 01.04.1966, Blaðsíða 68

66
URVAL
Þetta er fyrri hluti mjög magnþrunginnar frásagnar af hinu ofsa-
lega hámarki hildarleiksins — falli Berlínar — þegar hið „Þriðja Ríki“
Hitlers hrundi í rúst. Því er þannig farið með þessa bók sem aðra
bók Corneliusar Ryans, „Lengsti dagurinn“, sem náði geysilegum vin-
sœldum, að hún byggist á skýrslum, frásögnum og lifandi endurminn-
ingum karla og kvenna, svo hundruðum skipta, er þátt tóku í hildar-
leiknum: sovézkra marskálka, þýzkra hershöfðingja og hinna kvíðnu
kvenna Berlínarborgar, einnig manna, sem voru nánustu samstarfs-
menn Winstons C.hurchills, og fjölda hermanna Bandamanna, sem þátt
tóku í sjálfum bardögunum.
Hér birtast í fyrsta skipti staðreyndir, sem hafa ekki verið opinber-
aðar fyrr, jafnvel ekki mörgum þáttakendum þessara atburða, sem
hér er lýst, staðreyndir, sem móta að nýju sögu þessa tímabils. Corne-
lius Ryan er fyrsti vestrœni höfundurinn, sem fengið hefur aðgang
að sovézkum skýrslum og gögnum um gang heimsstyrjaldarinnar síð-
ari. Hann eyddi rúmum þrem árum í undirbúningsrannsóknir og ritun
bókarinnar „Síðasti bardaginn“.
Þetta er fyrri hluti vœntanlegrar bókar, sem vekja mun geysilega
athygli og umrœður og teljast sígilt verk í bókmenntum þeim, er fjalla
um síðari heimsstyrjöldina.
SÍÐASTA ORRUSTAN
67
að sást grilla í fyrstu
dagskímuna í austri,
þegar sprengjuflugvél-
arnar tóku að stefna aft-
ur í burt frá borginni.
Risavaxnar, svartar reyksúlur
teygðu sig upp yfir hverfin Pankow,
Weissensee og Lichtenberg. Það var
fremur lágskýjað og erfitt að greina
daufa, mjúka dagskímuna frá end-
urskininu af eldunum, sem loguðu
glatt í hinni sundurskotnu og
sprengdu Berlínarborg.
Þegar reykurinn liðaðist hægt yf-
ir rústirnar þann 21. marz árið 1945,
bjó borg þessi, sem orðið hafði að
þola verstu loftárásirnar í Þýzka-
landi, óneitanlega yfir einhvers kon-
ar reisn, naktri og ógnvænlegri. Hún
var sem andlit, alsett örum. Þar gat
að líta hvem sprengjugíginn við
annan. Og alls staðar gnæfðu
skrældar og undnar járngrindur ótal
eyðilagðra bygginga, sem voru
hrundnar eða brunnar. Raðir fjöl-
býlishúsa höfðu algerlega þurrkazt
út, heilu hverfin höfðu afmáðst með
öllu. Alls staðar göptu rústir og
hálfhrunin hús, sundurtætt og
brunnin, eða veggir þeirra stóðu ein-
ir uppi.
Enn voru nokkrir bankar, bóka-
söfn og fínar verzlanir uppi stand-
andi við breiðstrætið Unter den
Linden (Undir linditrjánum). En við
vesturenda þessarar breiðgötu stóð
frægasta mannvirki borgarinnar, hið
átta hæða hús Brandenborgarhlið,
enn á sínum risavöxnu, dórisku súl-