Goðasteinn - 01.03.1972, Side 89

undir verkið, því vont var að fá veiðimatarbragð eða annað ann-
arlegt bragð af skyrinu, sem efnt var til. Undanrennan var flóuð
upp undir suðu. Að því búnu var flóningunni hellt í skyrkyrnuna,
sem knmin var á sinn stað í búrinu. Þar kólnaði hún smátt og
smátt og beið þess að verða hleypt. Hitamælir var vísifingur kon-
unnar, sem annaðist um málaverkin. Hæfilega köld var mjólkin,
þegar hún tók rétt í fingur. Var þá tekinn bolli, í hann settur
vænn spónn af nýju skyri í þétta og einn spónn af hleypi, sem að
jafnaði var ný skyrmysa með uppleyst hleypisefni úr kálfsiðrinu.
Seint var það til komið að nota saltvatn í hleypisdallinn í stað
mysu. Þéttinn í bollanum var hrærður vel, síðan settur út í flón-
inguna í kyrnunni og öllu hrært vel saman. Þetta var nefnt að
hleypa, en verkið í heild nefnt að gera upp. Gamall siður var að
signa yfir að loknu verki.
Nú var hlemmur settur yfir skyrkyrnuna og látið bíða að vitja
hennar, þar til mjólkin var vel hlaupin. Ef mjólkin var hlevpt
of heit eða of köld, varð skyrið grófgert og kornótt, réttnefndur
ómatur, graðhestaskyr öðru nafni. Að vetrarlagi var oft breitt
klæði yfir skyrkyrnuna, meðan mjólkin var að hlaupa. Allt varð
þó að gerast með varúð. Kristín Bjarnadóttir á Heiði á Síðu
sagði við mig: „Upphleypa í skyri kom af því, að það kom
kæfa í skyrið; kyrnan var byrgð of vandlega, þegar búið var að
hleypa.“ Fleiri kannast við það, að talað hafi verið um upphleypu
í skyri cða að skyr hafi hlaupið upp, er skyrgerð misheppnaðist.
Nú er bezt að gera ráð fyrir því, að allt hafi gengið að óskum.
Konan lyfti upp hlemmnum og risti með spónskafti eða hníf
krossskurð í hlaupið. Sumsstaðar var það siður að rista þrjá
krossskurði í hlaupið. Sagt var, að þetta væri gert til þess, að
mysan safnaðist betur saman ofan á skyrið í kyrnunni.
Skyr á þessu stigi skyrgerðar heitir ólekja, og venjulega var
hún sett á síu, áður en skyr var borið til matar. Skyr, sem hleypt
var að morgni dags, var að jafnaði sett á síu að morgni næsta
dags. 1 manna minnum var það tekið upp úr kyrnunni með ausu
cða undirskál. Áður fyrr áttu sumar konur sér búrhellu eða skyr-
hellu, sem höfð var til þess að fergja skyr á síu. Varð skyrið þá
steinsíað og vel fallið til að fara í skyrsafnið í sánum.
Goðasteinn
87