Goðasteinn - 01.03.1973, Page 43

sem síðar verður vikið að. Þessir trúboðsbiskupar hafa vafalaust
gert hér mikið gagn, á meðan kristnin var að festa rætur. Ætla
má, að þeir hafi lært og vígt presta, sem mikill skortur hefur
verið á framan af, vígt kirkjur og verið leiðbeinandi um allt
kristnihald, en í byrjun 11. aldar hafa þeir fáu prestar, er í
landi voru, yfirleitt verið útlendir, enskir, skozkir, írskir o. fl.
Kjör presta voru rýr og engar fastar reglur um þau. Prestar urðu
venjulega þjónustumenn þess höfðingja, er kirkjuna reisti, og áttu
allt sitt undir honum. En brátt fór að tíðkast, að bændur þeir
eða höfðingjar, sem kirkjur reistu á bæjum sínum, tækju sjálfir
vígslur og þjónuðu að kirkjunum. Mun þetta upphaflega hafa kom-
ið til af því, að goðinn, sem jafnframt hafði verið hofprestur,
taldi sér nú skylt að sjá fyrir presti.
Er íslenzk kristni hafði vaxið og dafnað um hálfrar aldar
skeið, var svo komið, að íslendingar sáu, að betra væri að hafa
fastan biskup, íslenzkan, yfir kirkjunni, en þá erlendu trúboðs-
biskupa, er verið höfðu. Gissur hvíti, sem mest barðist fyrir
kristnitökunni, hafði sent son sinn ísleif, (1006-1080) í skóla
í Þlcrford í Westphalen, þar sem hann hafði numið klcrkleg fræði.
Kusu nú iandsmenn Isleif Gissurarson til að fara utan og fá
biskupsvígslu. ísleifur fór á fund Hindriks 3. keisara (1039-1056),
en hann gaf honum vegabréf um allt ríki sitt og hélt þá Isleifur
á fund páfa, Victors 2. (1055-1057) en páfi sendi hann til Aðal-
berts erkibiskups í Bremen (1043-1072) og vígði hann ísleif á
hvítasunnudag 1056 til íslands. Ekki var hann vígður til ákveðins
stóls, því að fyrir því höfðu landsmenn ekki hugsað. En ísleifur
settist að sem biskup á jörð sinni Skálholti. Hann skildi við
Döllu konu sína að því er hermir í fsleifs þætti, en hún bjó áfrarn
á hálfri jörðinni. Við konu sína hefur fsleifur vafalaust skilið sam-
kvæmt boði páfa, en um þær mundir er farið að gæta áhrifa af
kröfum fulltrúa Clunystefnunnar um einlífi kirkjunnar þjóna.
Ekki mun þó ísleifur hafa barizt fyrir einlífi klerka hérlendis,
þótt víst sé hins vegar, að hann reyndi að bæta siðferði manna,
er bezt kemur fram í þeim orðum Hungurvöku, er segir, að
fsleifur hefði nauð mikla í sínum biskupsdómi af óhlýðni manna.
„Lögmaður átti mæðgur tvær, ok þá lögðust sumir menn út í
Goðasteinn
41