Goðasteinn - 01.03.1973, Side 46

suður í Frakklandi. Þar hafði hann orðið fyrir miklum áhrifum
af heit- og hreintrúarstefnu Clunymanna, sem kemur fram í öllu
hans lífi og starfi. Skóli sá, er hann rak á Hólum var hinn merk-
asti og fékk hann til hans lærða menn, suma útlenda, s.s. Ríkini
frá Frakklandi. Hann barðist fyrir stofnun fyrsta klaustursins
á íslandi að Þingeyrum. Ekki varð úr stofnun þess í hans tíð og
andaðist hann 1121, en klaustrið er fyrst stofnað af eftirmanni
hans, Katli Þorsteinssyni árið 1133.
Hungurvaka segir, að er Gissur biskup var hálfáttræður tæki
hann þyngd svo mikla að hann risi ekki úr rekkju. Sendi hann þá
orð til alþingis, vinum sínum og höfðingjum árið 1117, og bað
þá kjósa Þorlák prest Runólfsson til utanfarar, þ. e. til biskups-
vi'gslu. Varð það úr og vígði Össur erkibiskup Þorlák í Lundi
vorið 1118. Það gerðist 30 dögum áður en Gissur biskup and-
aðist það sama vor 28. maí.
Á síðasta æviári Gissurar biskups gerast þau merkistíðindi í
sögu landsins, að lögin voru færð í letur að Hafliða Mássonar
veturinn 1117-1118 að umráði Bergþórs Hafliðasonar lögsögu-
manns. íslendingar áttu þá engan kristin rétt og var ekki að undra
að hann fylgdi skömmu eftir ritun laganna. Hungurvaka segir,
að Þorlákur biskup ræki skóla eða „tæki marga menn til lær-
ingar“ og efldi kristni á margan hátt. Þá segir, að Þorlákur ryddi
til þess á sínum dögum, að þá væri settur og ritaður kristinna
laga þáttur, eftir hinna vitrustu manna forsjá og að umráðum
Össurar erkibiskups, og væri þeir báðir viðstaddir til forráða
Þorlákur biskup og Ketill biskup, og margt var það annað, sem
þeir „settu og sömdu á sínum dögum til siðbótar landsmönnum“.
Má vafalaust rekja bæði uppruna kristins réttar og þess, sem
þeir biskuparnir settu til siðbótar landsmönnum, til Össurar erki-
biskups. Hin almenna páfakirkja á léttara með að koma fram
boðum sínum og kenningum á Norðurlöndum eftir stofnun erki-
stólsins í Lundi, þótt áhrifa hennar fari ekki verulega að gæta
á íslandi fyrr en stofnaður hafði verið erkistóllinn í Niðarósi 1152.
Þorlákur biskup Runólfsson andaðist árið 1133, sama ár og
Sæmundur fróði í Odda, en það ár fæddist að Hlíðarenda í
Fljótshlíð Þorlákur Þórhallsson, er síðar varð biskup. Eftirmaður
44
Goðasteimi