Goðasteinn - 01.03.1973, Síða 48

Skálholti og bjó að góðum gripum. Klængur var málafylgjumaður
mikill og mátti sá aðilinn jafnan betur, er hann fylgdi. En þrátt
fyrir alian höfðingsskap og veraldarvafstur, segir þó Hungurvaka
að hann væri meinlátsamari í mörgu lagi en aðrir biskupar höfðu
verið. Það hljómar fremur ótrúlega í eyrum, en er þó vafalaust
rétt. Má vera, að hér sé átt við síðustu ár Klængs, er hann átti
við vanheilsu að stríða, eða þá að hann hefur verið að einhverju
leyti gripinn af hinni ströngu vandlætingarstefnu, (enda lærisveinn
Jóns Ögmundssonar), sem um þetta leyti er að breiðast út innan
kirkjunnar, þótt í aðra röndina væri hann mikill veraldarmaður.
í tíð Klængs andaðist Björn Gilsson á Hólum. Var þá kjörinn
Brandur Sæmundsson (1163-1201). Hann er fyrsti íslenzki bisk-
upinn, sem er vígður í Noregi og vígði hann Eysteinn erkibiskup.
Hungurvaka segir, að þá Klæng biskup tók að mæða bæði elli
og vanheila, sendi hann utan bréf sín til Eysteins erkibiskups í
Niðarósi, og bað hann leyfis ,,at hann skyldi ná af hendi at selja
lands-fjölskyldir biskupsdóms síns, og að taka annan til biskups
í staðinn, eftir dæmum Gissurar biskups“. Bréf þetta til erki-
biskups sendir Klængur sennilega utan sumarið 1172, því að 1173
má ætla, að honum berist bréf það frá Eysteini, sem heimilar
Klængi að láta kjósa sér eftirmann, eins og Jón Sigurðsson álítur,
(Dipl. Isl. I 218-223) sakir þess að 1174 kýs Klængur á þingi
Þorlák Þórhallsson til utanferðar. Bréf þetta er mjög fegrað í
Hungurvöku, því að það er í rauninni hið versta hirtingarbréf.
Eysteinn erkibiskup vill þó ekki birta fyrir alþýðu nöfn þeirra
manna, er sekir eru að þeim spjöllum, er hann telur upp, en þau
eru helzt að hafa barið, sært og drepið kennimenn, að hafa konur
sínar látið og tekið hórkonur undir þær eða þá að hafa hvárar
tveggju á sínum heimilum og að lifa svo ógæsku lífi, er alla menn
dragi til synda. Eysteinn fyrirbýður kennimönnum, er menn hafa
drepið, alla guðþjónustugjörð. Enn fremur bannar hann kenni-
mönnum að taka að sér sóknarmál, sem oft geti leitt til ófriðar,
nema örvösum frændum sínum, föðurlausum börnum og verndar-
lausum konum. Þá segir Eysteinn, að hver sá, er misþyrmi kenni-
manni, sé í guðs og páfans banni og megi hvergi lausn taka utn
dráp nema hjá páfa, en hjá erkibiskupi fyrir minni afbrot, s.s.
46
Goðastemn