Goðasteinn - 01.03.1973, Side 50

hvergi sé þess getið að fóstbróðir Þorláks, Jón Loftsson í Odda,
mesti höfðingi landsins, hafi einhverju ráðið um þá útnefningu.
I áðurnefndu bréfi erkibiskups er þess hvergi getið, að þótt
Klængur kysi sér eftirmann, þá „skyldi hann halda upp tíðagjörð
ok kenningu, meðan hann væri til færr, þótt hann væri eigi færr
til yfirferðar", svo sem segir í Hungurvöku. Lausnin á þeirri gátu
gæti verið sú, að erkibiskup hafi skrifað Klængi annað bréf og
þá persónulegt, jafnframt áðurnefndu bréfi, þótt hins vegar sé
það ósennilegt sakir ummæla hans í hinu opinbera bréfi: „þvi
bæde þrotar Klæng biskup mod og matt og skulut þier ecki lengur
þar ætla til þionustugiordar“. Þessar heimildir stangast allmjög á,
en vitað er, að Klængur starfaði áfram og því kann að vera að
höfundur Hungurvöku hafi talið sér skylt að færa fram skýringu
á því, en hafi ekki verið kunnugt bréf erkibiskups efnislega.
Þorláks saga segir, að Þorlákur, eftir að hann var til biskups
kjörinn, bæði Klæng að hafa forræði staðarins þau misseri og
hvarf hann aftur heim til klausturs síns að Þykkvabæ. En sakir
vanheilsu og aldurs var Klængur lítt færr um að gegna störfum,
og var auk þess búsýsla staðarins öll í hinum mesta lamasessi.
Var þá Þorlákur biskupsefni tilfenginn að taka við biskupsstörf-
um og stjórn staðarins á útmánuðum 1175. Klængur biskup
andaðist 28. febrúar 1176. Ekki varð af utanför biskupsefnis að
sinni og gegndi hann störfum í Skálholti óvígður. Ástæðan fyrir
því, að Þorlákur fór ekki strax til vígslu, segir Þorláks saga, var
ófriður sá, er þá var á milli iandanna og sem síðar mun verða
drepið á nánar.
En loks varð þó af utanförinni og vígði Eysteinn erkibiskup
hann til biskups í Skálholti 2. júlí 1178 og kom hann út til íslands
sumsumars. Með Þorláki biskupi hefst nýr þáttur í sögu íslenzku
kirkjunnar og þjóðarinnar yfirleitt. Þorlákur er sjálfur nýr maður
á biskupsstóli, ólíkur fyrirrennurum sínum. Þeir höfðu verið höfð-
ingar, sem létu sér yfirleitt vel líka skipulag höfðingjavaldsins
íslenzka. - Þeir höfðu gert sitt til að efla kirkjuna, en í samráði
og samvinnu við aðra höfðingja landsins og þannig hafði risið og
dafnað á íslandi kirkja, sem var nátengd stjórnarskipulaginu -
þjóðleg höfðingjakirkja eða goðakirkja.
48
Goðasteinn