Mímir - 01.06.1981, Síða 45

Mímir - 01.06.1981, Síða 45
sinni á undanförnum árum að umsjónarmenn þess þáttar hafa tvímælalaust gert stórbölvun í mállegum efnum. Par hefur nefnilega verið haldið fram slíkum fordómum að engu tali tekur. Menn hafa þar fordæmt skilyrðislaust ýmis atriði sem eru almennt mál og reynt að telja hlustendum trú um að þarna væri um að ræða svonefndar dönskuslettur eða þá ensk áhrif. Ágæt atviksorð eins og eilthvert í sambandinu að fara eithvert (sbr. Hvert fór hann? Hann fór þangað/eitthvert) hafa verið lýst í bann og umsjónarmenn hafa jafnvel viljað hlutast til um á hvern hátt u- hljóðvarp kæmi fram í orðum eins og hanani (banönum var talið ótækt og þá væntanlega fapönum líka en hönunum (eða var það hön- önum?) hið eina rétta (og þá væntanlega Jöpunum)). Spyrja mætti hvaðan mönnum kemur umboð til að gefa fyrirmæli af þessu tagi. A. m. k. er ljóst að þau eru lítt til þess fallin að efla skilning hlustenda á móðurmál- inu en henta ágætlega til að vekja hjá þeim óöryggi og málótta (ef þeir eru t. d. vanir að fara eitthvert að leita sér að banönum) eða þá til að herða þá í fordómum og lítilsvirð- ingu á málfari náungans (ef þeir hafa áður verið vanir að fara eitthvað í leit að hönun- um). Þessi misnotkun þáttarins Daglegt mál er talsvert alvarleg vegna þess að mikið er á hann hlustað. Því væri þar kjörið tækifæri til að fræða menn um málið, benda á mis- munandi málvenjur o. fl. og reyna að stuðla að víðsýni, skilningi og jafnvel umburðar- lyndi í mállegum efnum. Það er reyndar ekki því að neita að það hafa sumir umsjónar- menn þáttarins líka reynt að gera, þótt þeir hafi stundum fengið litla þökk fyrir. ís- lenskukennarar í skólum gætu líka — og ættu — að reyna það sama og umfram allt að reyna að leggja niður háð og spott þegar þeir fjalla um málfar nemenda sinna. Það er það sem ég hef annars staðar kallað „mannúðar- stefnu í málvöndun“ (1981). En til þess að kennarar geti sinnt slíku málfræðsluhlutverki þurfa þeir sjálfir að fá góðan undirbúning undir starfið og við þurfum líka að afla okk- ur betri þekkingar á því máli sem nú er tal- að á íslandi. Það getur svo sem verið gaman að mönn- um sem eru fullir af fordómum og þröng- sýnir úr hófi fram, en slíkir menn eru ekki heppilegir kennarar fyrir viðkvæmar sálir. Það er líka óálitlegt þegar þessum mönnum er gefið tækifæri til að troða mállegum for- dómum sínum upp á alþjóð undir því yfir- skini að þeir séu „íslenskufræðingar“ eins og það er kallað og þeir einir viti því hvernig á að tala íslensku. Það þætti líklega einhvers staðar innræting í lagi. HEIMILDIR: Helgi Guðmundsson. 1977. Um ytri aðstæður ís- lenzkrar málþróunar. S'fótíu ritgerðir helgaðar Jakobi Benediktssyni, bls. 314—323. Stofnun Árna Magnússonar, Reykjavík. Höskuldur Práinsson. 1981. Mál og skóli. Skíma II. Kristján Árnason. 1979. íslenskt mál — íslenskt samfélag: svolítil athugasemd. íslenskt mál 1:202 —207. * INGVAR GÍSLASON I. Með spurningunni er sennilega átt við það hvort menn telji að ríkisvaldið eigi að hafa afskipti af málþróun og tungumálakunnáttu landsmanna, í þessu tilfelli íslenskukunnáttu 43
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Mímir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Mímir
https://timarit.is/publication/1937

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.