Goðasteinn - 01.09.2005, Síða 40

Goðasteinn 2005
Hjalti Bjarnason frá Hólmahjáleigu:
Steypudagur í
Austur-Landeyjum
Á 7. áratug nýliðinnar aldar ríkti víðast hvar mikil bjartsýni meðal bænda.
Tíðarfar var yfirleitt gott, uns landsins forni fjandi, hafísinn, minnti á sig með
köldum vetrum og vorum og tilheyrandi kalskemmdum undir lok áratugarins, en
áhrif þeirra áfalla voru óveruleg á Suðurlandi miðað við ýmsa aðra landshluta.
Afurðaverð var hagstætt og flestir bændur trúðu því að markaður fyrir sívaxandi
framleiðslu yrði nægur í fyrirsjáanlegri framtíð. Því var á þessum árum víða tekið
allvel á í nýbyggingum og ræktun lands.
Austur-Landeyjarnar voru ein þeirra sveita þar sem bændum hljóp kapp í kinn
við framkvæmdir og hér verður sagt frá því hvernig vinnan við að steypa fjós-
hlöðuna í Hólmahjáleigu fór fram vorið 1962. Þá bjó þar höfundur þessa pistils
með konu sinni Guðrúnu Sigurðardóttur. Því má slá föstu að í öllum höfuðdrátt-
um á þessi lýsing við allar þær steypuframkvæmdir í sveitinni á þessum árum þar
sem hrærivél Kaupfélags Rangæinga var notuð og mót voru það há að hífa þurfti
steypuna upp í þau. Nýjar aðferðir og ný tækni hafa leyst af hólmi þau vinnu-
brögð sem þá voru viðhöfð. Tímans þungi straumur hrífur að lokum með sér alla
þá sem þeim vinnubrögðum kynntust og einhvem tíma þykir ef til vill einhvers
virði að lýsing á vinnunni finnist á blaði. Skylt er þó að taka fram að öll byggist
frásögnin á stopulu minni fárra manna.
Á hlöðunni var byrjað um mánaðamótin apríl-maí. Undirbúningur tók tals-
verðan tíma, þar sem fjarlægja þurfti gömul hús þar sem nýja hlaðan skyldi rísa.
Þó flýtti verulega fyrir að jarðýtustjórinn Ágúst Olafsson gróf grunninn af slíkri
nákvæmni að ekki þurfti að leggja hönd á skóflu eftir að hann lauk verki sínu,
gólfið var eins og hefluð fjöl eftir ýtutönnina. Mótauppsláttur hófst fljótlega og
var unnið rösklega að honum af þeim Ragnari Guðlaugssyni á Guðnastöðum og
Óskari Ólafssyni í Álftarhól en þeir komu víða að húsbyggingum í Landeyjum á
þessum árum. Verkinu miðaði vel áfram og undir miðjan maí var farið að huga að
því hvaða dag skyldi steypa en ekki leit út fyrir að auðvelt yrði að ákveða daginn,
þar sem þungatakmarkanir voru á vegum og ekkert sement að fá hjá Kaupfélagi
Rangæinga.
-38-