Goðasteinn - 01.09.2005, Page 110

Goðasteinn 2005
Eftir nokkurra vikna leit,
meðal annars í myndabanka
danska þjóðminjasafnsins og á
Konunglega bókasafninu í
Kaupmannahöfn, bar leitin
árangur. Fullkomin fyrirmynd
altaristöflunnar á Krossi er
titilsíða Nýja testamentisút-
gáfu Kristjáns konungs fjórða
frá árinu 1647 sem teiknuð er
af formskera hjá Kaupmanna-
hafnarháskóla, Hans Andreas
Gref að nafni. Myndefnið er í
stórum dráttum hið sama,
miðmyndin er að vísu smá og
neðarlega vegna þess að titill
bókarinnar tekur mest rými en
myndefnið er það sama. Orðin
sem standa undir myndunum á
vængjunum eru eins á bókar-
síðunni og altaristöflunni,
Humilitas (auðmýkt) og
Gloria (dýrð). Dúfa svífur yfir
á báðum stöðum.
Þó að altaristaflan á Krossi sæki þannig meginefni sitt í titilsíðu danskrar biblíu
er hún frumlega gerð á ýmsan hátt. Málunaraðferðin er létt og leikandi: klæði,
ljósastikur og píslartól eru dregin einföldum pensilstrokum. Eldurinn sem logar
frá augum Krists er málaður með sérstæðum hætti sem á fáa sína líka. Hinn
„dansandi Kristur" á upprisumyndinni og fleiri þættir minna á mannerismann sem
formtilraunir frá lokum 16. aldar eru kenndar við. Og þegar betur er gætt að
kemur í ljós að veigamikið atriði á upprisumyndinni er með sérstökum hætti.
Samkvæmt Matteusarguðspjalli lét Pílatus varðmenn sitja um gröf Krists og
þeir „skulfu af hræðslu við hann og urðu sem örendir“ þegar hann reis upp frá
dauðum. Upprisumyndir taka mið af þessari frásögn og sýna hermenn hrökkva
frá, skelfda og jafnvel nývaknaða. Á Krossi er allt annar háttur hafður á því
myndin virðist frjálslega gerð og útfærslan styðst ekki við fyrirmyndina á titilsíðu
dönsku biblíunnar. Hermenn leita inngöngu í gröfina sem lfkja má við helli og
standa þá hermennimir í hellismunnanum. Er það hrein tilviljun að þessi mynd-
lýsing hefur minna sameiginlegt með guðspjallinu en frásögn Kláusar Eyjólfs-
-108-