Bændablaðið - 27.06.2024, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 27. júní 2024
Bændablaðið kemur út 23 sinnum á ári.
Upplýsingar um dreifingarstaði er að finna á vef Bændablaðsins: www.bbl.is
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim
í pósti gegn greiðslu burðargjalds. Árgangurinn (23. tölublöð) kostar kr. 17.500
með vsk. Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar kr. 13.900 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Borgartún 25, 4. hæð - 105 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Kt: 631294-2279
Útgefandi: Bændasamtök Íslands.
Starfandi ritstjóri: Sigurður Már Harðarson (ábm.) smh@bondi.is – Sími: 563 0300
Blaðamenn: – Ástvaldur Lárusson astvaldur@bondi.is – Hulda Finnsdóttir hulda@bondi.is – Sigrún Pétursdóttir sigrunpeturs@bondi.is – Steinunn Ásmundsdóttir steinunn@bondi.is
Auglýsingastjóri: Þórdís Una Gunnarsdóttir thordis@bondi.is – Sími: 866 3855
Netfang auglýsinga: thordis@bondi.is − Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Sigrún Pétursdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: 33.000 – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
Nýr garðyrkjustjóri tók nýlega
við stjórnartaumunum í Sunnu
á Sólheimum og meðal nýjunga
sem bryddað verður upp á núna í
sumar er að gefa almenningi kost
á að koma hvern miðvikudag í
gróðurhúsin til þeirra og tína sér
tómata og annað grænmeti beint
af plöntunum.
Nýi garðyrkjustjórinn heitir
Pablo Amador og er fæddur í
Kólumbíu en hefur komið víða við
á leið sinni til Íslands.
Lífefnaverkfræði,
plöntuvísindi og vistrækt
Hann hefur starfað hjá Sunnu
undanfarin þrjú ár, fyrst sem sjálf-
boðaliði en síðan í föstu launuðu
starfi, en hann nam lífefnaverkfræði
og tók meistarapróf í plöntu-
vísindum frá háskóla í Þýskalandi.
Hann stúderaði einnig vistrækt
(permaculture) í Sviss, áður en
hann kom til Íslands, þar sem
hann vann verkefni um hönnun á
„eco-villages“, en hugmyndafræði
Sólheima er einmitt í þeim anda.
Í verkefninu segir Pablo að
hugað hafi verið sérstaklega að
tilteknum félagslegum þáttum,
þar sem öllum íbúum er gert kleift
að þroskast á forsendum hvers og
eins með þátttöku í samfélaginu –
auk markmiða um sjálfbærni slíkra
samfélaga á mörgum sviðum.
Betri tengsl við viðskiptavinina
Hann segist hafa tekið við í mars og
strax haft hugmyndir um mögulegar
breytingar á einu og öðru í rekstri
Sunnu.
Nokkur verkefni séu í gangi á
þessu sumri, sérstaklega nefnir hann
þá nýbreytni að opna gróðurhúsin
fyrir viðskiptavinum á hverjum
miðvikudegi í sumar.
Gróðurhúsin á stöðinni eru
nokkur og Pablo segir að mikið
pláss sé fyrir nokkuð umfangsmikla
ræktun, eða heilir 2.500 fermetrar.
Mikil uppskera hefur verið og ekki
hægt að selja allt í þeim verslunum
sem Sunna er í viðskiptum við, sem
eru meðal annars Nettó, Melabúðin
og Fjarðarkaup. Því hafi verið
brugðið á þetta ráð, auk þess sem
viðskiptavinum gefst nú kostur á
að kaupa sérstaka grænmetiskassa
með sérvöldu grænmeti úr uppskeru
dagsins. Grænmetiskassarnir eru
í boði á fimmtu- og föstudögum
og eiga þorpsbúarnir heiðurinn af
skreytingu þeirra.
Pablo segir að þessar nýjungar
séu líka hugsaðar til að styrkja
tengslin við viðskiptavinina.
Tómatar í öllum
stærðum og gerðum
Þá hefur Pablo fjölgað grænmetis-
tegundum í ræktun, og er alveg
sérstaklega fjölskrúðugt úrval
tómatategunda af öllum stærðum og
gerðum – og að auki í fjölmörgum
litbrigðum. Hann telur að um 15
tegundir séu nú í ræktun hjá Sunnu.
Hann segir að það hafi verið tekið
mikilvægt skref í tómataræktuninni
þetta sumarið þegar hann ákvað
að gera stífari kröfur um val á
fræjum og notast bara við gömul
og hefðbundin, þannig að hægt sé
að rækta þau áfram af fræjunum sem
tómatarnir gefa af sér sjálfir í stað
þess að þurfa að kaupa ævinlega ný
fræ. Þau sem ákveðið hefur verið
að kaupa eru lífrænt vottuð frá
Frakklandi, Spáni og Þýskalandi,
sumar tegundir „bíódínamískar“
þar sem jafnvel er gengið lengra
í kröfum en með hefðbundinni
lífrænni vottun.
Sunna er með lífræna vottun
fyrir vörur sínar og segir Pablo að
því hafi þau ákveðið að framleiða
að mestu sjálf þann áburð sem þarf
til ræktunarinnar. Til þess er meðal
annars notaður pressaður safinn
úr brenninetlum sem vaxa víða á
Sólheimalandinu, en Pablo segir
hann mjög öflugan. /smh
Sunna á Sólheimum:
Opnar gróðurhúsin
fyrir almenningi
Af íslenskum matjurtum
Tíminn er núna til að taka forskot á sæluna og leita uppi
brakandi ferskar íslenskar matjurtir.
Þó að megnið af uppskerunni úr hefðbundinni útiræktun grænmetis
bíði okkar síðsumars eru allnokkrar garðyrkjustöðvar, einkum í ylrækt en
einnig í inniræktun í köldum gróðurhúsum, farnar að skarta sínu fegursta í
úrvali afurða. Einnig má á stöku stað hjá smáframleiðendum finna fágætar
salat- og káltegundir tilbúnar til uppskeru úr útiræktun þetta snemma sumars.
Hér í blaðinu á blaðsíðu 10 er frásögn í máli og myndum af ræktun
garðyrkjubænda í Reykjalundi í Grímsnesi sem óhætt er að kalla frumkvöðla
í sinni grein. Þau Áslaug Einarsdóttir og Nicholas Ian Robinson hafa þar frá
2014 nær eingöngu stundað milliliðalausa sölu á sínum afurðum til neytenda.
Þau notast við áskriftarkerfi þar sem dyggir viðskiptavinir skuldbinda sig
til að kaupa tiltekinn fjölda 2,7 kílóa grænmetispoka sem afhentir eru yfir
sumartímann. Fyrsta afhendingin er einmitt núna á laugardaginn þar sem
von er á ýmsu álitlegu úr bæði inni- og útiræktun.
Bændurnir í Reykjalundi segja að
þau hafi enn ekki notið stuðnings frá
stjórnvöldum, einfaldlega vegna þess að
þau falla ekki inn í ramma úthlutunarreglna
– hvorki í inni- né útirækt. Stærð
ræktarlands þeirra hefur verið nokkuð undir
þeim skilyrðum sem þarf að uppfylla til að
fá stuðning. Frá því að þau hófu búskap
hafa verið kröfur um að skorið sé upp af
einum hektara að lágmarki til að hægt
sé að fá jarðræktarstyrk, en með síðustu
endurskoðun búvörusamninga var það land
minnkað niður í fjórðung hektara. Þau sjá
því smá smugu á því nú að geta fengið svolítinn stuðning í nánustu framtíð
með stækkun ræktarlands.
Í Reykjalundi yfir sumartímann eru um 40 tegundir í ræktun, sem hlýtur
að vera nálægt Íslandsmeti, en þetta er mögulegt meðal annars vegna þess
hversu vel ræktarlandið og gróðurhúsin eru nýtt. En það er einmitt vegna
hinnar fjölbreyttu ræktunar á litlu landsvæði sem þau passa svo illa inn í
styrkjafyrirkomulagið.
Þau segja að árangur þeirra megi einnig þakka því að þau leggja rækt við
jarðveginn í bókstaflegum skilningi, með aðferðum lífrænnar ræktunar, og
hafa nú nýlega sótt um vottun á land sitt og afurðir. Einhæf ræktun á fjölda
hektara gæfi þó mun meira til búrekstrarins í formi ríkisstyrkja.
Fyrir utan þessar breytingar á garðyrkjusamningi búvörusamninganna
sem áður eru nefndar, fengu garðyrkjubændur í raun enga uppfærslu á
sínum samningi þrátt fyrir ítrekuð gefin loforð ríkisstjórnarinnar um hvata
til aukinnar framleiðslu. Uppskerutölur úr íslenskri garðyrkju gefa til kynna
að stöðnun ríki í greininni, svipuð uppskera er að magni og í ræktuðum
tegundum frá ári til árs. Hlutfall innlendrar framleiðslu hér í verslunum hefur
rýrnað umtalsvert sé litið til síðustu 15 ára og er vel undir 50 prósentum.
Útgefnar uppskerutölur ná hins vegar ekki utan um smáframleiðendurna
og þá grósku sem þar er, því það talnaefni er tekið saman á forsendum
útgreiddra jarðræktarstyrkja.
Bændurnir í Reykjalundi segja að fjárfestingakostnaður fyrir nýja
garðyrkjubændur geti verið mjög þungbær, en enginn beinn opinber
fjárfestingastuðningur er þar í boði líkt og stjórnvöld hafa innleitt í
kornræktinni. Yrkjaprófanir og kynbætur fyrir íslenskar aðstæður í
garðyrkjunni þekkjast tæpast.
Slík rannsóknarvinna var endurvakin í kornræktinni á síðasta ári í samhengi
við aðgerðaráætlun stjórnvalda um aukna innlenda kornframleiðslu, sem
svo var fylgt eftir með fjárfestingastuðningi á þessu ári.
Sigurður Már Harðarson
Í Reykjalundi
yfir sumar tímann
eru um 40 tegundir
í ræktun, sem hlýtur
að vera nálægt
Íslandsmeti ...
Pantaðu á
bustolpi.is
HEYVERKUNAR-
EFNI FRÁ ECOSYL
Fyrir lystugra fóður
Kaja Häsler og Pablo Amador bjóða almenningi alla miðvikudaga í sumar að koma í gróðurhúsin og tína grænmeti
af plöntunum. Hjá Sunnu hefur einnig verið tekin upp sú nýbreytni að bjóða grænmetiskassa til sölu á fimmtu- og
föstudögum, þar sem boðið er upp á ferskasta grænmetið og kryddjurtirnar hverju sinni. Það eru þorpsbúarnir
sjálfir sem eiga heiðurinn af skreytingum þeirra. Myndir / smh
Pablo Amador hér hjá stæðilegri
rósakálsplöntu.