Skógræktarritið - 15.05.2004, Blaðsíða 18

Skaðvaldar á sitkagreni og hvítgreni
Guðmundur Halldórsson meindýrafræðingur skrifar:
Á sitkagreni og hvítgreni
sækja tvær tegundir skordýra:
Sitkalús (Elatobium abietinum
Walker) og grenisprotalús (Cin-
ara pilicornis Hartig.) Sitkalús er
á ferli allan ársins hring. Hún
situr neðan á eldri nálunum og
stingur sogstíl inn í sáldæðar
og tekur þannig til sín næringu.
Stungan veldur ónæmisvið-
brögðum og nálaskemmdirnar
eru afleiðing af þeim. Sitkalús-
in herjar eftir milda vetur, yfir-
leitt á haustin, og getur þá
valdið miklu nálatapi og vaxt-
artapi en hún drepur sjaldan
tré. Helstu náttúrlegir óvinir
lúsarinnar eru glókollur og
sveppir og sníkjuvespur sem
sýkja sitkalýs. Grenisprotalús
er ekki á ferli á veturna eins og
sitkalúsin. Hún verpir eggjum á
haustin og þau klekjast
snemma vors áður en grenið
lifnar. Lýsnar flytja sig síðan
yfir á nýja sprotann strax og
hann myndast og sjúga nær-
ingu beint úr sáldæðum sprot-
ans. Áhrif grenisprotalúsar á
greni er lftil. Þó er til að vind-
ingur komi f sprota og eins vilja
sveppir sækja í hunangsdögg-
ina sem aftur af lúsunum geng-
ur. Grenisprotalúsin fjölgar sér
með kynlausri æxlun yfir sum-
arið en kynæxlun er síðsumars.
Ein tegund áttfætlumaura er
á greni. Það er köngulingur
(Oligonycfius ununguis Jakobi).
Hann verpir eggjum að
haustinu lfkt og grenisprotalús-
in. Þau klekjast í byrjun sumars
og síðan klekjast út 2-3 kyn-
slóðiryfirsumarið. Könguling-
urinn stingur gat á húðfrumur á
nálum og lepur síðan safann
sem út lekur. Þess vegna verða
nálar þessara trjáa gulflekkóttar
en spuni á trjánum er einnig
áberandi. Köngulingur er eink-
um bundinn við þurr og hlý
sumur.
Hér eru tveir sveppasjúkdóm-
ar sem sækja á greni; Greni-
barrfellir Rhizosphaera kalkhoffi og
greniryð Chrysomyxa abietis.
Báðir þessir sveppir eru fyrst og
fremst á rauðgreni. Grenibarr-
fellir lifir af veturinn á sýktum
nálum. Þaðan berst sýkingin á
nýjar nálar sem verða gulflekk-
óttar þegar haustar. Sýktar nál-
ar detta af 12-15 mánuðum eftir
smitun. Greniryð gerir fyrst vart
við sig á haustin. Þá koma fram
ljósgrænir blettir á yngstu nál-
um. Næsta vor myndast rauð-
gulir flekkir á þessum nálum og
þaðan berst síðan smitið yfir á
nýju nálarnar um leið og þær
skrfða fram úr brumunum.
9. mynd. í „Svartaskógi” á
Tunguási í Jökulsárhlíð á Út-
Héraði vex SG ótrúlega vel.
Hér sést það bak við röð af
blágreni. Var gróðursett 1961.
Skógareigandinn, Orri
Hrafnkelsson, formaður
Skógræktarfélags Austurlands,
er fremst á myndinni.
Mynd: S. Bl.,09-06-03.
16
SKÓGRÆKTARRITiÐ 2004