Skógræktarritið - 15.05.2004, Blaðsíða 21

Allt annað á við í útivistar- og
landbótaskógi. Þar er rétt að
planta gisið, má fara niður fyrir
1.500 tré/ha, svo að trén geti
haldið grænni krónu sem lengst
niður eftir stofni. Það finnst
skógargestum fallegast.
Áburðargjöf við gróðursetn-
ingu tíðkaðist ekki hjá Skógrækt
ríkisins fyrr en á síðustu árum,
enda var 1950-1980 mest plantað
í birkilendi. Þetta skýrir nú, hve
langan tfma einkum greniplöntur
voru að ná 1 m hæð. Hjá sumum
skógræktarfélögum, t.d. Reykja-
víkur, voru þegar fram í sótti mik-
ið notaðar stærri plöntur (jafnvel
í 1 lítra pottum) með áburði.
Nú er áburðargjöf á skógar-
plöntur á berangri nánast svo
sjálfsagður hlutur, að „ef sleppt
er að bera á plönturnar, má alveg
eins sleppa að gróðursetja", segir
Hallur Björgvinsson hjá Suður-
landsskógum.
Blandað við aðrar tegundir.
Á Suðurlandi er nú SG blandað í
gróðursetningu með alaskaösp:
1 ösp á móti 5 greni. Á Austur-
landi er lerki og stafafuruplönt-
um blandað með SG. Þetta á við
um gagnviðarskóg.
í útivistar- eða yndisskógi er
rétt að gróðursetja SG með ýms-
um tegundum, sem of langt mál
er að telja upp hér. Aðeins skal
minnst á, að SG þarf mikið pláss,
svo að ekki má gróðursetja aðrar
tegundir of nálægt því.
Grisjun. Leiðarljós við grisjun
grenitegunda er, að tré hafi fyrstu
áratugina græna krónu á allt að
3/4 bollengdar. Ef króna er að
ráði minni, dregur úr vexti.
Hvenær nákvæmlega skal grisja
fyrst og hve mikið fer auðvitað
eftir gróskuflokki. Eftirþvísem
gróskuflokkur er betri, eru trén
hærri, en lægri á lakari grósku-
flokki. Fyrir því verður fyrsta
grisjun fyrr á góðum gróskuflokki
en lakari.
Ef 3.500 tré eru gróðursett
(-10% vanhöld) má reikna með
fyrstu grisjun eftir 30-35 ár og
trjám fækkað niður í ca. 1.500 á
ha.
Nú er nýlega búið að leggja út
grisjunartilraun fTunguskógi í
Fljótshlíð, þar sem leita á svars
við spurningunni: Hvenær, hve
mikið, hveoft? (sjá 17.mynd).
Það er sorgleg staðreynd, að
um allt land standa ógrisjaðir
SG-reitir, sem voru gróðursettir
um 1950 og fram á sjöunda ára-
tuginn. Þeir eru oftast yfirþéttir
og þegar farnir að stórskemmast,
vegna þess að krónan er orðin
alltof lítil. Sitkalúsin sækir lfka
sérstaklega mikið í slíka reiti, af
því að hún er ljósfælin.
Einn slíkur reitur vex á Vatns-
leysu í Biskupstungum. Hann var
loks grisjaður árið 2000. Greinar-
gerð um reitinn og grisjunina er í
rammagreininni á bls. 18.
Mælingar á vexti
Skógræktarmenn víða um land
fylgdust auðvitað frá öndverðu
með vexti trjánna, sem þeir gróð-
ursettu, og þannig urðu smátt og
smátt til talnaraðir, aðallega um
einstök tré eða lundi. En grund-
völlur til að mæla rúmtaksvöxt á
flatareiningu lands (ha) ervart
fyrr en í 25-30 ára gömlum teig-
um af SG.
Fyrsta heildarvitneskja um hæðar-
vöxt SG á öllu landinu fékkst úr
skóggræðslukönnun, sem Rann-
sóknastöð Skógræktar ríkisins
gerði 1973-1976 og Haukur Ragn-
arsson stjórnaði Þá var aðeins
mæld hæð trjánna og reiknaður
meðalhæðarvöxtur á ári (sjá
Skógarmál, 1977, bls. 239-245).
Langflest trén voru 20-30 ára
gömul frá gróðursetningu. Vöxt-
ur SG var, að okkur fannst þá,
ótrúlega lítill. En ekki má gleyma
því, að mælt var skömmu eftir að
kuldaskeiðinu 1963-1970 var lok-
ið. í yfirlitstöflunni f nefndri rit-
gerð í Skógarmálum (bls. 241) er
12. mynd. Ofan við hús Rannsókna-
stöðvarinnar á Mógilsá vex
sitkagrenilundur. Það eru „íslendingarnir”,
sem lifðu af aprílveðrið 1963 í
gróðrarstöðinni á Tumastöðum. Þeir voru
2.000, vaxnir upp af fræi af suðlægu
kvæmunum, sem hingað bárust fyrir 1940.
4-500 þús. plöntur af öðrum kvæmum áttu
að fara út. Þær fórust allar.
Mynd: S. Bl. 16-10-00.
gefinn upp árlegur meðalvöxtur á
einstökum „skógræktarsvæðum".
Þar eð þessar tölur eru ákaflega
fróðlegar núna, þegar horft er til
baka, eru þær settar í ramma-
grein á bls. 20.
Ég get upplýst hér, að mest
kom á óvart vöxtur SG á „skóg-
ræktarsvæði" 3.4, sem var áber-
andi bestur.
NíEsfa stórúttekt á vexti SG (og
3ja annarra trjátegunda) var gerð
á höfuðborgarsvæðinu 1981 og
1982. Skógrækt ríkisins vann
þetta verk fyrir Skipulagsstofu
höfuðborgarsvæðisins. Jón Há-
kon Bjarnason og Sigvaldi Ás-
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2004
19