Tímarit lífeindafræðinga - júl. 2006, Side 11

TÍMARIT LÍFEINDAFRÆÐINGA 2006 / 1. árgangur / 1. tbl. 11
Ágrip
Inngangur: Tvenns konar aðferðir hafa aðal
lega verið notaðar til þess að mæla blóð í saur,
peroxíðasapróf og mótefnapróf. Peroxíðasa
próf byggjast á því að blóðrauði virkar sem
peroxíðasi en hafa ber í huga að peroxíðasi
í matvælum getur orsakað ranglega jákvæða
svörun. Mótefnapróf (immunochemical tests)
fyrir blóði í saur eru flest sértæk fyrir blóð
rauða manna.
Tilgangur: Finna próf til mælingar á blóði í
saur sem kæmi í stað dífenýlamínprófsins
sem hefur verið notað á Blóðmeinafræðideild
Landspítala háskólasjúkrahúss (LSH) við Hring
braut. Ákveðið var að hætta að nota þetta
próf vegna þess að dífenýlamín er eitrað
efni.
Efniviður og aðferðir: Saursýnum sem höfðu
verið send frá sjúklingum á LSH við Hring
braut á blóðmeinafræðideildina til rannsóknar
á blóði í saur var safnað, 81 sýni, og voru flest
jákvæð fyrir blóði. Auk þess voru 20 saursýni
úr voltarenlyfjakönnun og 19 saursýni úr cal
prótektínkönnun á sjúklingum með sáraristil
bólgur og aðstandendum hryggiktarsjúklinga,
16 saursýni voru frá sjúklingum með Crohn´s
sjúkdóm. Saursýnin voru prófuð með peroxíð
asaprófunum: Dífenýlamínprófi (DFA), Hemo-
Fec (HFec) og Hemoccult SENSA (HSensa) og
mótefnaprófinu Hemosure (Hsure).
Niðurstöður: Alls voru rannsökuð 136 saur
sýni. Þar af voru 65 jákvæð með HFec, 59
með DFA, 56 með HSensa og 53 sýni með
Hsure. Samræmisstuðull á milli DFA og HFec
var � = 0,911, milli DFA og HSensa � =
0,895, milli HFec og HSensa � = 0,837, milli
HFec og Hsure � = 0,703, milli DFA og Hsure
� = 0,697, og milli HSensa og Hsure � =
0,679. P-gildi var < 0,001 fyrir öllum
kappagildum hér að ofan.
Ályktun: Besta samræmið var milli DFA og
HFec. HFec verður því að teljast ákjósanleg
asta prófið til mælingar á blóði í saur á Blóð
meinafræðideild LSH.
Inngangur
Ristilkrabbamein
Árlega greinast um 115 manns með ristil
krabbamein (krabbamein í ristli og endaþarmi)
á Íslandi, heldur fleiri karlar en konur. Yngstu
sjúklingarnir eru yfirleitt á fertugsaldri en tíðn
in eykst með hækkandi aldri. Ristilkrabbamein
kemur næst á eftir lungnakrabbameini sem
algengasta dánarorsök af völdum krabbameina
hér á landi og árlega deyja af völdum þess um
55 manns [1].
Ristilkrabbamein herjar á þjóðir iðnvæddra
ríkja og er næst algengasta krabbameinið í
Evrópu. Erfðir, umhverfi, lífsstíll og mataræði
hafa áhrif og góð hreyfing, trefjaríkt fæði og
reykleysi virðast vera fyrirbyggjandi en mikil
neysla rauðs kjöts, mikil áfengisneysla og
offita eru áhættuþættir [2]. Ef ristilkrabba
mein er staðbundið við greiningu er hægt að
lækna um 50% sjúklinga með skurðaðgerð.
Hins vegar lifa færri en 5% sjúklinga í 5 ár sé
krabbameinið útbreitt við greiningu og því er
mjög mikilvægt að greina sjúkdóminn á
frumstigi [3].
Nýleg afturskyggn rannsókn á 239 sjúkl
ingum með ristilkrabbamein sem voru til með
ferðar á Landspítala háskólasjúkrahúsi (LSH)
frá 1994 til 1998 sýndi að 53% sjúklinganna
lifðu í fimm ár eða lengur [4].
Sjúklingar með ristilkrabbamein á frum
stigi og mögulega forvera þess, ristilsepa, eru
yfirleitt einkennalausir eða með ósértæk ein
kenni s.s. breytingu á hægðum, almenn óþæg
indi í kvið, þyngdartap og þreytu. Ristilkrabba
mein og stórir separ valda blæðingum og þess
vegna er mögulegt að greina krabbameinið
og sepana snemma með leit að blóði í saur.
Brottnám sepa minnkar líkur á ristilkrabba
meini (mynd 1). Þegar sjúkdómurinn er
lengra genginn koma fram einkenni eins og
kviðverkir, ógleði, uppköst og blóðleysi sem
veldur þróttleysi og mæði [3,5].
Blóð í saur
Blóð getur borist í saur hvaðan sem er frá
meltingarveginum vegna krabbameina en
einnig af ýmsum öðrum orsökum s.s. vegna
gyllinæðar, niðurgangs, bólgu og annarra
Úr BS verkefni
sem lagt var fram
til varnar við
Tækniháskóla Íslands
í maí 2005.
Leiðbeinendur:
Bergljót Halldórsdóttir
Sigrún Reykdal
Bjarni Þjóðleifsson
Höfundur er
deildarlífeindafræðingur
á Blóðmeinafræðideild
Landspítala
háskólasjúkrahúss.
steinodd@landspitali.is
Lykilorð:
Blóð í saur,
ristilkrabbamein,
peroxíðasapróf,
mótefnapróf.
Steinunn
Oddsdóttir
Mælingar á blóði í saur
Samanburður á dífenýlamínprófi, Hemo-Fec,
Hemoccult SENSA og Hemosure
Grein / blóð í saur