Tímarit lífeindafræðinga - jul 2006, Blaðsíða 21

Jaffé aðferð
Kreatínín Jaffé aðferð „rate-blanked og compensated“ frá Roche er
kínetísk, kolorímetrísk aðferð. Tvær efnablöndur eru notaðar við
efnahvarfið.
Kreatínín + pikrínsýra
alkalísk lausn
➞ kreatínín-pikrínsýru samband
Í alkalískri lausn myndar kreatínín gult til rauðgult samband með
pikrínsýru. Styrkur litarins er í réttu hlutfalli við styrk kreatíníns og
ákveðinn með gleypni við 570 nm og 505 nm.
Ensímatísk kólorímetrísk aðferð
Ensímatísk kolorímetrísk aðferð frá Roche, „Creatinine plus“. Notaðar
eru tvær efnablöndur við hvarfið en mæliaðferðin byggist á röð nokkurra
ensímhvataðra efnahvarfa.
Kreatínín + H2O
kreatínínhydrolasi
➞ kreatín
Kreatín + H2O
kreatínhydrolasi
➞ sakrosín + urea
Sakrosín + H2O + O2
Sakrosín oxídasi
➞
glýsín + formaldehýð +
H2O2
H2O2 + 4-aminophenaxone
+ HTIB
peroxídasi
➞
quinone imine chromogen
+ H2O + H2
Vetnisperoxíð sem myndast við efnahvarfið hér á undan hvarfast við 4-
aminophenaxone og HTIB og myndar quinone imine chromogen.
Peroxídasi er notaður sem hvati við efnahvarfið. Styrkur litarins er í réttu
hlutfalli við styrk kreatíníns og ákveðinn með gleypni við 700 nm og 546
nm.
Vitros „CREA“ aðferð frá Ortho
Notaðar eru fjöllaga skífur þar sem skífan er hjúpuð með hvarfefnum á
stuðningslagi úr pólýester. Dropi af sermi sem fellur á skífuna dreifist
jafnt til undirlags með hjálp dreifilags. Efnabreytingarferlið er áþekkt því
sem er í aðferð Roche.
Kreatínín + H2O
kreatínín amídóhýdrólasi
➞ kreatín
Hýdrólasi hýdrólýserar kreatínín í kreatín
Kreatín + H2O
kreatín amídóhýdrólasi
➞ sakrosín + urea
Hýdrólasi hýdrólýserar kreatín í sakrosín
Sakrosín + O2 + H2O
sakrosín oxídasi
➞
glýsín + formaldehýð +
H2O2
Sakrosín er breytt í glýsín, formaldehýð og vetnisperoxíð vegna áhrifa
súrefnis og efnahvata sakrosín oxídasa.
H2O2 + leuco
litur
peroxídasi
➞ litur + 2H2O
Vetnisperoxíð sem myndast við efnahvarfið hér á undan hvarfast við
leuco lit og myndar litað samband. Peroxídasi er notaður sem hvati við
efnahvarfið. Styrkur litarins er í réttu hlutfalli við styrk kreatíníns og
ákveðinn með gleypni við 670 nm.
Albumin BCG aðferð frá Roche
Albúmín brómkresól grænt er kólorímetrísk endapunkts (endpoint)
aðferð. Þar eru notaðar tvær efnablöndur við efnahvarfið og styrkur
albúmíns ákveðinn með gleypni við 505 nm og 570 nm.
UREA aðferð frá Roche
„UREA/BUN“ er kínetísk, ensímatísk UV aðferð. Notaðar eru tvær
efnablöndur við efnahvarfið en í þeim er úreasi og glutamat dehydrogenasi
(GLDH). Fylgst er með falli í ljósgleypni við 340 nm vegna oxunar NADH
en hún er í réttu hlutfalli við magn urea í sýninu.
Mæling á GSH
Á Ísótópastofu LSH eru gerðar mælingar á GSH með 51Cr-EDTA clearance
aðferð en það er sú viðurkennda aðferð sem stendur okkur til boða á
Íslandi til að mæla GSH og er þar með okkar staðall. Gefið er 51Cr-EDTA
í æð og tekin 4 blóðsýni eftir 120, 180, 240 og 300 mín. frá inngjöf
efnisins. Notuð er mono-exponential analysa með leiðréttingu Brochner-
Mortensens til að finna GSH [10].
Tölfræðileg úrvinnsla
Útreikningar og tölfræðiúrvinnsla er ýmist gerð í Microsoft
Excel eða MiniTab. Gerð er einföld línuleg aðfallsgreining
(linear regression) í Excel á niðurstöðum úr þremur
S-kreatínín mælingum, tveimur frá Roche (Jaffé og ensíma
tísk) og einni frá Ortho. Aðferðirnar þrjár eru jafnframt
bornar saman með mismunagrafi. Einnig er gerð einföld
línuleg aðfallsgreining á áætluðum GSH með þremur reikni
jöfnum.
Í óvissureikningum er annars vegar metin ónákvæmni
(random error) út frá dreifingu á niðurstöðum kontról
mælinga með því að reikna staðalfrávik (s) og hins vegar
er metinn óáreiðanleiki (systematic error, bias) eða hliðr
unarskekkja. Staðalfrávik er reiknað samkvæmt jöfnunni s
= √1/(n-1)∑(xi – xmean)2 þar sem n er fjöldi kontrólmælinga,
xi einstakar mæliniðurstöður og xmean meðaltal n mælinga.
Staðalfrávik má einnig reikna út frá mismun á tvímælingum
(d) og er þá s = √∑d2/2N þar sem N er fjöldi mælipara.
Staðalfrávikið er síðan umreiknað yfir í prósentur af
meðaltali, gefið upp sem „coefficient of variation“ CV% =
s •100/ xmean. Ónákvæmni innan dags er ákveðin með því
að mæla sama sýni endurtekið yfir daginn og fá þannig
staðalfrávik innan dags (sid). Ónákvæmni er venjulega
metin yfir lengra tímabil, oftast í þrjá til níu mánuði.
Samanstendur hún af ónákvæmni innan dags (sid) og milli
daga (smd) og má leggja þættina saman samkvæmt jöfn
unni: st
2 = sid
2 + smd
2. Frávik frá gefnu gildi kontróla er
einnig reiknað yfir lengri tímabil. Þá er gefna gildi kontróls
dregið frá meðaltali á mæliniðurstöðum úr því kontróli og
útkoman reiknuð sem prósenta af hinu gefna gildi. Heildar
óvissa, „total error“, fæst síðan með því að leggja saman
Reikniformúlur til að finna áætlaðan GSH
1. Jafna 1. Einfölduð MDRD formúla (áGSH í ml/min/1,73 m2): 186 x (S-kreatínín x 0,011312)-1,154 x (aldur)-0,203 x (0,7428 ef kona)
2. Jafna 2. Cockcroft og Gault (áGSH í ml/min eða kreatínín clearance): ([140-aldur] x þyngd/[0,814 x S-kreatínín]) x (0,85 ef kona)
3. Jafna 3. MDRD formúlan (áGSH í ml/min/1,73 m2): 170 x ( S-kreatínín x 0,011312)-0,999 x (aldur)-0,176 x (S-urea x 2,801)-0,170
x (S-albúmín x 0,1) +0,318 x (0,762 ef kona) Kreatínín er í µmól/L, úrea í mmól/L, albúmín g/L, aldur í árum og þyngd í kg.
MDRD: Modification of Diet Renal Disease
TÍMARIT LÍFEINDAFRÆÐINGA 2006 / 1. árgangur / 1. tbl. 21
Grein / gaukulsíunarhraði