Búreisingur - 15.03.1902, Blaðsíða 8

44
Skúlaskapur í Føroyum.
Skúlaamboðini vórn ikki altíð tey bestu; ofta var ikki blekk at
fáa við handilin, so nýttu tey kálvablóð at skriva við; ofta var
nýtt slættaður sandur ella slættað oska at skriva ella rokna í
við einum pinni. — Týskarin Graba sigir frá, at ta ferðina, bann
var í Havn (1828), var bann ein dagin við amtmanninum Tillisch,
ið bevði lagt sær eina við at fáa tvungnan skúlaskap í lag, inni
í skúlanum og lurtaði eftir. 130 vóru bornini, ið tá í skúlan
gingu, bæði dreingir og gentur. Lærarin fór so at spyrja bðr-
nini í ymsum lærugreinum, og Graba sigir, at bann stóð bilsin
við at hoyra, hvussu væl tey vistu greiðu á Danmarkar sðgu og
landafrøði; tey kundu á einum navnaleysum landkorti peika á
býir og áir víða bvar, betur enn bann sjálvur, hvussu væl tey
dugdu at skriva og serliga hvussu knov tey vóru at rokna í
hðddinum; áðrenn hálvtalað var orðið, so var svarið. Hann
helt, at hetta ikki mundi vera rætt fatt, at lærarin kanska spurdi
einans tey frægastu bðrnini ella um slíkt, tey fyri kortum hðvdu
lært um. So tók hann sjálvur við at spyrja hvonsumhelst og
um tað, ið honum lika barst í huga; men tað gekk við sama
lagi. Um hetta kann vera væl so nógv avgjðrt, sýnir tað tó,
at skúlin eftir ringum vónum hevur verið rættuliga góður.
Hesin sami Týskarin gevur eisini Føroyingum ta rós, at »hann
nógv heldur vil tosa hálvan dag við Føroying enn tíma við
týskan bónda« (men ofta fer hann nakað illa við Føroyingum,
serliga heldur hann hánt um kirkjusang teirra, sum hann sigir
var nakað av tí ræðuligasta, hann hoyrt hevði í livi sínum,
meðni allir skríggjaðu hvðr við sínum lagi; eina ferð, hann fór
um ein streymfjðrð og bátsmenninir tóku undir at syngja, kallar
hann sangin »eina andstygga ýlan«, ið onga hátiðliga innvirkan
kundi gera á seg). — 1820—30 og uppeftir tóku amtmenninir
sær álvarliga fyri at broyta um skúlaskapin á landi. Heima-
undirvísingin skuldi burt, og uppá egin hond og utan nakað
lógboð til tess vildu teir føra inn eitt tvungið skúlalag. Teir
fingu so íleiri staðnis grundað skúlar, innsettu umgangsskúla-
haldarar, buðu foreldrunum at lata bðrn síni ganga í skúla og
lðgdu skatt á hvðn mann fyri at halda hendan skúlaskapin, ið
stríddi so nógv móti natúrliga rætti og frælsi folksins, við líka.
So í árið 1845 kom ráðgevaratingið (Stænderforsamlingen) saman