Fróðskaparrit - 01.01.1960, Side 42

48
Heimrustir
ið kanska kann geva eina leiðbeining um orðið heimrustir.
Hetta skjal viðvíkur eini semju, sum Føroya biskupur og
løgmaður gjørdu í 1412 um 4^2 mørk í jørð á Sandi. I
hesum skjali3) letur biskupurin løgmannin fáa alla jørðina,
sum hoyrir til hagan (»hagan allan«), og »heima beiti oc
rudh stadhe j brekum yffir Sandha husumh jd nedra oc jd
efra«. Dr. Jakobsen umsetir »rudh stadhe« við nýyrðinum
»ruddstaðir«, sum hann aðrastaðni4) sigur er »ryddet sted,
opryddet plads, alm. kun i flt. ... = heimrustir«. Tað er
tí væl hugsandi, at í orðinum ruddstaðir, sum í eintal eitur
ruddstaður, liggur upprunin til orðið heimrustir og ikki
orðini rust ella heimrgst. Orðið heimrustir verður sum áður
sagt ikki nýtt í Sandoynni, men teir nýta eintalsorðið
rustari — oftast í bundnum formi rustarin.5) Hetta orðið
kann vera komið av, at tað rætta orðið ruddstaðurin í
dagligari talu er vorðið stytt. Hesin óbundni formurin
rustari má tí hugsast at vera komin av tí stytta orðinum
í bundnum formi og ikki av tí rætta forminum ruddstaður.
Tað er helst eingin ivi í, at bæði orðið rustari(n), sum
einans Sandoyingar siga, og orðið heimrustir, sum vanliga
verður nýtt norðanfjørðs, hava sín uppruna í orðinum
ruddstaður(in); hesum fáa vit eisini vissu fyri í orðinum
heimrustaðir, sí frammanfyri, sum verður nýtt um ein part
av tí haga, ið inn var lagdur í 1836 á fyrsta sinni til niður*
setubygdina Slættanes í Vágum. Tað verður tá sagt, at
hetta orðið er at skilja við tað sama sum heimrustir6).
Tað er soleiðis nógv, ið bendir á, at orðið heimrustir
kemur av orðinum heim-ruddstaðir og merkir tí tað rudd°=
aða lendi í bygdini, sum liggur nærindis húsunum.
í Suðuroy verður bert navnið skattagrundir nýtt um hesi
øki. Hetta navnið finst eisini í Skálavík í Sandoy7), og
bygdin Sandur er býtt sundur í »skattir«, sum ávísar jarðir
liggja til. Til ein sonevndan »skatt« hoyra ikki bert ávísir
rustarar, men eisini tey og tey fuglabjørg8). Norðanfjørðs
er navnið skattagrundir ókent. Hetta orðið hevur óivað
samband við áleggjanina av kongsskattinum, tí sum grundar*
lag fyri henni vóru hesar grundir nýttar.9)