Fróðskaparrit - 01.01.1963, Síða 106

112
Fiskimarkið
skotsku oyggjarnar. Um hetta skrivar hin norski altjóðaí
løgfrøðingurin Arnold Ræstad1):
»Forklaringen má vel søkes i, at fiskerierne i Norge og Skotland
spillede en ganske anden rolle for befolkningen end i Danmark og
England. Der var i Norge og pá de skotske øer, i modsetning til, hvad
tilfældet var i de to andre lande, en virkelig fiskerbefolkning — en
befolkning, som av naturen var henvist til at søke en væsentlig del av
sit udkomme pá havet. At drive fiskeri var for denne befolkning ikke
en binæring, som det var for danskerne, eller en industri blandt andre
industrier, som det var for visse engelske byer . . . i den senere middeb
alder. Sjøen var for nordmændene, islændingene og skotterne det daglige
liv og det daglige brød.«
Henda serstøðan hjá teimum kørgu londunum fyri norðan
hevur havt avleiðingar upp til okkara tíð.
3. Eftir tykki Ræstads hevur hin nevnda serreglan norskan
uppruna og er komin til Skotlands við norskum innflyt«
arum.2) Stórsøguligan týdning fekk hon, tá ið Skotland og
Ongland í 1603 gjørdust eitt ríki undir Jákupi I. Eins og
onnur europeisk lond hevði Ongland játtað útlendingum
fiskifrælsi. Helst eftir skotskum fyridømi setti Jákup bann
fyri, at fremmandir fiskaðu við Onglandsstrendur.3) Hetta
íspann eitt aldarlangt stríð við fleiri bardøgum millum
Onglands og Hálands,4) sum frá gamlari tíð hevði rikið
fiskiskap undir Onglandi, serliga eftir sild. Hin hálendski
fiskiflotin var risastórur, í minsta lagi uppá 2.000 skip við
20—30.000 fiskimonnum um borð, og hann fiskaði heilt
norður til Hetlands.5) Hesin hálendski fiskiskapur undir
1) Ræstad s. 22-23.
2) Ibid. s. 23.
3) Fulton s. 124 og Gidel III s. 294. Mótber lutvís Meyer s. 14.
4) Fulton s. 378—516. Undir hesum stríðnum skrivaði hin heimsgitni
hálendski altjóðaløgfrøðingurin Hugo Grotius bók sína »Mare liberum«,
ið kom í 1609. Sum aftursvar skrivaði onglendingurin John Selden
eftir áheitan Jákups bókina »Mare clausum«, ið kom í 1636.
5) Fulton s. 126 og 130, nota 3.