Helgarpósturinn - 21.11.1985, Blaðsíða 18

- HP HEIMSÆKIR
HREPPSTJÓRANN
OG HESTAKARLINN
LEIFA Á HÓLUM
VIÐ HORNAFJÖRÐ
„Ég hef nú aldrei verið hestamaður, bara haft gaman
af hestum,“ segir Leifi á Hólum og hlær í skeggið. Nýlega
áttum við leið um Hornafjörðinn og heimsóttum bónd-
ann, hreppstjórann og hestakarlinn Þorleif Hjaltason
sem margir kannast við í gegnum hrossakaup, en fjör-
miklir klárar frá Hólum hafa dreifst um allt land.
„Ég hef nú verið að rækta þessi hross fyrir sjálfan mig,
handa okkur hérna, en það hefur bara orðið alltof margt.
Og þá hefur maður orðið að selja af þessu. Já, já, ég er
búinn að selja í flestar sýslur landsins.“
Við komum okkur fyrir í hrepp-
stjóraskrifstofunni. Þorleifur sem
er eins og unglingur í vexti og ekki
nærri eins gamall og skeggið gefur
í skyn, hallar sér aftur á bak í skrif-
borðsstólnum og leggur lappirnar
upp á borð.
„Þau hafa reynst vel þessi horn-
firsku hross, það er þessi Árnanes-
stofn, fjörmikil og viljug hross. Hann
hefur orðið til í þessari miklu ein-
angrun sem hér hefur verið í gegn-
um aldirnar og mikilli skyldleika-
ræktun. Eg hef svo reynt að rækta út
af bestu hrossunum sem voru hérna
þegar ég man fyrst eftir og fengið til
að blanda inn í þetta frá næstu bæj-
um þar sem voru best hross í sveit-
inni. Þetta hafa verið fjörhestar en
ekki spögulerað eins í að hafa þá
fyrir augað."
Og enn er til skyldieikarækt í
Hornafirði. Þorleifur segir okkur frá
meri hjá sér sem er undan hálf-
systur sinni og önnur í þeim hálf-
systrahópi er móðurmóðir sömu
meri. Þannig eru þrír ættliðir í bein-
an kvenlegg undan sama folanum.
— En þú segisl ekki vera hesta-
madur, ferdu þá ekki á hesta-
mannamót?
„Nei, aldrei. Ég er ekki svo mikiil
hestamaður," segir Leifi og hlátur
berst í gegnum skeggið. „Ég hef
bara hestana fyrir mig. Það er bara
þetta að ég hef alið upp meira en ég
þarf og þá er þetta eins og með fleiri
skepnur að maður þarf að koma
þessu í verð, þó ekki sé nema til að
hafa upp í kostnaðinn við þetta.“
— Og þú ríöur oft út?
„Já, það er óhætt að segja það. En
það er þá oftast sem maður þarf að
vera að fara eitthvað. Nei, nei, ekki
kaupstaðaferðir, það er búið að vera
fyrir löngu,“ svarar karl miður gáfu-
legu innskoti blaðamanns. Það
virðist undirrituðum þó til vorkunn-
ar að ekki eru nema um 5 kílómetr-
ar niður á Höfn frá Hólum. „Maður
er að snúast um hross og kindur,
mest á vorin og haustin. Svo fer
maður líka á bak yfir veturinn, en
það er þá bara sport og til þess að
ternja."
— Temuröu þá mikiö?
„Nei, ég tem ekki annað en það
sem ég nota sjálfur. Það sem ég hef
selt, hefur aðallega verið ótamið,
mest folöld og tryppi."
Hvað hrossin séu mörg? Leifi seg-
ist ekki hafa talið þau nýlega. En síð-
asta vetur hafi verið milli 70 og 80 á
fóðrum. Og með það erum við
hættir að tala um hross og farnir að
tala við yfirvaldið í Nesjahreppi.
Hreppstjóri í þriðja ættlið
„Það er nú ekki svo gott að tíunda
það allt saman, yrði langt mál upp
að telja allt sem hreppstjórar gera.
En þetta er nú ekki merkilegt
embætti." Leifi á Hólum er búinn að
vera hreppstjóri frá því einhvern
tímann um ’64 eða ’66 — menn
muna ekki ártöl. Á undan honum
var faðir hans, Hjalti Jónsson í
hreppstjóraembætti og hafði verið í
um tvo áratugi. Á undan honum og
allt frá því árið 1890 var hreppstjóri
Þorleifur Jónsson, afi Leifa og
tengdafaðir Hjalta. Embættið geng-
ur þannig í ættir og Þorleifur á Hól-
um byrjaði sem aðstoðarmaður föð-
ur síns þegar hann var orðinn
aldraður. Líklega má rekja þetta ein-
um ættlið aftar, því faðir Þorleifs
Jónssonar hafði einnig verið hrepp-
stjóri en einhver tími samt liðið frá
því Jón dó þar til Þorleifur tók við.
„Best að fara ekki út í þá sálma,”
segir Leifi og bandar hendinni.
„En fyrst og fremst hafa hrepp-
stjórar náttúrulega verið umboðs-
menn sýslumanns, hver í sínum
hreppi. Meðan öll vötn voru óbrúuð
og sýslumaðurinn var með aðsetur
í Vík þá hefur þetta verið miklu
meira sem hreppstjórarnir þurftu að
gera. Það hefur verið erfitt að ná
sambandi við sýslumánninn og þá
var ekki venjan að þeir kæmu hing-
að nema eina þingferð á vorin. í
þessari ferð sinni héldu þeir sýslu-
fund líka, en eftir að samgöngur
bötnuðu þá urðu ferðirnar tvær.“
Þorleifur er tregur til að fara að
telja það upp hvaða verk hreppstjór-
inn innir af hendi, slík upptalning
yrði alltaf ónákvæm og löng. Lög-
reglustjóri? Nei, það finnst karli
ómögulega rétta orðið, enda er al-
menn löggæsla alveg í höndum lög-
reglunnar á Höfn. Og þar eru líka
tollverðir en áður hafa störf þessara
aðila fallið undir hreppstjóra að ein-
hverju leyti.
„Það heyrir undir hreppstjórann
að ráðstafa óskilafénaði sem villist.
Hreppstjóri er sjálfskipaður oddviti
kjörstjórnar og svoleiðis er fleira.
Venjan er að hreppstjóri er ásamt
öðrum manni stefnuvottur. Nú, oft er
eitthvað að gerast í sambandi við
landamerki og landaskipti sem
hreppstjóri kemur þá alltaf nærri.
Sama er með önnur eignaskipti,
uppskrift á dánarbúum og svo
náttúrulega í sambandi við ýmis
deilumál. En ég tel þetta nú lítið
starf, en þetta er launað svoldið. Nú
borga þeir visst á mánuði," segir
Þorleifur og blaðar í eldhúsinu eft-
ir síðasta launamiða frá ríkinu.
„2553 krónur fyrir þennan mánuð.
Já þetta er bara helvíti ári vel laun-
að, komnar 18 þúsund krónur frá
áramótum.” Þeim fer sjálfsagt fækk-
andi sem finnst þeir vera vel laun-
aðir, en Þorleifur segir að hrepp-
stjórastarfið geti vel talist tíundi
hluti af fullri vinnu, þó það sé mjög
misjafnt frá einum mánuði til ann-
ars.
Nokkru síðar labbar blaðamaður
með bóndanum Leifa á Hóli út í fjár-
hús. „Aðalatriðið eru skepnurnar,
það eru þær sem maður hefur
mesta ánægju af,“ segir karlinn sem
aldrei hefur látið sér annað til hugar
koma en búa á Hólum.
Búskapurinn er honum meira lífs-
viðhorf heldur en atvinna, hann
hefur ekki skepnur til þess að þéna
af sláturgripunum heldur selur
hann gripi til slátrunar til þess að
geta haldið áfram að hafa skepn-
urnar.
lEftir Bjarna Harðarson Mynd Kristín Þóra Harðardóttiri
18 HELGARPÓSTURINN