Helgarpósturinn - 21.11.1985, Blaðsíða 28

LEIKLIST
Okurlánarinn og jólin
eftir Reyni Antonsson
Leikfélag Akureyrar.
Jólaœvintýri
byggt á sögunni ,,A Christmas Carol", eftir
Charles Dickens.
Leikgerd: Leif Pedersen og Jesper Jensen.
Tónlist: Allan Andersen. Stjórnandi tón-
listar: Roar Kvam.
Þýðing: Signý Pálsdóttir; þýðing söngtexta:
Kristján frá Djúpalœk
Leikmynd: Hlín Gunnarsdóttir.
Búningar: Una Collins.
Lýsing: Ingvar Björnsson.
Leikstjóri: María Kristjánsdóttir.
„Margur verður af aurum api.“ Þetta er
fornt spakmæli en sígilt. Það hefur meðal
annars sýnt sig að þetta spakmæli er í fullu
gildi á Islandi í dag, að minnsta kosti ef
marka má fréttir fjölmiðla síðustu vikurnar.
Og það kostar einatt bágindi einhverstaðar
þegar auðsöfnun einhvers verður að ástríðu.
Eina slíka sögu segir sá ástsæli Charles
Dickens í hinni frægu jólasögu sinni „A
Christmas Carol“, en nafnið merkir „Jóla-
söngur'* og vísar til þeirrar ensku siðvenju
að börn syngi jólasöngva á götum úti eða í
verslunum og þiggi gjafir fyrir. Saga þessi er
upphaflega samin sem ádeilusaga gegn
barnaþrælkun síðla árs 1843, og naut hún
þegar mikillar hylli almennings, hylli sem
hún enn nýtur. Sagan fjallar um karlfausk
einn, Scrooge að nafni, sem auðgast hefur á
verðbréfabraski, okurlánum, vörusvikum og
ýmsu öðru svona miður fallegu (kannist þið
nokkuð við þessa persónu úr dægurmálaum-
ræðunni?). Svo mikil er auðsöfnunarástríða
hans orðin að hann hefur algjörlega slitnað
úr sambandi við hið mannlega samfélag.
Hann er meðal annars búinn að glata hæfi-
leikanum til að gleðjast á jólunum, og auðvit-
að veitir auðurinn honum enga gleði, ekki
fremur en brennivínið manni sem orðinn er
sjúklega háður því. Scrooge er þó inn við
beinið ekki svo slæmur karl, og hann var að-
eins venjulegur ungur maður áður en hann
ánetjaðist þessari fíkn sinni þar sem voru
peningarnir. En áður en augu hans opnast
fyrir þessum hlutum á margt eftir að gerast.
Eftir þessari hugljúfu en jafnframt hár-
beittu sögu Dickens hafa verið unnin mörg
sviðsverk, sjónvarpsmyndir og kvikmyndir,
enda býður þessi einfalda en þó margbrotna
saga upp á marga möguleika. Hana má túlka
hvort heldur sem drama, gamanverk, ádeilu,
eða þá skrautsýningu með tónlist. Sú leik-
gerð sem Leikfélag Akureyrar notar mun
vera dönsk að uppruna, og óneitanlega ber
hún mestan keim af hinu síðasttalda. Og i
slíkri uppfærslu er dálítið hætt við að hinn
hárbeitti boðskapur sögunnar drukkni í glysi
og prjáli, en þessari gildru hefur Maríu Krist-
jánsdóttur blessunarlega tekist að sneiða
hjá. Það er að sönnu nóg af glansi og glysi,
fögrum litum og tónlist í sýningunni, en boð-
skapurinn og ádeilan skila sér að mestu. Þó
hefði fyrir mína parta mátt leggja þyngri
áherslu á eymd Cratchit-fjölskyldunnar,
helstu fórnarlamba nirfilsins, en t.d. stytta
iokaatriðið eilítið. Þessi eymd Cratchitfjöl-
skyldunnar verður nefnilega að skoðast
ásamt hinni sjúklegu, tilgangslausu auðsöfn-
un Scrooge, sem þungamiðja verksins. Þá
virðist handrit þessarar leikgerðar ekki
.bjóða upp á mjög mikla persónusköpun, en
einnig þar hefur leikstjóri víða gert mjög
góða hluti.
Öll umgjörð sýningarinnar er með hinum
mestu ágætum. Leikmynd Hlínar Gunnars-
dóttur er haganleg og hæfileg blanda raun-
sæis og draums, og hið sama má einnig segja
um lýsingu Ingvars Björnssonar. Leikmynd,
lýsing og hin einkar áheyrilega en einfalda
tónlist Allan Andersens sem samin er undir
auðheyranlegum áhrifum frá enskum jóla-
söngvum, og útsett er af smekkvísi frá hendi
Roars Kvam, mynda einkar skemmtilega
heild sem stundum er hrein unun að horfa á,
til dæmis í upphafsatriðinu. Og ekki má
gleyma enn einu augnayndinu þar sem eru
hinir litskrúðugu búningar Unu Collins sem
ljá sýningunni einkar skemmtilegan enskan
svip.
Það er vitaskuld Árni Tryggvason sem ber
höfuð og herðar yfir aðra leikara sýningar-
innar í hlutverki nirfilsins Scrooge, og bætir
hér enn einni persónunni í sitt litríka safn.
Árni fer hér þá leið að túlka nirfilinn fyrst og
fremst sem skoplega, jafnvel á köflum tragi-
kómíska persónu, og er það vissulega leið út-
af fyrir sig til að túlka fólk af þessu tagi. Af-
leiðingin verður auðvitað sú að manni fer að
þykja hálfgildings vænt um karlangann, og
vorkenna honum. Hið eina sem maður gat
fundið að þessari persónusköpun, var það að
„Árni Tryggvason f
hlutverki nirfilsins
Scrooge bætir enn
einni persónunni við í
sitt litríka safn," segir
Reynir Antonsson m.a.
f umfjöllun sinni um
sýningu Leikfélags
Akureyrar á Jólaævin-
týrinu.
manni fannst hann ekki alveg nógu sannfær-
andi í þeim atriðum þar sem sjálfsblekking
hans er smátt og smátt að hrynja. Það hlýtur
nefnilega að valda ekki litlum sálrænum
þjáningum hjá jafn eðlisgóðum manni eins
og Scrooge er þarna gerður þegar slíkt
gerist.
Theódór Júlíusson leikur hinn arðrænda,
útþrælkaða skrifara Cratchit. Þessi persóna
mun, að minnsta kosti í sumum leikgerðum,
hafa verið sýnd í skoplegu eða að minnsta
kosti kaldhæðnislegu ljósi. Hér er hann fyrst
og fremst sýndur sem hinn guggni, yfir-
keyrði vinnuþræll sem arðránið hefur næst-
um svipt mannlegum tilfinningum — ekki
alveg þó. Virðingin fyrir helgi jólanna og
fölskvalaus ástin á fötluðum syninum er enn
eftir. Theódór túlkar þetta hlutverk af ein-
stakri nærfærni og skilningi. Þá er Þráinn
Karlsson stórgóður í hlutverki Marleys sálu-
félaga Scrooge, en í hlutverki luktarberans
er hann líkari því sem við eigum að venjast.
Ekki má gleyma þeim Jóhanni Ögmundssyni
og Björgu Baldvinsdóttur, en hún birtist nú
aftur á leiksviði eftir nokkurt hlé. Þau leika
meðal annars Fezzewighjónin, og er ekki að
efa að þau hafa hér enn einu sinni brætt
hjörtu einhverra Akureyringa með hjarta-
hlýju sinni, sem svo oft hefur einkennt sam-
leik þeirra. Af óðrum leikurum ber sérstak-
lega að nefna Barða Guðmundsson sem leik-
ur Friðrik, kaldhæðinn systurson nirfilsins.
Hjá honum bregður fyrir þessum frábæra
húmor sem er sérstakt aðalsmerki Breta.
Börnin gefa einnig sýningunni léttan, hug-
næman blæ, og söngur þeirra er á stundum
unaðslegur, og sjálfsagt mun betri en jóla-
söngur enskra krakka á götum úti.
Þessi viðamikla sýning er enn einn sigur-
inn fyrir Leikfélag Ákureyrar. Hér er á ferð-
inni einkar falleg, hugnæm sýning, rétt eins
og sjálf jólahátíðin sem í vændum er. Og boð-
skapur sá sem verkið flytur kemur okkur öll-
um við. Að minnsta kosti á meðan nirfillinn
Scrooge og hans nótar eru enn á meðal vor.
Og ef þessi sýning getur hrært hjarta, þó
ekki væri nema eins okurlánara svo hann
skilaði einhverju sinna aðþrengdu fórnar-
lamba því sem hann hefur af því haft, eða
hjarta eins embættismanns svo hann skili
einstæðu móðurinni sem hann ætlaði að fara
að svipta aleigunni vegna skulda, því sem
hún á — þá hefur þessi sýning náð að gera
eitthvað gott.
POPP
Fimm ára medganga — steinbarn
IN SQUARE CIRCLE - Stevie Wonder
Útgefandi: Motown/Skífan
I heil fimm ár — hálfan áratug — hefur
Stevie Wonder haft eina og sömu hljómplöt-
una í smíðum. Við hverju býst maður svo,
þegar slíkur gripur er gefinn út? Vitaskuld
meistaraverki, hvorki meira né minna. Sér í
lagi þegar stórpoppari og fyrrverandi undra-
barn eins og Stevie Wonder á í hlut.
Því miður er In Square Circle langt frá því
að vera snilldin uppmáluð. Wonder kann
vitaskuld vel til verka í stúdíói. Hljóðfæra-
leikari er hann prýðilegur og fjölhæfur að
auki. Hann getur samið áheyrileg lög, eins
og hundruð dæmi sanna, en í þau vantar að
þessu sinni allan þann neista, sem einkenndi
tónlist Wonders á síðasta áratug. Þau eru
hryllilega miðlungs.
Kannski væntir maður of mikils af plötu,
sem var heil fimm ár í smíðum. Kannski var
Wonder of lengi að verki, missti sjónar á end-
anlegu markmiði, — gekk of lengi með. Það
getur stundum borgað sig að snara hlutun-
um af.
Stevie Wonder hefur reyndar ekki unnið
baki brotnu við plötu sína í fimm ár sam-
fleytt. Ýmis önnur verkefni hafa skotið upp
kollinum. Hann samdi tónlist við kvikmynd-
ina Woman In Red, sem kom út á hljómplötu
í fyrra. Aðallag þeirrar plötu, I Just Called
To Say I Love You, færði honum Oscarsverð-
laun. Þá hefur Wonder leikið á plötum ým-
issa tónlistarmanna og hljómsveita og staðið
sig þannig, að eftir verður tekið. Vegna allra
þessara afreka til viðbótar fornri frægð bjóst
maður við meiru af In Square Circle en raun
varð á.
Sjálfsagt er til of mikils ætlast, að nokkur
tónlistarmaður sé sífellt á toppnum. Þó svo
að Stevie Wonder hafi verið undrabarn og
sent á síðasta áratug frá sér hljómplötur, sem
flokkast til þess besta á þeim tíma, er
kannski ekki hægt að ætlast til þess, að hann
dæli út eintómum snilldarverkum. Og vita-
skuld er In Square Circle enginn gallagripur,
sé samanburði við fyrri verk Wonders
sleppt. Til alls er vandað eins og kostur er. En
án neistans kveikir enginn bál. Því er ég
hræddur um, að In Square Circle verði seint
talin til bestu platna Wonders. Vonandi verð-
ur hans næsta verk leiftrandi af hugmynda-
flugi gamla snillingsins, — og vonandi verð-
ur meðgangan ekki svo löng, að afkvæmið
verði að steinbarni.
PS
Einhverra undarlegra hluta vegna gleymd-
ist að fjalla í þessum dálki um tvær íslenskar
plötur, sem komu út í sumar. Báðar komu
þær út hjá stúdíói Mjöt, því ágæta hljóðveri,
sem þar með steig sín fyrstu spor á klettótt-
um vegi hljómplötuútgáfu. Plötur þessar eru
Skemmtun með hljómsveitinni Með nöktum
og Fásinna með samnefndri hljómsveit.
Á hvorri plötu um sig eru sex lög. Þær telj-
ast því báðar til svokallaðra mini LP platna.
Helmingur laganna á Skemmtun var hin
besta skemmtun. Hin þrjú hef ég ekki gripið
enn og á tæpast eftir að gera úr þessu. Með
nöktum er hljómsveit eða vinnuhópur, sem
ber þess merki, að hann er að leita fyrir sér
á tónlistarsviðinu. Ef ég mætti óska mér ein-
I lög Stevie
Wonders „vantar
að þessu sinni
allan þann neista
sem einkenndi
tónlist Wonders
á síðasta áratug.
Þau eru hrylli-
lega miðlungs,"
segir Ásgeir
Tómasson um
nýja plötu gamla
meistarans
eftir Ásgeir Tómasson
hvers um framtíðarstefnuna á þeim bæ, þá
væri mér ákaflega að skapi að unnið yrði
meira út frá Emotional Swing, — frumleg-
asta og skemmtilegasta lagi plötunnar.
Fásinna skilst mér að heyri nú sögunni til.
Hún starfaði um nokkurra ára skeið austur á
landi, fyrst í Eiðaskóla. Hún sigraði í hljóm-
sveitakeppninni í Atlavík um verslunar-
mannahelgina ’84. Ég heyrði hins vegar fyrst
í henni í Músíktilraunum Tónabæjar síðast-
liðið vor. Þar lenti hljómsveitin í þriðja sæti og
hefði að skaðlausu mátt vera að minnsta
kosti einu sæti ofar.
Þó svo að platan Fásinna sé ekkert meist-
arastykki er hún ágæt sem fyrsta plata
hljómsveitar, hressileg og dálítið öðruvísi en
annað, sem hefur verið gefið hér út að und-
anförnu. Sennilega nýtur Fásinna þess að
koma all ómenguð úr öðrum landsfjórðungi
en þeim, sem mest er áberandi á dægurtón-
listarsviðinu. Fyrir austan geta ekki allir ap-
að eftir öllum.
Það má sem sagt segja að hljómplötuút-
gáfa hljóðversins Mjöt við Klapparstíginn
fari bara vel af stað. Það er ánægjulegt, að
einhverjir treysti sér til að vaða í slaginn á
sama tíma og gömlu hljómplötuútgáfurnar
eru að draga saman seglin eða fella þau al-
veg. Stúdíó Mjöt fær baráttukveðjur.
28 HELGARPÓSTURINN