Helgarpósturinn - 20.03.1986, Blaðsíða 4

í vikunni komu út tvö ný tímarit á yfirfuli-
an markað að margra áliti. Blöðin voru
Heimsmynd og Stíll sem flokkast í sitthvorn
hóp tímarita. Heimsmynd keppir við Nýtt líf,
Mannlíf, Þjóðlíf og Stíll keppir við Lúxus,
Hús og híbýli ásamt með öðrum blöðum
lenda þarna á milli. Öll eiga þau það sameig-
inlegt að keppa á sama markaði, íslenskum
markaði þar sem fjórðungur heimila í land-
inu telst vera undir fátæktarmörkum. Það er
augljóst að þau heimili kaupa ekki mörg
þessara tímarita sem kosta 195 og 239 krón-
ur í útsölu eða svipað og vasabrotsbók. Þessi
tímarit virðast því frekar stíla á markað svo-
kallaðra uppa og nýríkra íslendinga, ein-
hverjir hljóta að eiga peninga í þessu landi.
Það kostar milljónir að gefa út eitt tölublað
rita einsog að ofan eru nefnd, við getum kall-
að þau „lífrit". Markaðurinn er lítill og því
hlýtur eitthvert þeirra að verða undir og það
mjög fljótt. Sterkast standa elstu blöðin Nýtt
líf og Mannlíf eðli málsins samkvæmt en
einnig vegna fjölda áskrifenda en það hafa
þessi blöð fram yfir hin nýrri. Lakast stendur
Þjóðlíf þó þar sé farin leið sparnaðar t.d.
eru fáar litmyndir í blaðinu. Þyóð/í'/'hefur líka
áberandi fæstar auglýsingar enda kennir
blaðið sig við félagshyggju og það er ekki
vænlegt á íslenskum auglýsingamarkaði.
Blaðið gæti samt haldið sér á floti með
áskrifendum en það er komið undir sam-
viskusemi vinstrimanna, liðlegheitum þeirra
við að styrkja blaðið. Eins gæti Stíll átt erfitt
uppdráttar vegna efnisfæðar, fyrsta tölublaðið
er eiginlega myndablað með yfirþyrmandi
notkun lita og sáralitlum texta, það er óvíst
að það dugi að það sé stíll yfir því.
Annar vandi sem steðjar að lífritunum er
að þau byggja oft á tíðum efni sitt í kring-
um það sem má kalla opnuviðtal og það er
nánast búið að taka slíkt viðtal við hvern
kjaft á íslandi. Miðað við fjölda blaða og
tímarita sem kemur út árlega má reikna með
að tekin séu á milli 400 og 500 opnuviðtöl á
ári. Það þýðir að hægt er að taka opnuviðtal
við hvern einasta alþingismann sjö sinnum á
Miðað við fjölda blaða
og tímarita má reikna
með að tekin séu á milli
1400 og 500 opnuviðtöl á
ári.
í
Tímaritum fjölgar eins
og mý á mykjuskán
hverju ári. Við þessum vanda bregst Heims-
mynd með því að „taka“ viðtal við Meryl
Streep og slær tvær flugur í einu höggi því
þetta viðtal er mun líklegra til að selja blaðið
heldur en viðtal við margþreyttan Islending.
Með slíkum vinnubrögðum er Heimsmynd
líklegast hinna nýrri blaða til að velta hinum
eldri úr sessi. Það skal þó tekið fram að
Mannlíf verður með einkaviðtal við gömlu
kvikmyndakempuna John Huston í næsta
blaði. Þó gæti mjög þung pólitísk umræða
Heimsmyndar fælt frá, meginþungi blaðsins
felst í greinum um kynþáttahatur í Evrópu,
kjarnorkuvá, sveitarstjórnarkosningarnar
og síðan langur kafli um tengsl pólitíkur og
Hafskipsmálsins. Það getur verið að þessi
þungi sökkvi Heimsmynd.
Samkeppnin er gífurleg og enginn annars
bróðir í þeim leik. Því er ómögulegt að segja
nokkuð ákveðið um útbreiðslu þessara
blaða. Ekki er hægt að taka þær tölur trúan-
legar sem útgefendurnir gefa upp um út-
breiðslu blaðanna því þar lýgur hver um
annan þveran, segja þeir sjálfir. En það er
ekki útbreiðslan ein sem ræður hag blað-
anna, þar spila auglýsingar stóra rullu. Og
einmitt þess vegna er líklegt að uppgefnar
upplagstölur séu ýktar í von um fleiri og dýr-
ari auglýsingar.
Þar hlýtur eitthvað að gefa sig. Það væri
með ólíkindum ef auglýsingamarkaðurinn
gæti haldið úti öllum þessum tímaritum, því
auglýsingar lífritanna kosta mikið bæði til-
kostnaðurinn og plássið í blöðunum. Það er
t.d. ólíklegt að Stíll geti haldið áfram að
hafna auglýsingum vegna þess að það sé
ekki nógu mikill stíll yfir þeim einsog heyrst
hefur að gerst hafi. Þó að auglýsingastofur
dafni einsog púkinn á fjósbitanum og lífrit-
unum fjölgi einsog mý á mykjuskán þá geta
þessir aðilar ekki lifað hver á öðrum í það
endalausa. Auglýsingakostnaðurinn fer að
sjálfsögðu beint út í verðlagið og þó að samn-
ingar milli aðila vinnumarkaðarins hafi tek-
ist þá þýðir það ekki að launafólk hafi fengið
kauphækkun til að ráða við bæði hærra
vöruverð vegna auglýsingakostnaðar og að
kaupa fleiri tímarit. Útgefendur tímarita
hljóta því að þurfa að berjast hver við annan
þangað til yfir lýkur og einhver liggur í valn-
eftir G. Pétur Matthíasson
um. Baráttan stendur um auglýsendur og les-
endur.
Öll þessi mál eru í lausu lofti fyrir auglýs-
endur meðan ekki er hægt að treysta tölum
um útbreiðslu og þar af leiðandi hugsanleg-
an Iesendahóp. Það er greinilega brýn nauð-
syn að koma upp raunhæfu upplagseftirliti
þannig að hægt sé að sjá hvar hagkvæmast
sé að auglýsa en það ætti að vera í því blaði
sem flestir vilja lesa. Það mætti segja að með
því móti myndi sá „hæfasti" sigra. Þó þyrfti
einnig að gera á því kannanir hvernig þjóð-
félagshópar það eru sem lesa þessi blöð. Ef
lífritin eru ef til vill í miklum meirihluta lesin
af fátæku launafólki þá er tilgangslítið að
eyða stórfé í að auglýsa rándýran tískufatnað
og nær að auglýsa smér. Líklegra er þó að
það séu einhverskonar uppar sem séu stærsti
lesendahópur lífritanna. Þó virðast auglýs-
endur álíta lesendahóp blaðanna vera mjög
breiðan því í þeim er auglýst allt milli himins
og jarðar, allt frá kaffi og Pan-vörum uppí bif-
reiðar. Það má reikna með að lesendur séu
litríkur hópur en það er nauðsynlegt að gera
á því raunhæfa könnun.
Lífritunum hefur fjölgað um helming á síð-
ustu mánuðum með tilkomu þessa þriggja
nýju og því í raun engin reynsla komin á það
hvernig markaðurinn bregst við innrásinni.
Það verður því að líta á það sem að ofan er
ritað sem vangaveltur. Framtíðin mun ein
sýna okkur hver vinnur og hver tapar í stríð-
inu um lesendur og auglýsendur og mun
ekki vera hér reynt að spá frekar í það hver
vinnur, en baráttan er hörð.
Það kom fram í Kastljósi á dögunum að
kostnaður við hvert tölublað rita einsog lífrit-
anna skipti milljónum. Sé reiknað með að
hvert ritanna sex komi út sex sinnum á ári og
að kostnaðurinn við hvert tölublað sé „ein-
ungis" einoghálf milljón þá kosta þau saman-
lagt hvorki meira né minna en 54 milljónir á
ári. Fyrir það fé mætti t.d. reisa eitt dag-
heimili árlega og það kæmi sér án efa betur
fyrir þann fjórðung þjóðarinnar sem nú lifir
undir fátæktarmörkum.
Flokkar Mitterands og
Gonzáles standa vel að
vígi í næstu kosningum
Frakklandi og á Spáni.
Sósíalistaveldið í Suður-
Evrópulöndum festist í sessi
ERLEND
Viðgangur sósíalistaflokka í löndum Suð-
ur-Evrópu ætlar bersýnilega ekki að verða
neitt stundarfyrirbrigði. í vikunni eftir að
sósíalistinn Mario Soares tók við forsetaemb-
ætti í Portúgal eftir óvæntan kosningasigur,
náðu foringjar sósíalista á Spáni og í Frakk-
landi tilætluðum árangri, þegar landar
þeirra gengu að kjörborði. Sá árangur veitir
flokkum þeirra ákjósanleg skilyrði til að
berjast til sigurs í kosningum sem framundan
eru í báðum löndum. Spánverjar kjósa til
þings ekki síðar en í október í haust, og kjör-
tímabil Frakklandsforseta rennur út eftir tvö
ár.
Felipe Gonzáles, forsætisráðherra Spánar,
hefur enn sýnt, að enginn spánskur stjórn-
málamaður stenst honum snúning. Skoð-
anakannanir jafnt og andstæðingar á báða
bóga spáðu Gonzáles óförum, þegar hann
ákvað að efna Ioforð úr kosningabaráttunni
1982, þess efnis að efna til þjóðaratkvæða-
greiðslu um veru Spánar í Atlantshafsbanda-
laginu. Þá var Gonzáles mótfallinn aðild
Spánar að bandalaginu, en eftir nokkurra
missera setu á valdastóli snerist honum hug-
ur.
Afstaða forustu Sósíalistaflokks Spánar til
NATO breyttist samfara því að ríkisstjórn
flokksins fékk framgengt inngöngu landsins
í Evrópusamfélagið. Gonzáles og skoðana-
bræður hans komust að þeirri niðurstöðu, að
innganga Spánar í vesturevrópskt samfélag
væri ekki fullnuð, nema NATÖ-aðild fylgdi,
eins og hjá öllum öðrum samfélagsríkjum
nema Irlandi. Ríkisstjórn sósíalista bað Spán-
verja að staðfesta þátttökuna í Atlantshafs-
bandalaginu með því fororði, að landið játist
ekki undir sameiginlega herstjórn þess,
kjarnorkuvopn verði ekki á Spáni og dregið
sé úr mannafla og umsvifum í bandarískum
herstöðvum, sem stjórn Franco samdi um á
sínum tíma.
Önnur meginástæðan til að Gonzáles og
hans nótum tókst að vinna meirihluta kjós-
enda á sitt band á lokaspretti baráttunnar
fyrir þjóðaratkvæðið, er að til skila komst sá
boðskapur þeirra, að þátttaka Spánar í
NATO væri í þágu Vestur-Evrópu en ekki
Bandaríkjanna. Ríkti óbreytt ástand, sæti
Spánn uppi með bandarískar herstöðvar
bundnar samningi, en án alhliða hernaðar-
legra og pólitískra tengsía við Evrópuríkin. í
Atlantshafsbandalaginu yrði Spánn aftur á
móti til að efla evrópska mótvægið við
bandaríska tilhneigingu til að reyna að
drottna yfir því. Með þessu móti var baráttan
fyrir aðild að NATÓ samrýmd rótgróinni
andúð Spánverja á Bandaríkjunum, sem ríkt
hefur frá því uppvaxandi, ameríska stór-
veldið, bolaði Spánverjum burt úr síðustu ný-
lendum sínum á Karíbahafi og í Austur-Asíu
með hervaldi.
Annað sem reyndist Gonzáles drjúgt við
að telja kjósendur sósíalista á að fylgja sér í
sinnaskiptum gagnvart þátttöku í NATO, var
að höfuðandstæðingur hans reyndi að gerast
of klókur. Manuel Fraga Iribarne hófst fyrst
til metorða á síðustu stjórnarárum Franco.
Nú stýrir hann Alþýðlega bandalaginu,
helsta hægriflokki Spánar. Flokkurinn hefur
verið ákafasti talsmaður inngöngu Spánar í
Atlantshafsbandalagið, en til að reyna að
bregða fæti fyrir Gonzáles fékk Fraga flokks-
forustuna til að hvetja liðsmenn til að sitja
hjá í þjóðaratkvæðagreiðslunni. Þar með
ætlaði hægri foringinn að veikja stöðu vin-
sæls forsætisráðherra í komandi þingkosn-
ingum. Gengi áætlun Fraga upp, yrði Gonz-
áles bæði í vanda við að ráða fram úr eftir-
köstum þjóðaratkvæðis, sem honum væru
mótdræg, og þar að auki hlyti úlfúð að
magnast innan sósíalistaflokksins, þar sem
margir reyndust tregir til fylgis við það sem
þeir höfðu áður hafnað. Fyrir skeleggan mál-
flutning Gonzáles og manna hans snerust
vopnin gersamlega í höndum Fraga. Við-
leitni hans til að klekkja flokkslega á sósíal-
istum í þjóðaratkvæði um veigamikið utan-
ríkismál, varð einmitt til að þjappa þeim
saman að baki foringja sínum, þótt afstaða
hans væri sumum lítt að skapi. Á hinn bóg-
inn uppskar Fraga illindi og ákúrur í eigin
flokki, þegar sýnt þótti eftir úrslit þjóðarat-
kvæðagreiðslunnar, að Gonzáles og sósíalist-
ar ættu vísan sigur í þingkosningum í haust.
Þingkosningarnar í Frakklandi á sunnu-
daginn snerust líka um fleira en að velja
menn á löggjafarsamkunduna. Þar voru
stjórnmálaforingjar og flokkar ekki síður að
berjast um aðstöðu í aðdraganda komandi
forsetakosninga, en í stjórnkerfinu sem de
Gaulle mótaði eru þær öllu afdrifaríkari en
kosningar til þings.
„Komið þið atkvæðatölunni í þrjátíu af
hundraði, þá skal ég sjá um afganginn," segja
franskir stjórnmálaskýrendur að verið hafi
dagskipun Francois Mitterands forseta til for-
ustu Sósíalistaflokks Frakklands í upphafi
kosningabaráttu fyrir þingkosningarnar. Þá
var talið víst að sósíalistar ættu hrakför í
vændum, kosningabandalag Lýðveldisfylk-
eftir Magnús Torfa Ólafsson
I
1
ingarinnar og Lýðræðisbandalagsins næði
þægilegum meirihluta á þingi.
Raunin varð að sósíalistar réttu því betur
úr kútnum sem lengra leið á kosningabarátt-
una. Ekki skorti mikið á að þeir næðu þriðj-
ungi atkvæða. Bandalagsflokkarnir urðu að
láta sér lynda að losa tvo fimmtu atkvæða og
þurfa stuðning óháðra þingmanna til að
merja nauman meirihluta í fulltrúadeild
þingsins.
Þar með er komin upp óskastaða fyrir Mit-
terand forseta. Hann hefur vald til að rjúfa
þing, og sömuleiðis getur hann sagt af sér og
efnt til nýrra forsetakosninga, telji hann sér
henta. Stjórnarskráin veitir forsetanum
æðsta vald í utanríkismálum og yfirráð yfir
hernum, enda hefur Mitterand nú skilið við
Jacques Chirac forsætisráðherraefni, að
hann velji í embætti utanríkisráðherra og
landvarnaráðherra menn sem fúsir séu til af-
dráttarlauss samstarfs við forsetann.
Þar að auki er Chirac, foringi Lýðveldis-
fylkingarinnar og sá stjórnmálaforingi sem
eðlilegt er að fengi fyrstur umboð til stjórn-
armyndunar eins og atkvæðin féllu, bundinn
í báða skó. Chirac er forsætisráðherrastóllinn
aðeins trappa á leiðinni á tindinn, forsetatign
í næstu kosningum. Frakkar virða forseta-
embættið, og það yrði forsetadraumum
Chirac ekki til framdráttar að eiga í útistöð-
um við Mitterand á forsætisráðherraferli. í
skiptum þeirra hefur forsetinn því undirtök-
in.
Eftir að kommúnistar eru komnir niður fyr-
ir tíunda hluta atkvæða í Frakklandi og
mega sætta sig við svipaðan þingstyrk og
flokksbóla kynþáttahatara, er bilið milli
stóru flokkanna mun minna en verið hefur
um langan aldur í frönskum stjórnmálum.
Farið er að gera því skóna í stjórnmálaum-
ræðu, að máske nái sósíalistar og væntanleg-
ir stjórnarflokkar saman um breytingar á
stjórnarskipan fimmta lýðveldisins, til að af-
stýra hættu á árekstrum milli ósamþýðan-
legs þingmeirihluta og forseta. Til að mynda
yrðu þá kjörtímabil þings og forseta látin
falla saman.
Mitterand myndi njóta þess að fá foringja
gaullista til samstarfs um breytingar á kerf-
inu sem de Gaulle sneið við sínar þarfir.
4 HELGARPÓSTURINN