Helgarpósturinn - 23.04.1986, Blaðsíða 18

SKÁK
Skákþrautir helgarinnar
Ætlunin er að taka nú aftur upp
þráðinn með þrautir af ýmsu tagi,
einkum þó skákdæmi þar sem á
að máta í öðrum eða þriðja leik,
tvíleiks- og þríleiksdæmi með fá-
um mönnum á borði.
Tvíleiksdæmin eru vinsælust, af
þeim er mest samið og þau eru
auðveldust viðfangs. Reyndar
geta tvíleiksdæmi verið býsna erf-
ið, og til eru þríleiksdæmi eða jafn-
vel lengri sem eru auðveld við-
fangs, en hitt er þó miklu algeng-
ara að örðugra sé að leysa dæmi
þar sem rekja þarf meira en tvo
leiki fram. Einhvern tíma sagði ég
frá því gamla ráði við lausn skák-
dæmis að hugsa sér að svartur eigi
leik en ekki hvítur, og athuga
hvernig hvítur geti svarað hverj-
um leik svarts. Sú aðferð nægir
stundum til að leysa tvíleiksdæmi
og getur gefið góða vísbendingu
þótt lausnin sé lengri.
En það er einnig gott að skoða
liðsafla hvíts, reyna að átta sig á,
hvert kunni að vera hlutverk hvers
manns í þeim leik sem framundan
er. Sú athugun bendir oft til lykil-
leiksins, fyrsta leiksins í lausninni.
Stundum kemur maður auga á
fallega mátmynd við þessa athug-
un, og er þá freistandi að hugsa sér
að höfundur hafi haft hana í huga
við samningu dæmisins, og getur
það þá vísað manni leið. Hvert
skákdæmi býr yfir einhverri hug-
mynd eða hugmyndum og
skemmtilegasta lausnaraðferðin
er að reyna að rekja sig fram til
þeirra. Ekki þarf að lýsa því fyrir
þeim sem reynt hafa hve miklu
skemmtilegra er að leysa dæmi á
þann hátt að velta því fyrir sér í ró,
virða taflstöðuna fyrir sér og
reyna að glöggva sig á hlutverki
hvers manns, heldur en að rjúka
strax af stað og prófa hina og
þessa leiki.
A. Munck
Skakbladet 1917
Hér eru níu menn á borði. Að
visu er ekki mjög rúmt um svarta
kónginn, en þó ekki heldur hættu-
lega þröngt, það er greinilegt að
maður verður að koma sér upp
einhverri máthótun. Og þá kemur
1. De2 fljótt í hugann, kannski full
beinskeyttur leikur sem hótar 2.
Hxc4+ Kd5 3. De4 mát.
Leiki svartur 1. - Kd5, kemur 2.
Hh5+ Kc6 3. De8 mát, lagleg mát-
staða.
En svartur getur líka borið fyrir
skákina: 2. - Re5. Við því á hvítur
3. Dc4, dálítið óvænt mát, vegna
þess að manni finnst riddarinn
valda c4. En hann er leppur.
Svartur á aðra vörn, dálítið læ-
víslega: 1. - Ba7. Þá fráskákar
kóngurinn um leið og hann flytur
sig sjálfur úr skák, þannig að Hxc4
dugar ekki til máts á réttum tíma.
En við því á hvítur 2. De6 og hótar
þá 3. Hxc4 mát. Svartur verður að
leika 2. - d5, en þá kemur 3. De3
mát. Enn er riddarinn leppur og
þetta mát er eins konar bergmál
mátsins eftir 1. De2 Kd5 2. Hh5+
Re5 3. Dc4. Þetta bergmál er aðal
hugmynd höfundarins.
Snotrar og óvæntar mátmyndir,
stundum endurteknar með ein-
hverjum tilbrigðum, í eins konar
bergmáli, þetta eru algengar hug-
myndir í skákdæmum. En svo eru
önnur dæmi þar sem sókn og vörn
vegast haglega á, svokölluð stra-
tegísk dæmi, þar sem svartur á
varnir gegn sóknartilraunum
hvíts. Þetta getur orðið eins og
tveir menn séu að kveðast á þar til
annar springur, eða eins og leikur
í rökfræði.
Við skulum líta á eitt dæmi af
þessu tagi.
Otto Wurzburg
American Chess Bulletin 1947
1. verðlaun
Þetta er smádæmi, miniature,
aðeins níu menn á borði. Svarti
kóngurinn er lokaður inni í horni,
hann á engan leik. Það þrengir
vitaskuld mjög að svarti en getur
eftir Guðmund Arnlaugsson
líka gefið honum óvænta varnar-
möguleika vegna patts. Mjög virð-
ist ósennilegt að unnt sé að sleppa
kónginum út. Þegar maður virðir
stöðu hvítu mannanna fyrir sér
beinist athyglin einkum að Hf2.
Aðrir menn hvíts standa vel þar
sem þeir eru og hjálpast að við að
halda svarta kónginum á högg-
stokknum, ef svo mætti segja. Hf2
virðist eiga það hlutverk að koma
höggi á hann.
Sem stendur varnar svarta
drottningin hróknum inngöngu,
bæði á áttundu reitaröðinni og á
h2. Við skulum reyna hvernig
gengur að komast inn á h-línuna:
1. Hfl Da8,1. Hf3 Dc8,1. Hf5 De8!,
1. Hf6 Df4!, 1. Hf7 Dg8. Svarti
tókst alltaf að verja sig. Hann
þurfti að beita brögðum en þau
dugðu.
Þá er að reyna að hreyfa hrók-
inn eftir annarri reitaröðinni,
drottningin þarf þá að hafa gætur
á h2 og má ekki sleppa taki á átt-
undu röðinni: 1. Hg2 Dg3!, 1. Hd2
Dd6!, 1. Hc2 Dc7!
Enn hefur okkur ekki tekist að
kveða svart í kútinn og nú er að-
eins einn möguleiki eftir:
1. Ha2!
En nú á svartur heldur ekkert
svar, þrautin er leyst!
SPILAÞRAUT
Norður gefur. Allir í hættu.
♦ 7-2
<7 Á-D-3
O G-4-3
+ Á-K-8-6-5
♦ Á-D
<? 7-4
O Á-K-D-10-8-7-5
+ 7-3
Sagnir:
Vestur Norður Austur Suður
— 1 lauf pass 2 tíglar
pass 3 tíglar pass 3 sp.
pass 4 lauf pass 4 tíglar
pass 4 hjörtupass 6 tíglar
Hvernig spilum við? Útlitið frekar
snoturt, en þó verður önnur hvor
svínan að heppnast. Margir spilar-
ar láta hátt spil út ef um slemmu-
sögn er að ræða og vel gæti það
skeð að hjarta svínan heppnaðist.
Ef að hjarta svínan bregst, þá er
ekki ósennilegt að austur spili
spaða. Þá má reyna að taka svín-
una þar, eða spila laufinu. Það er
ekki ósennilegt að það geti gefið
góðan árangur, því miklar líkur
eru á því að fimmta laufið komi að
notum. En þá vonum við að sjálf-
sögðu að fimmta laufið komi að
notum og að legan sé ekki verri en
4-2. Ég kem í öllu falli ekki auga á
betri möguleika.
Vestur lét út hjarta fimmið. Sjá lausnir á bls. 10.
LAUSN Á KROSSGÁTU
• • u < R B • 'fí • fí ■ • • ö • - <5
B e N D 1 R. N 1 Ð u R • L '1 r E R
L i fí S T • S L fí R l< fí • S fí T fí
6 T u L fí s / Æ ( N G U R • fí F
F 1 T fí /V « ö N fí F N • fí F fí R • r
• S r P r L fí * N ö L ■z? R fí £ L S K u N fí
5 r fí R a ' K e t/ G Ú R fí * 5 K £ / N fí N •
fí P fí R N / R * u K fí 5 L ) (5 * fí 6 fí
5 N p R % Ö m / N N l - £ fí y L /!í P • R o
■ V R fí r T /9 fí • T Ú R ) s T fí R • o • /A
• fí * r ú 5 5 . <S L fí T fí R , fí F L /9 G V fí
• fí • B J fí n G 3 R ú N • p U L £ r /e ) V
m £ 5 s fí fí R á fí L 1 • N £ s T / G L fí Ð /
’kJL fí r / SÆCVR <3£tlR D/ft. HVílDI •O <áHN£UE GRftF IR. K/rvL LoKft s m'ft HÝSL TjftRF ft/V SK/NN PoKft VElFft PL/BGJft 'onÆÐi % RííND/ IflflNN/ þÝF/ HÓ6G EJN- L/T DELLP)
- - í;; rr—^ MÖ6Lftt> i£KK/ M£Ð ftWlT
'NJýFft
1 BE.KG mfl/Lft VONDflR.
i
—- í&M'júíb-
ít cr — EGGjutV SftmTe, /rVK/L merNÐ TftLft Sflm/T/
'&ZT? MoT/iR H£ÍftURS m£F/</E> +-P /TDKfl^ flVLAfí. S/vj'o ftf/NOUR. A6N/R
EKK/ fljot ’flrJyjAN LE/K
■u WÁÍ f?OSK LEGft /VB/VNU L£ys/
■h SKRlfft SORÐ- ft&L/R STKUlJ Sfí FljoT/E)
FÆtT FjfMDl VjúPT Lokk/
D/NGUP /NN ftNNÓ
Jfl/ZTD vfguR, LIVINN HÆG- L'ftr ry> r/O/VRD
Bl£yru E/G/ /r/EB
u/y&' V/£>/ Bói/rp 'fl FoRftV/ BKYft/v LLZ. F/tlr j/tJ Sflrmu. HflRÐ mET/
L'ft/VHST -+7' 3 r 22, £/r/S
>•) KN£rr- /Nft KftLlfíR / KftÐUR V!t> kv/SNiT
SKRIFfíÐI UPP £R ’ft SKft PiKK/K LE/EJ
i Z£MS 'ftDT KoMnsr
VÆTU 'ft REIKF. ELVSN. i Bjftftft //V U Hv/ l~d r HftSU*- ULLflR ÚR&.
> SVHLLft HoF WR TRÚftR Lj'oÐ/N
ELT> FJftLL KV£N 2rý'F’ LOöft LH/nQ/ ■ Eyktq MftRK %
18 HELGARPÓSTURINN