Helgarpósturinn - 16.10.1986, Blaðsíða 10

HP
HELGARPÓSTURINN
Ritstjórar:
Ingólfur Margeirsson og
Halldór Halldórsson
Ritstjórnarfulltrúi:
Sigmundur Ernir Rúnarsson.
Blaðamenn: Gunnar Smári
Egilsson,Friðrik Þór
Guðmundsson, Helgi Már
Arthursson, Jóhanna Sveins-
dóttir, Jónína Leósdóttir og
Óskar Guðmundsson.
Útlit: Jón Óskar Hafsteinsson.
Ljósmyndir: Jim Smart.
Útgefandi: Goðgá h/f.
Framkvaemdastjóri:
Hákon Hákonarson.
Skrifstofustjóri:
Garðar Jensson.
Auglýsingastjóri:
Steinþór Ólafsson.
Auglýsingar:
Hinrik Gunnar Hilmarsson
Sigurður Baldursson.
Oreifing:
Garðar Jensson
(heimasimi: 74471).
Guðrún Geirsdóttir.
Afgreiðsla:
Berglind Nanna Burknadóttir.
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Ármúla 36, Reykjavík, sími
68-15-11. Afgreiðsla og skrifstofa
eru að Ármúla 36.
Sími 68-15-11.
Setning og umbrot:
Leturval s/f.
Prentun: Blaðaprent h/f.
LEIÐARI
Þjóðernishyggja í hvalveiðum
Hvalveiðar íslendinga verður að skoða í
Ijósi þess að hvalveiðibann ríkir til ársins
1990. Engu að síður veiða íslendingar enn
hvai — ívísindaskyni. Gagnrýnendur hval-
veiða hafa spurt: Hver er munurinn að
veiða hval í ábataskyni og að veiða hval í
ábataskyni þar sem hagnaðinum er varið
til rannsókna? Þessari spurningu hefur
enn ekki verið svarað né heldur hvort hægt
sé að halda uppi rannsóknum á hvala-
stofninum án veiða.
I ítarlegri grein sem birt er í Helgarpóst-
inum í dag er beint nýju Ijósi á umræðuna
um hvalveiðar í vísindaskyni og þeirri
spurningu varpað fram hvort Islendingar
hafi ekki í rauninni snúið málinu við og
stundi vísindi íhvalveiðiskyni. Umfjöllunin
byggir m.a. á grein sem nýlega birtist í einu
af ritum Alþjóða hvalveiðiráðsins eftir
Jóhann Sigurjónsson og Þorvald Gunn-
laugsson. Grein íslendinganna fjallar um
merkingar á hvölum við ísland og tilraun til
að meta stærð hvalastofnsins við Island.
Það sem mesta athygli vekur er að stað-
bundinn stofn langreyða við ísland er að-
eins talinn vera um 2 þúsund dýr en ekki
á bilinu 8—10 þúsund eins og áður hefur
verið haldið. Þessar niðurstöður hafa m.a.
verið ræddar í Náttúruverndarráði sem
hefur farið fram á fund með sjávarútvegs-
ráðherra.
Friðunarmenn hvala hafa fullyrt að veið-
ar Islendinga hafi miðast við tvennt; að
tryggja Hval hf. rekstrargrundvöll og að
fjármagna aðra þætti rannsóknanna með
hagnaði af sölu hvalafurða til Japan. Á
móti stendur fullyrðing talsmanna hval-
veiða að drepa þurfi ákveðinn fjölda dýra
til að stunda vísindarannsóknir.
I Ijósi nýrra upplýsinga vakna ýmsar
spurningar. Er nauðsynlegt að veiða hval
til að mæla stofninn? Er nauðsynlegt að
drepa dýrin til að komast að aldursdreif-
ingu, þungunartíðni eða dánartíðni? Er
það verjandi að stunda veiðar á hval með-
an alls er óljóst um stærð stofnsins? Hvers
vegna hafa íslensk stjórnvöld lagt undir og
jafnvel fórnað miklum hagsmunum á fisk-
mörkuðum erlendis til þess að afla fjár til
kostnaðarsamra rannsókna og til að
tryggja hagsmuni Hvals hf.? Þá má einnig
spyrja hvort íslensk yfirvöld hafi haldið öll-
um upplýsingum að almenningi sem
snerta hvalveiðar. Hvort blásið hafi verið í
herlúðra gegn friðunarmönnum hvala á
röngum og beinlínis villandi forsendum,
þ.e. að vekja upp eins konar þjóðernis-
hyggju og föðurlandsofstæki gegn rétt-
mætri gagnrýni á þau vinnubrögð íslend-
inga að samþykkja hvalveiðibann í ábata-
skyni en skjóta sér bak við veiðar í vísinda-
skyni.
Hinar nýju upplýsingar benda sterklega
til þess að hvalveiði íslendinga hafi ekkert
með vísindahugsjónir að gera, heldur sé
stunduð til að verja og tryggja hagsmuni
stjórnvalda og einkaaðila í hvalveiðum.
VETTVANGUR
eftir Halldór Halldórsson
Gorbatsjoff leiddi Reagan í
— Hugleiðingar að loknum blaðamannafundi Sovétleiðtogans í Háskólabíói
gildruna
Þaö fer ekki á milli mála, að
Gorbatsjoff er nýrrar kynslóöar sov-
ézkra þjóbarleiðtoga. Þetta sýndi
hann svo ekki varð um villzt á fundi
með fréttamönnum í Háskólabíói á
sunnudagskvöld. En það fór heldur
ekkert á milli mála, að þarna var á
ferðinni vel upp alin afurð sovézka
kerfisins. Engu að síður er Gorbat-
sjoff fulltrúi nýs hugsunarháttar og
nýrra hugmynda, sjálfstæöur leið-
togi, sem ekki þarf að ráðfæra sig
við œðsta ráðið áður en hann talar.
Munurinn á Gorbatsjoff og forver-
um hans er einnig aldurinn. Hann
er kvikari á fœti og fljótari að hugsa.
Þá hefur hann komið sér upp vest-
rœnum pólitískum sjarma, sem
komið hefur Vesturlandabúum hálf-
gert í opna skjöldu. í stað hinnar
þunglamalegu ímyndar er kominn
líflegur, brosmildur náungi, sem get-
ur jafnframt státað af myndarlegri
konu í dýrum fötum.
Og hann kann svolítið í péerri.
Hann efnir til blaðamannafunda,
greinir skýrt frá máli sínu, getur
m.a.s. svarað hnitmiðað. Satt að
segjaminntiGorbatsjoff mig svolítið
á Jón Baldvin Hannibalsson, þegar
hann gerði grein fyrir niðurstöðu-
leysi leiðtogafundarins í Höfða: „Lít-
LÆRÐU
SLÖKUNARTÆKNl
Snœlda og bœklingur fást í
bóka- og hljómplötudeildum
um allt land.
DREIFING KREATOR SÍMI 687075
um á eftirfarandi..." „Tökum
dæmi...“, o.s.frv. Munurinn er sá, að
Gorbatsjoff er með valbrá á enni og
Jón Baldvin með meira hár.
í heimsókninni til íslands slógu
Rússar Bandaríkjamönnum algjör-
lega við i áróðursstríðinu. Sovétleið-
toginn byrjaði á því að gefa stutta
yfirlýsingu við komuna, hann hafði
Raisu með, sovézka sendinefndin
varð fyrri til að efna til blaðamanna-
fundar, síðari viðræðudaginn láku
Rússarnir fréttum til fjölmiðla og
juku á vonir manna um árangur, en
þegar allt kom til alls stóðu Banda-
ríkjaforseti og Sovétleiðtoginn í
sömu sporunum um afvopnun og
slökun spennu. Eini munurinn var
sá, að áróðurslega séð sýnist manni
það hafa verið Reagan og stífni hans
að kenna, að árangur varð a.m.k.
ekki áþreifanlegur.
Bandaríkjamenn létu Ieiða sig í
gildru. Gorbatsjoff tókst að koma
þeim skilaboðum til heimsins, að
hann legði svo mikið upp úr afvopn-
un, að hann vildi fá vinnufund í
Reykjavík áður en kæmi til leiðtoga-
fundar í Washington. Það yrði að
leggja allt í sölurnar til þess að ár-
angur yrði af Washington-fund-
inum. „Við komum með pakka af til-
lögum,“ sagði hann í Háskólabíói.
„En Bandaríkjaforseti kom með
tóma vasa og sama gamla ruslið frá
Genf.“
Sama kvöld lét Reagan í sér
heyra. En þá var það of seint, ef
hugsað er til áhrifa áróðurs augna-
bliksins. „Við komum með tillögur
til Reykjavíkur," sagði Bandaríkja-
forseti síðar í ávarpi tii þjóðarinnar.
„Við vildum eyða langdrægum
kjarnavopnum á 10 árum,“ sagði
hann líka. „En við vildum ekki gera
það samkvæmt skilmálum Sovét-
manna, sem voru þeir að stjörnu-
stríðsáætlunin (SDI) yrði bundin
innan tveggja rannsóknastofa. SDI
er líftrygging okkar,“ sagði Reagan.
í Háskólabíói og raunar áður, í
Genf, nánar tiitekið, gerði Gorbat-
sjoff ákaflega lítið úr stjörnustríðs-
áætluninni og kvaðst undrandi á
Bandaríkjaforseta að hanga svo stíft
í henni. En þegar honum var bent á
í spurningu fréttamanns hvers
vegna í ósköpunum hann hefði látið
svona ómerkilega varnaráætlun
stöðva sögulegan samning um
stöðvun víbúnaðarkapphlaupsins
og vel það, þá varð fátt um merkileg
svör.
Eftir að hafa fylgzt með þessum
tveimur valdamestu þjóðarleiðtog-
um heims lýsa sömu viðræðunum í
Höfða í Reykjavík, þá sýnist manni,
að fátt stórt hafi skilið á milli. Báðir
séu sammála um brjálæði kjarn-
orkukapphlaups í vígbúnaði, en
þessir tveir menn geti ekki komið
sér saman vegna geimvarnaáætlun-
ar Bandaríkjamanna, sem hinum
sovézka finnst ekkert merkileg og
alls ekki stórmál, og hinum banda-
ríska mikilvæg vegna þess eins, að
falli hann frá henni eða takmarki,
líti hann pólitískt illa út heimafyrir.
Æðsta ráöið I Sovét þurfti ekki að leggja blessun sina yfir það sem Gorbatsjoff sagði á blaðamannafundinum I Háskólablói
— mynd Jim Smart.
10 HELGARPÓSTURINN