Helgarpósturinn - 16.10.1986, Blaðsíða 36

ÞÓRA EINARSDÓTTIR ÆTLAR AÐ REISA HOLDSVEIKRASPÍTALA Á IND-
LANDI UPP Á EIGIN SPÝTUR
HJALPARSTOFNUN
í MANNSMYND
Þóra Einarsdóttir: „Hjálpin þarf fyrst og fremt að fela í sér viðreisn — að vera hjálp til sjálfshjálpar. ölmusa
á aðeins rétt á sér I neyðartilvikum".
Ferill Þóru Einarsdóttur er einstœdur. Hún
var um árabil prófastsfrú í Sudursveit, en
hélt ung til Kaupmannahafnar, þar sem hún
nam þeirrar tíma félagsrádgjöf. Heim komin
kaus hún ad helga sig málefnum drykkju-
manna og fanga. Margir kannast vid hana
sem „Þóru í Vernd", en hún var aöalstofn-
andi félagasamtakanna Vernd og formadur í
22 ár. Á sjötugsaldri — á þeim aldri þegar
flest fólk sest í helgan stein — fór Þóra til
Indlands og lagði stund á heimspeki og trú-
frœði í guðspekiskólanum í Madras. Þetta
fjarlœga land hefur náð tökum á henni og
hún hefur síðan farið þangað alls fjórum
sinnum. Þar, eins og hér, hefur hún fórnað
sér í þágu hinna bágstöddu og unnið þrot-
laust starf.
Það væri ærið verkefni að tíunda feril
Þóru nánar og engin tilviljun að nú sé verið
að taka upp þætti fyrir útvarpið um ævistarf
hennar. Um þessar mundir er Þóra að safna
peningum — markmiðið er að reisa heimili
fyrir 179 holdsveik börn í S-Indlandi. Þóra
er hjálparstofnun í mannsmynd. Það er fróð-
legt að kynnast lífsviðhorfum hennar og sér-
staklega viðhorfum til þróunarmála, nú þeg-
ar þau mál eru í brennidepli.
Á MÓTI SNÍKJUM
„Já, ég er að safna fyrir þessi börn, en
samt er ég á móti sníkjum. Vildi helst sjálf
geta lagt það fram sem til þarf. Eða að al-
menningur legði fram aðstoð eftir að hafa
kynnt sér málefnið. Sníkjur frá öllum hugs-
anlegum aðilum eru orðnar ansi stór skattur
á þjóðinni. Staðreyndin er sú, að oft eru það
þeir sem minnst hafa sem taka sinn síðasta
eyri og leggja í svonefnda „góðgerðastarf-
serni”. Brauð handa hungruðum heimi er
slagorð sem fáir standast. í hugum annarra
er slíkt framlag nokkurs konar samvisku-
skattur, án þess að honum fylgi samúð eða
hugarhlýja, sem slíku framlagi þarf að
fylgja. Hvað þá heldur áhugi á að viðkom-
andi verkefni feli í sér þá hjálp sem raun-
verulega kemur að notum."
Sjálf hefur Þóra losað sig við flest allt sem
hún taldi sig í raun ekki þurfa á að halda.
„Ég var farin að meta allt í mannslífum og
geri það enn.“ í Indlandi er hún orðin þekkt
fyrir störf sín, en þó hefur hún aldrei sótt
um styrk hér á landi — fyrr en nú að hún
hefur sótt um 2000 dollara styrk til að reisa
og byggja upp áðurnefnt heimili fyrir holds-
veik börn. Hún bíður svars, en sú spurning
hlýtur að vakna hvort hægt sé að gera eitt-
hvað að ráði fyrir siíka upphæð — ígildi 80
þúsund króna.
„í Indlandi — þó sérstaklega S-Indlandi —
eru ekki gerðar miklar kröfur. Ég er ekki
viss um að teikningar að byggingum fyrir
heimilislaus börn eða einstaklinga hlytu náð
fyrir augum hinna viðurkenndu hjálparaðila
á Vesturlöndum. Peningaleg aðstoð til upp-
byggingar heimilis þar þyrfti ekki að vera
mikil. Einn af þeim mörgu aðilum sem hafa
skrifað mér og beðið mig um aðstoð segir:
„Ef við hefðum 2000 dollara gætum við
byggt hús fyrir nokkur hundruð börn.“ Það
sem fyrst og fremst þarf að láta í té er að-
stoð við skipulagningu, þátttaka í kostnaði
við kennslu og alls sem til heimilis og upp-
eldis þarf. Þetta kostar líka peninga."
Þóra vonast til þess að komast til Indlands
nú um áramótin og þá með þetta fé. Og það
er fleira þar austur frá sem bíður Þóru —
meðal annars tvö íslandsvinafélög sem Þóra
hefur stofnað. Ekki má heldur gleyma því að
Þóra var um árabil formaður Indlandsvina-
félagsins hér á landi og virkaði í raun á
þessum tíma sem eins konar ræðismaður
Indlands hér á landi.
Þóra bíður svars um styrkinn — en á
meðan bíða holdsveiku börnin. Hver er að-
búnaður þeirra í dag?
ENGIN VON UM LÍF EÐA
FRAMTÍÐ
„Holdsveik börn eiga í raun hvergi heima.
Þau er að finna á víðavangi og víðast er á
þau litið eins og hættulega smitbera. Fólk
forðast að nálgast þau og þau eiga enga von
um líf eða framtíð. Vegna starfs míns í þágu
þessara barna kynntist ég belgíska trú-
boðinu í Kodaikanal, en starf þess er virt og
dáð í Indlandi. Það rekur nunnuklaustur í
Kodaikanal, St. John’s Convent. Ég kynntist
þarna systur Agnes Lögghe, sem bæði er
prestur og læknir að mennt og urðum við
miklar vinkonur. Vegna þeirrar vináttu tók
hún að sér fjölda þessara barna, sum þeirra
líka til uppeldis, gegn 200 dollara gjaldi á
ári. íslendingar bera kostnaðinn að nokkru.
En nú hefur systir Agnes tekið að sér annað
verkefni, hún er forstöðukona St. Joseph’s
sjúkrahússins í Dindique á Pullanyhæðum
og er jafnframt í stjórn samtaka þar sem
berjast fyrir lífi og framtíð holdsveikra
barna á þeim slóðum. Fyrir beiðni hennar
reyni ég nú að leggja lóð á vogarskálarnar
með aðstoð við uppbyggingu heimilis fyrir
fyrrgreind börn. Systir Agnes hefur beðið
mig um að koma og ég hef hugsað mér að
verða við beiðni hennar og fara um ára-
mótin — að því tilskildu að mér takist að
eignast peninga sem ég tel nauðsyn á að
hafa í höndunum til þessa verkefnis."
Það hefur haft sín áhrif á Þóru að dveljast
þarna úti og deila kjörum með fólkinu. En
ekki síður hefur Þóra orðið fyrir áhrifum af
starfi Móður Teresu, sem hún hefur kynnst
persónulega.
„Ég kynntist fyrst Móður Teresu og
hennar starfi í Madras og ég vann um tíma
á barnaheimili hennar í borginni. Þetta var
alit mjög frumstætt þarna og allt yfirfullt af
munaðarlausum börnum, sem lögreglan
hafði hirt af götunum eða höfðu verið lögð
nýfædd á tröppur litlu kapellunnar við
hliðina á skúrunum sem notaðir voru sem
heimili. Þá var þarna lítill skúr sem notaður
var sem skrifstofa og bækistöð Móður
Teresu þegar hún dvaldist í Madras. Hún
hvatti mig til að byrja á eigin spýtur t.d. í
Suður-Indlandi, þar sem lífsnauðsynlega
vantar reynt fólk til skipulagningar. Vegna
hitans í Madras varð ég að flýja borgina og
fyrir hreina tilviljun hitti ég fyrir smábæinn
Kodaikana! í Pullanyhæðum, sem er um
1000 fet yfir sjávarmáli. Ég komst þar einnig
fyrir tilviljun í samband við reglubræður St.
Benedikts sem höfðu víðtækt mannúðarstarf
með höndum og þeir fólu mér sjálfstætt
verkefni — af mörgu var að taka.
Ég fylgdi Móður Teresu nokkra daga frá
stað til staðar í eftirlitsferð hennar í Madras
og nágrenni. Það var mér ógleymanleg
reynsla. Hún lætur einskis ófreistað til að
verða þeim fátækustu af þeim fátæku að
Iiði. Sjálf gerir hún engar kröfur og dvelst
þar sem hennar er þörf hverju sinni."
Þá átti Þóra því láni að fagna að kynnast
annarri ekki síður frægri konu — Indiru
Gandhi. Lýsing Þóru á þessum nú látna
kvenskörungi og fyrrum forsætisráðherra
Indlands er full aðdáunar:
„Það fór eins og eldur um sinu þegar það
fréttist í litla fjallaþorpinu sem ég dvaldist í
að ég væri boðin í eftirmiðdagste til for-
sætisráðherrans Indiru Gandhi. Ég hafði
dvalist í 3 mánuði í búðum Tíbeta í Hima-
laya ásamt nokkrum Englendingum við
hjálparstörf, kennslu og skipulagningu. Það
kom skeyti frá konsúl okkar í Delhi um
heimboðið. Margir komu til mín og báðu
mig um að minnast sín í samtali mínu við
Indiru. Að koma til Indiru Gandhi var eins
og að koma til náins ættingja. Forsætisráð-
herrann spurði mig mikið um starf mitt fyrir
Tíbeta, en sjálf er hún ættuð úr Kashmir og
hafði mikinn áhuga á öllu sem snerti fjalla-
héruðin. Við töluðum lengi saman, drukkum
te og höfðum það huggulegt. Hún spurði
um Island og var mjög leið yfir því að hafa
ekki getað heimsótt landið í Norðurlanda-
reisu sinni nokkrum árum fyrr. „Það hlýtur
að vera yndislegt að búa í svona kyrrlátu
landi þar sem fólk býr saman í sátt og sam-
lyndi," sagði hún. Ég sagði henni frá Hvera-
gerði, litla þorpinu sem ég byggi í, frá
fólkinu, þögninni og heita pottinum í
garðinum mínum. „Mig langar að heim-
sækja þig í Hveragerði. Ég verð ekki erfiður
gestur," sagði hún. Ég reyndi að útskýra
fyrir henni þá vankanta sem væru á því að
veita henni það öryggi sem þyrfti þegar
þjóðhöfðingjar ættu í hlut, en hún sagðist
bara vera gömul kona sem þyrfti ekkert
öryggi eða gæslu þegar hún kæmi til systur
sinnar í heimsókn. Ég ætlaði að segja henni
að koma með mér daginn eftir, en örlögin
tóku í taumana, það var bankað á hurðina
og ritarinn kom inn. Svipur hennar breyttist
og augu hennar lýstu vonbrigðum — ég
skynjaði að þetta var þreytt kona og
áhyggjufull. Hún stóð á fætur, þessi eftirmið-
dagur var á enda — fyrir framan dyrnar
beið hópur prúðbúinna diplómata með
orður og skraut. Það yrði of langt mál að
segja frá öllu því sem okkur fór á milli, við
ræddum meðal annars um bókmenntir
beggja þjóða og skyldleika þeirra, um aukin
samskipti þjóðanna og margt fleira. Hún var
afar þakklát fyrir sýndan áhuga á málefnum
lands síns, einlæg og elskuleg i framkomu.
Aðeins viku eftir heimkomu mína frétti ég
lát hennar.”
HJÁLPARSTOFNANIR SETJA SIG
Á STALL
Þróunarhjálp hefur mikið verið til um-
ræðu að undanförnu. Hvernig telur Þóra
Einarsdóttir að slík aðstoð eigi að vera til að
koma að sem mestu gagni?
„Hjálpin þarf fyrst og fremst að fela í sér
viðreisn — að vera hjálp til sjálfshjálpar.
Ölmusa á aðeins rétt á sér í neyðartilvikum.
Enginn hefur leyfi til að skerða sjálfs-
virðingu þess sem hjálparinnar nýtur. í Ind-
landi er siðgæðisvitundin sterk og vekur
undrun og aðdáun þeirra sem til þekkja.
Fátækt og skipulagsleysi er ekki um að
kenna vanþroska né ómennsku, heldur
fremur utanaðkomandi áhrifum eins og yfir-
ráðum erlends stórveldis í aldaraðir sem
hefur dregið úr sjálfsbjargarviðleitni lands-
manna. Ólík trúarbrögð og innanlandserjur
hafa illu heilli dregið mörg ríkin í ríkjasam-
bandinu í dilka. Mjög er líklegt að hliðstæðu
megi finna víða annars staðar þar sem
neyðarástand ríkir. Ég held að finna mætti
betri lausn á „þróunarvandamálinu" ef betri
og nánari þekking á orsök þess væri fyrir
hendi. Enginn getur þó neitað sveltandi fólki
um lífsbjörg. Við sem leggjum fram hjálp
verðum að horfast í augu við þá staðreynd
að það verður langt að bíða þess að við-
unandi breyting verði á. Það verður að
leggja aðaláhersluna á uppbyggingu, að
virkja manninn sjálfan til að taka þátt í
þróuninni. Það má ekki draga úr vilja
mannsins sjálfs, en ölmusuhjálpinni fylgir sú
hætta. Sjálf leitast ég alltaf við að setja mig í
spor þiggjandans, bókstaflega að lifa hans
lífi. Hef meðal annars setið á gatnamótum í
ryki og sólarhita og selt smávarning í
búningi innfæddra, reynt að tileinka mér
tungu þeirra og siði. Því miður brennur við
að raddir heyrast og háðsglósur fjúka um
hinar fínu hjálparstofnanir, sem að vísu er
hægt að hafa gott af, en eru sjaldan vin-
sælar. Þær setja sig á stall og berast of
mikið á, heyrist gjarnan. Meðan þetta álit er
á hjálparstofnunum er vart við því að búast
að þær hafi aðgang að undirrót vandans.
Auðvitað er þetta einstaklingsbundið og
langt frá því að vera allra hegðun. Ég harnií
þá umfjöllun sem Hjálparstofnun kirkjunnar
hefur orðið fyrir. Ég hef enga hugmynd um
aðstæður þar, um laun starfsmanna í utan-
landsferðum og kostnað vegna fréttamanna.
En ég neita að trúa að fjármunir þeirra sem
gefa í „brauð handa hungruðum heimi" séu
af kristnum mönnum í nafni kirkju landsins
notaðir til ævintýramennsku eða tildurs,"
sagði Þóra.
Þóra vildi að lokum koma á framfæri að
lndlandsvinafélagið hefði stofnað hlaupa-
reikning í Austurbæjarútibúi Búnaðar-
bankans í nafni Indversku barnahjálparinnai
og væri öll aðstoð vel þegin. Reiknings-
númerið er 5126, en gjaldkeri er Ármann
Jóhannsson í Jasmin.
Þessum upplýsingum er komið áfram til
lesenda blaðsins en við óskum Þóru alls
hins besta í starfi sínu.
leftir Friðrik Þór Guðmundsson mynd Jim Smart
36 HELGARPÖSTURINN