Helgarpósturinn - 23.07.1987, Síða 22

Klarinett og píanó sundur og
Guðni og Gauti á leið í tónleikaferð um Sovétríkin
Guðni Franzson klarinettleikari
og Þorsteinn Gauti Sigurðsson pí-
anóleikari, leggja á sunnudaginn
kemur land undir fót og halda til
Sovétríkjanna á vegum MÍR. Þar
munu þeir félagar spila fyrir heima-
menn og er meiningin að kynna
þeim nýja íslenska tónlist. HP hitti
ferðalangana á Café Hressó, eld-
snemma á þriðjudagsmorgni og
bað þá greina sér frá þessu ferðalagi
og tónlistinni sem þeir œtla að
flytja.
Guðni: „Það er eiginlega verst
hvað við vitum lítið um þetta, línan
er ekki alveg komin að austan, við
vitum hvert við eigum að fara en
ekki hvar við eigum að spila né
heldur hvað oft. Kannski væri best
að salta viðtalið þangað til við kom-
um til baka.“
— En þið vitið þó hvað þið œtlið
að spila?
Þorsteinn Gauti: ,,Já, við verðum
með verk eftir ung tónskáld, t.d.
Hauk Tómasson, Kjartan Ólafsson,
Hilmar Þórðarson og Atla Ingólfs-
son, Guðni verður sóló í því. Svo
verðum við líka með verk eftir
Gunnar Reyni, ég verð sóló þar og
svo eftir Jón Nordal og Þorkel Sigur-
björnsson. Já, og svo verk eftir
Guðna." Guðni: ,,Það er nú bara
svona lítið og sætt, huggulegaheita-
músík. Annars erum við með mikið
af grófri músík, hún er stundum dá-
lítið fruntaleg."
— Þið, þessi Ijúfmenni?
Guðni: „Við höfum lært að fela
grófu hliðina útávið — hún er inná-
við."
Þorsteinn Gauti: „Verkin eftir
eldri mennina, það er sívilíseraðri
rnúsík.”
— Hvert liggur svo leið?
Guðni: „Við byrjum í Leníngrad
og svo förum við til Úkraníu, þar
verða fslandsdagar á vegum MÍR,
þar sem kynnt verður myndlist og
Ijósmyndir og fleira. Þar verða
svona meira offisíal konsertar hjá
okkur. Svo förum við til Kiev og
Odessa, Tallin og svo til Yalta þar
sem verður höfð eitthvað lengri við-
dvöl. Svo ætlum við í sólbað og
koma kaffibrúnir til Moskvu þar
sem við endum."
Þorsteinn Gauti: „Það er rétt að
taka það fram að við verðum ekki
einir á þessum konsertum. Það
verður í ferðinni karlaoktett og svo
fer Elín Sigurvinsdóttir söngkona
einnig með okkur. Þetta verður
blandað prógramm, við erum með
þunga stöffið á prógramminu.
Annars erum við með fullt af litlum
stykkjum sem við getum bætt inní
prógrammið eftir hendinni — af því
við vitum ekki hvernig aðstæður
verða á hverjum stað.“
— Vitið þið eitthvað um nýja
rússneska tónlist?
Guðni: „Það er sáralítið og ein-
mitt þess vegna verður spennandi
að upplifa viðtökurnar og við von-
umst hálfpartinn eftir að hitta fólk
sem er aktíft í þessu og kynnast því.“
Þorsteinn Gauti: „Eg held að þeir
hafi tekið smákipp á undanförnum
árum, þeir fá meira af vestrænum
straumum, annars veit ég það ekki,
það heyrist svo lítið af rússneskri
tónlist hér.“
— Fá íslendingar að heyra eitt-
hvað af prógramminu?
Guðni: „Megnið af músíkinni
saman
kemur á plötu næsta vetur, eða á
leysidisk. Tónverkamiðstöð gefur út
og hann verður liður í seríunni sem
hún hefur verið að gefa út með ís-
lenskri samtímatónlist."
Eins og áður er getið er ferð þessi
á vegum MÍR og fara alls um 100
manns í ferðina, sem er eins konar
menningarferð til Sovétríkjanna.
MÍR gengst m.a. fyrir íslandsdögum
sem standa yfir í 7—10 daga í
Úkraínu. Þar verða sýndar teikn-
ingar, grafík og vatnslitamyndir eftir
Ragnar Lár, ljósmyndir úr þjóð- og
atvinnulífi og af íslensku landslagi
sem Mats Wibe Lund hefur tekið
auk margs annars til kynningar á
landi og þjóð. Þetta er í annað skipt-
ið sem MÍR gengst fyrir ámóta Is-
landsdögum, síðast voru þeir 1983 í
Tallín og fleiri borgum.
KK
TÓNLIST
Lutoslawski
Ég las um daginn í blöðunum að
eitthvað yrði leikið eftir pólska
snillinginn Wilhold Lutoslawski á
næsta starfsári Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar. Það er gott til þess að
vita að Sinfónían ætlar að bæta
fyrir syndir sínar í garð íslenskra
áhorfenda og Lutoslawskis, en
honum var hafnað hér um árið
sem stjórnanda eigin verka, og
var borið við að hann krefðist of
mikilla launa. Peningum hefur
verið varið í annað eins hjá Sin-
fóníunni, enda var viðbáran að-
eins yfirvarp, hinir óupplýstu og
afturhaldssömu ráðamenn kærðu
sig ekkert um Lutoslawski hingað.
Var hann ekki nútímatónskáld,
framúrstefnumaður, Pólverji,
kannski gyðingur, guð má vita
hvað? En Erling Blöndal Bengts-
son flutti hér um árið Sellókonsert
Lutoslawskis og það var gaman.
Fyrir firnalöngu var flutt hér
Greftrunartónlistin (1958) eða
Hljómsveitarkonsertinn ef ég man
rétt undir stjórn Bohdans Wod-
pczkos, sem var skólabróðir
Lutoslawskis og vinur. En ég var
að rifja upp feril hans um daginn
og hlustaði á hljómplötur með 1.,
2. og 3. sinfóníunni. Þær spanna
feril hans allan sem er ótrúlega
magnaður, en Lutoslawski færist í
aukana með hverju nýju verki.
Hann fæddist í Varsjá árið 1913
og hefur alltaf búið þar. Hann var
af þeirri kynslóð sem fór illa út úr
heimsstyrjöldinni miklu. Það
gerðu raunar allar kynslóðir í Pól-
landi. En fy,rsta sinfónían er samin
fyrir stríð og kláruð á árunum eftir
stríðið. Það er erfitt að flokka verk
Lutoslawskis undir neina sérstaka
stefnu, til þess er hann of persónu-
legur og sjálfstæður. En ýmsir hafa
sagt fyrstu sinfóníuna vera ný-
klassíska. Þó er hún ekkert í stíl
Hindemiths, Stravinskís eða ann-
arra sem kenndur voru við þá
stefnu. Ræturnar lágu miklu frek-
ar hjá Bartók og Debussy að
ógleymdum Karol Szymanowski,
sem heimurinn er að uppgötva
hægt og sígandi. Og ég veit ekki
um neinn aftaníossa Bartóks, sem
slapp eins vel frá þeim kynnum.
Raunar var Lutoslawski að leita
fyrir sér, finna sér leið fremur en
stíl. Og hann þróaðist hægt og ró-
lega. Hann var ekki ýkja afkasta-
mikill, en verkin voru þeim mun
markvissari. Og það var aldrei
nein sensasjón í kring um Luto-
slawski, líkt og landa hans Pender-
ecki. Með hljómsveitarverkinu
Feneyjaleikir (1961) má segja að
Lutoslawski hafi slegið í gegn og
skapað sér einstakan persónuleg-
an stíl og sá stíll hefur verið grund-
völlur verka hans síðan, þótt ekki
sé um neina stöðnun að ræða.
Önnur sinfónían sem fullgerð var
árið 1967 er eitt glæsilegasta verk
hans. Þar beitir hann tækni hinnar
beisluðu tilviljunar á meistaraleg-
an hátt. Útlínur eru glöggt mótað-
ar, en smáatriði eru mótuð af ófyr-
irsjáanlegum tilviljunum: textinn
er teygjanlegur og margræður. Og
þriðja sinfónían sem samin var á
árunum 1973—83 er rökrænt
framhald af hinum báðum fyrri.
Þar er Lutoslawski að glíma við
form á líkan hátt og Beethoven,
úthugsuð byggingarlist og kannski
mætti nefna Haydn, sem gerist sí-
fellt áleitnari við tónskáld sam-
tímans. En þessum verkum Luto-
slawskis verður ekki lýst í orðum,
menn þurfa að hlusta. Ég veit ekki
hvort þessi verk Lutoslawskis
muni nokkurn tíma heyrast í Ríkis-
útvarpinu. Tónlistardeildin er úti
að aka og hefur verið að því í mörg
ár. Lutoslawski fæddist eftir að
Brahms dó, og það þykir ekki gott
á þeim bæ.
22 HELGARPÓSTURINN