Morgunblaðið - 17.07.1997, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 17. JÚLÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Erfiðleikar ferðaskrifstofa vegna gengisbreytinga frá síðasta hausti
Tíunda hver milljón
skilar sér ekki í kassann
Ferðaskrifstofur, sem selja fólki á megin-
_____ >»
landi Evrópu ferðir til Islands, sjá fram á
verulegan samdrátt í tekjum á þessu ári,
vegna gengisbreytinga frá síðasta hausti.
í samantekt Ragnhildar Sverrisdóttur
kemur fram, að ferðaþjónustan telur sig
þurfa að hækka verð á næsta ári um
10-15%. Slík hækkun myndi hins vegar
hafa slæm áhrif á viðkvæman markað.
„MIÐAÐ við þann fjölda farþega,
sem hefur keypt sér ferðir með
Safaríferðum í sumar, þá sáum við
fram á besta ár okkar hingað til.
Núna stefnir hins vegar í að af-
koman verði með versta móti, því
við fáum 10,5% lægri tekjur af
hveijum farþega í ár en í fyrra og
munar um minna,“ sagði Halldór
Bjamason, framkvæmdastjóri
Safaríferða, í samtali við Morgun-
blaðið. Orð Halldórs endurspegla
þann vanda, sem ferðaskrifstofur
glíma við í sumar.
„Flestir farþega Safaríferða
koma frá Þýskalandi, Frakklandi,
Sviss og Norðurlöndunum, en frá
því að við gáfum ferðaheildsölum
í þessum löndum upp verðskrá
okkar á síðasta ári hefur gengi
þýska marksins lækkað um
11,44%, franska frankans um
10,16%, dönsku krónunnar um
10,13% og svissneska frankans um
12,73%. Þetta er sú gjaldeyris-
karfa, _sem viðskipti okkar byggj-
ast á. í september var gengi þýska
marksins 44,66 krónur, en nú fáum
við aðeins 39,55 krónur fyrir hvert
mark.“
Halldór sagði að innan ferða-
þjónustunnar furðuðu menn sig á
af hveiju gengi krónunnar fylgdi
bandaríkjadollar og breska pund-
inu jafn mikið og raun bæri vitni.
„Ef öll okkar viðskipti væru í pund-
um, þá væri afkoman 16% betri
nú en stefndi í síðasta haust.“
Halldór sagði að ferðaþjónustan
tapaði háum upphæðum vegna
gengismunarins. „Því má ekki
gleyma, að á sama tíma og þetta
gerist hafa laun hækkað. Kostnað-
ur ferðaskrifstofanna hér innan
lands hefur því hækkað og það
gerir afkomuna enn verri.“
Aðspurður hvort ferðaskrifstof-
ur gætu ekki tryggt sig gegn
gengisbreytingum með einhveijum
hætti svaraði Halldór, að ferða-
heildsalar krefðust þess oft að verð
væri gefið upp í þeirra mynt.
„Ferðaskrifstofur setja gjaman
fyrirvara um hugsanlegar gengis-
breytingar, en ég held að enginn
nýti sér slíkt ákvæði í raun. Við-
skiptavildin myndi hverfa fljótt og
ferðaheildsölur snúa sér til annarra
ferðaskrifstofa, sem væri nauðug-
ur einn kostur að taka á sig tapið.
Þar með væri ferðaskrifstofan,
sem ætlaði sér að halda hækkandi
verði til streitu, einangruð."
Halldór sagði að vissulega gætu
ferðaskrifstofur keypt banka-
tryggingu og fest þannig það
gengi, sem skráð er þegar verð-
skrá er lögð fram. „Það hefur ekki
tíðkast að taka slíka tryggingu,
enda er þetta mjög óvenjuleg
staða, sem enginn sá fyrir. Það
hefði enginn getað ímyndað sér
að krónan yrði á meðal þriggja
sterkustu gjaldmiðla heims.“
Halldór sagði að auðvitað yrðu
ferðaskrifstofur misjafnlega úti;
sumar ættu ekki aðeins viðskipti
við meginland Evrópu, heldur einn-
ig Bandaríkin og Bretland og þá
jafnaðist þetta út. „í haust verðum
við líklega að hækka verð á ferðum
um 12-15%, sem skaðar fjölda far-
þega á næsta ári. Við ráðum ekki
við að taka á okkur þetta tap tvö
ár í röð.“
Gífurlegt áfall
Anton Antonsson, fram-
kvæmdastjóri Ferðamiðstöðvar
Austurlands, tók mjög í sama
streng og Halldór. „Þetta er gífur-
legt áfall. Við töpum um 10% af
tekjum okkar í frönskum frönkum
og þýskum mörkum, en langflestir
viðskiptavina okkar eru frá Frakk-
landi og Þýskalandi. Þegar haft er
í huga, að velta Ferðamiðstöðvar
Austurlands er um 400 milljónir,
þá sést um hvaða upphæðir er að
ræða.“
Anton sagði að ferðaheildsalar í
Evrópu ættu bágt með að skilja að
ferðir þyrftu að hækka um 10-15%
á næsta ári, en menn óttuðust að
ferðamenn leituðu þá annað. „í
Evrópu furða menn sig mjög á af
hveiju gengi íslensku krónunnar
fylgir ekki gengi Evrópumynta.
Þetta er hins vegar ekki í fyrsta
sinn sem við lendum í vanda af
þessum toga. Árið 1990 til 1991
var 14% verðbólga, en fastgengis-
stefnu haldið til streitu. Við þurft-
um að hækka ferðir um 15%. Það
hafði í för með sér, svo dæmi sé
tekið, að frönskum ferðamönnum
árið 1991 fækkaði um fjórðung frá
árinu á undan. Við náðum að vinna
þetta upp árið eftir, en auðvitað
hafði þetta mjög slæm, keðjuverk-
andi áhrif. Við auglýstum minna
og bflstjórar og leiðsögumenn höfðu
færri verkefni."
Anton sagði að Ferðamiðstöðin
reyndi að hagræða eftir mætti í
ár. „Mér þykir sárast hvað þetta
kemur illa niður á landsbyggðinni.
Ef ferðirnar verða dýrari, þá hætta
sumir við, en aðrir koma í styttri
tíma en ella og ferðast síður um
landið. Það kemur verst niður á
landsbyggðinni, sem lifír á físki
og ferðaþjónustu."
Hægt að verjast sveiflum
Úlfar Antonsson, deildarstjóri
innanlandsdeildar Úrvals-Útsýnar,
sagði að þar sem ferðaskrifstofan
seldi jafnt Bandaríkjamönnum og
Bretum ferðir sem íbúum megin-
lands Evrójju þá jafnaði það af-
komuna. „Ástandið er slæmt ef við
horfum til einstakra markaða.
Gengi gjaldmiðla á Norðurlöndun-
um veldur til dæmis áhyggjum.
Þegar við sáum í hvað stefndi
reyndum við að hnika verðinu upp
á óseldum ferðum, en í sumum til-
vikum var búið að festa verðið með
samningum síðasta haust.“
Úlfar sagði að ferðaskrifstofur
gætu varist sveiflum af þessum
toga með því að miða við íslenskar
krónur í samningum, eða kaupa
bankatryggingu. „Það er einfalt
mál að áætla hvað selt verður mik-
ið í hverri mynt og frysta svo geng-
ið með bankatryggingu. Hins veg-
ar hefur það ekki tíðkast, því þá
njóta ferðaskrifstofur ekki gengis-
munarins, þegar hann er þeim í
hag. Áður fyrr var reglan sú, að
gengisbreytingar komu ferðaskrif-
stofum til góða, en nú eru aðrir
tímar. Þrátt fyrir að þýska markið
hafi verið á niðurleið, þá reiknuðu
menn með að það hækkaði á ný,
eins og alltaf hafði gerst.“
Úlfar sagði lítið mál að gefa upp
verð í verðskrám í íslenskum krón-
um, því verðlag hér á landi væri
nú stöðugt og einfalt að reikna
2-3% verðbólgu inn í verðið.
Þarf sameiginlega ákvörðun
Gunnar Rafn Birgisson, deildar-
stjóri innanlandsdeildar Samvinnu-
ferða-Landsýnar, sagði að tíunda
til tólfta hver milljón, sem reiknað
hafði verið með, myndi ekki skila
sér í kassa ferðaskrifstofunnar í
ár. Veltan væri um 400 milljónir,
svo tekjutapið væri mikið, enda
viðskiptin mest við Þýskaland,
Danmörku, Frakkland og Ítalíu,
en lítil við Bandaríkin og Bretland.
„Að vísu eigum við enn eftir að
fá greitt fyrir ferðir og sumir gera
ekki upp fyrr en í haust. Þá gæti
gengið verið okkur hagstæðara."
Gunnar Rafn sagði að hann
hefði þó meiri áhyggjur af því hvað
tæki við þegar ferðaskrifstofurnar
gera verðlista sína fyrir næsta ár.
„Markaðurinn þolir ekki 10-15%
hækkun og mér fínnst augljóst að
ferðaskrifstofur þurfí að taka sam-
eiginlega ákvörðun um hvernig
bregðast eigi við, svo hægt sé að
leysa málið farsællega."
Tapið 300-500 miiyónir
Magnús Oddsson, ferðamála-
stjóri, sagði að gera mætti ráð
fyrir að ferðaskrifstofur seldu
skipulagðar ferðir fyrirfram í er-
lendri mynt fyrir 3 til 4 milljarða
króna i ár. „Þar við bætist að ís-
lensk flugfélög selja með sama
hætti fargjöld fyrir um 3 milljarða.
Því er búið að selja fyrirfram fyrir
6 til 7 milljarða króna. Hluti þess-
ara viðskipta er í dollurum og
pundum, sem eru sterkir gjaldmiðl-
ar. Hins vegar má gera ráð fyrir
að heildartekjutap ferðaþjón-
ustunnar, vegna gengisþróunar-
innar, sé 300 til 500 milljónir
króna, eða 2-3% af heildargjaldey-
ristekjum greinarinnar."
Magnús sagði mjög misjafnt
hvernig ferðaskrifstofur yrðu úti
vegna gengismunarins. „Þetta
kemur illa niður á þeim, sem selja
nær eingöngu á meginlandi Evrópu
og eru með samningana bundna í
erlendri mynt.“
Magnús sagði að í ferðaþjónustu
væri fremur tilhneiging til að
lækka verð en hækka og því hefði
hann áhyggjur af hugsanlegri
hækkun á verði íslenskra ferða-
skrifstofa komandi haust. „Við
verðum að bregðast við með því
að stórauka markaðssetningu, og
ekki síður með því að endurskoða
samsetningu þeirrar vöru sem
ferðaþjónustan býður. Samkeppn-
ishæfni snýst ekki eingöngu um
verð, heldur einnig vöru. Ef ferða-
þjónustan er ekki samkeppnisfær
tímabundið í verði, þá hljóta menn
að velta fyrir sér hvort þeir geti
bætt sér það upp á annan hátt.
Til viðbótar gengisþróuninni erum
við að tapa hlutdeild á markaðs-
svæðum í Mið-Evrópu og það á
að vera okkur enn frekari áminn-
ing um nauðsyn aukinnar mark-
aðsvinnu og vöruþróunar."
Kappflug frá
Reykjavík til
Tyrklands
FLUGKEPPNI verður í haust frá
Reykjavík til Tyrklands og taka þátt
í henni 20 flugvélar og jafnvel
nokkru fleiri. Lagt verður upp 10.
september og endað á heimsleikum
flugmanna sem haldnir eru í Tyrk-
landi í september.
Höskuldur Frímannsson, forseti
Flugmálafélags íslands, tjáði Morg-
unblaðinu í gær að keppt yrði á eins
og tveggja hreyfla vélum og yrði
þeim skipt í flokka eftir afkasta-
getu. Keppendur eru erlendir flug-
menn víða að og hafa 20 þegar til-
kynnt þátttöku. Auk Flugmálafé-
lagsins mun Flugþjónustan annast
undirbúning flugsins héðan.
Ráðgert er að fljúga frá Reykja-
vík um Þýskaland, Portúgal, Ítalíu,
Kýpur, ísrael og til Tyrklands. Þar
munu þá standa svonefndir heims-
leikar flugsins sem haldnir eru á
nokkurra ára fresti. Er þar keppt í
öllum mögulegum greinum flugs,
svo sem svifdrekaflugi, listflugi, fall-
hlífarstökki og svifflugi.
♦ » ♦----
Biskupskosningar
Fjölgað um einn
á kjörskrá
NÍU kærur bárust kjörstjóm vegna
biskupskjörs og voru þær afgreiddar
á fundi hennar í gær. Tvær voru
teknar til greina en sjö var hafnað.
Á kjörskrá verða því 190 manns.
Kærurnar voru frá prestum og
guðfræðingum sem ekki voru á kjör-
skrá en í biskupskosningum hafa
m.a. allir prestar þjóðkirkjunnar
kosningarétt svo og þeir prestar sem
starfa að prestsþjónustu á vegum
stofnana ríkis eða sveitarfélaga.
Þeir sem kærðu eru m.a. í störfum
hjá félagasamtökum og var þeim
kærum hafnað að sögn Þorsteins
Geirssonar, formanns kjörstjórnar.
Tvær kærur voru teknar gildar.
Varðar önnur þeirra prest í starfi
hjá sjúkrastofnun og í hinu tilvikinu
var um að ræða prest sem verið
hefur í leyfi en verður kominn til
starfa þegar kosning fer fram í
næsta mánuði. Á kjörskrá verða því
190 og fjölgar um einn þar sem í
öðru tilvikinu var aðeins um nafna-
breytingu að ræða. Kærendur geta
vísað úrskurði kjörstjórnar til kirkju-
málaráðherra og mun endanleg kjör-
skrá liggja fyrir þegar kærufrestur
er liðinn.
-----♦ ♦ ♦---
Vélsljórar
samþykktu
samninginn
FÉLAGSMENN í Vélstjórafélagi ís-
lands samþykktu nýjan kjarasamn-
ing í atkvæðagreiðslu. Atkvæði voru
talin í gær.
148 voru á kjörskrá en 56 greiddu
atkvæði eða 37,8% félagsmanna.
5Já sögðu 31 en nei 24, einn seðill
var auður. Samningurinn var því
samþykktur með rúmlega 55% at-
kvæða.
Göngubrú
yfir Miklu-
braut
AÐFARANÓTT miðvikudags
var göngubrú yfir Miklubraut
hífð á sinn stað. Brúin er í
þremur hlutum og er nú unnið
að því að sjóða þá saman. Þá
er eftir að klæða brúna og
selja á hana handrið. Stefnt
er að því að ljúka framkvæmd-
um fyrir mánaðamót og verður
brúin þá opnuð almenningi.
Morgunblaðið/Golli