Morgunblaðið - 17.07.1997, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 17. JÚLÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Framkvæmdir við
Auðunarstofu á Hólum
Fyrsta
skóflu-
stungan
tekin í dag
MEÐ byggingu Auðunarstofu er
minnst hinnar fyrri timburstofu er
stóð á Hólum í yfir 500 ár auk
þess sem brýn þörf var á að bæta
vinnuaðstöðu fyrir vígslubiskups-
embættið. Sr. Bolli Gústavsson,
vígslubiskup á Hólum, segir timb-
urgjöf Vestlendinga hafa mikið að
segja fyrir byggingu stofunnar en
auk þess hafi Eimskipafélag íslands
lofað að flytja timbrið frá Noregi
til Sauðárkróks á eigin kostnað og
við það sparist enn verulegir fjár-
munir. Kostnaðaráætlun við Auð-
unarstofu nemur 28,4 milljónum og
er þar innifalin sú gjöf sem Norð-
menn færa til framkvæmdanna.
Norskur maður, Auðun Þor-
bergsson frá Niðarósi, nefndur
Auðun rauði, var Hólabiskup á ár-
unum 1313 til 1322. „Þó svo að
Auðun hafí kosið að veija síðustu
starfsárum sínum sem biskup á
Hólum var vera hans hér fjarri því
að vera hvíldartími því Auðun var
mikill framkvæmdamaður," segir
sr. Bolli. „Auðun flutti með sér til-
höggvinn norskan trjávið og reisti
mikla og vandaða timburstofu á
Hólum. Stofan stóð í 500 ár eftir
hans dag og hún gæti staðið ennþá
ef hún hefði ekki verið rifín í ábata-
skyni árið 1810.“
Þorsteinn Gunnarsson arkitekt
gerði teikningar að nýrri Auðunar-
stofu sem á að hýsa starfsaðstöðu
Hólabiskups. Auðunarstofa er
bjálkahús, gert úr þykkum tijábol-
um með hlöðnum steinsteyptum
sökkli og torfþaki. Stofan er gerð
úr tveimur ferningslaga einingum
sem eru jafnstórar Auðunarstofu
hinni eldri. Göng verða milli stof-
anna tveggja og þar verður stigi
upp á aðra hæð hússins. Hugmynd-
ir eru uppi um að kjallari verði
undir húsinu sem nýta mætti sem
geymslu fyrir gripi Hóladóm-
kirkju auk þess sem þar gæti
orðið safn bóka úr hinu forna
Hólaprenti.
Bjálkarnir koma hingað til lands
tilhöggnir og merktir líkt og tíðkað-
ist fyrr á dögum þegar hér voru
reist hús sniðin úr norskum viði.
kæmi úr einhverjum afskekktum
dal í Vestur-Noregi. Hið rétta
reyndist vera að Ferdínand kom
frá íslandi, styrktur til utanfar-
arinnar og náms við Bændaskól-
ann og síðan menntaskólann í
Voss af norsk-íslenska samband-
inu. Vinskapur þremenninganna
Ferdínands, Ole og Jons Helles-
nes verður til þess að þeir Ole
og Jon halda til íslands ásamt
Ferdínand sumarið eftirútskrift
frá menntaskólanum. Á íslandi
vinna þeir hin margvíslegustu
störf um sumarið og skemmta
sér nú við að rifja upp að Jon
Hellesnes rithöfundur og heim-
spekingur við Háskólann i
Tromso starfaði þetta sumar við
skósmiði og í byggingarvinnu og
Ole gerðist lærisveinn hjá raf-
virkja. Ferdínand vann sem smið-
ur við turn Hallgrímskirkju þetta
sumar ársins 1959 áður en hann
hélt aftur utan til náms við Land-
búnaðarháskólann í Ás í Noregi.
Hann gegnir nú starfi forstöðu-
manns á Arnarholti, Sjúkrahúsi
Reykjavíkur á Kjalarnesi.
Ole Lærum talar lýtalausa ís-
lensku og á meðan hann gegndi
stöðu prófrektors í 6 ár og siðan
rektors í önnur 6 ár voru sam-
skipti Háskólans í Bergen við
Háskóla íslands mikil og góður
vinskapur er milli Ole og Svein-
björns Björnssonar, fráfarandi
rektors Háskóla Islands. Jon
Hellesnes og Páll Skúlason, sem
tekur við embætti rektors af
Sveinbirni, hafa ræktað með sér
vinskap í gegnum sameiginlegt
starfssvið heimspekinnar en auk
þess segir Jon marga íslendinga
hafa verið við nám í fiskifræðum
við Háskólann í Tromso. Fyrir
um einu og hálfu ári lét Ole af
störfum sem rektor Háskólans í
Bergen og starfar hann nú að
krabbameinsrannsóknum í Se-
attle í Bandaríkjunum. Árið 1994
var Ole sæmdur stórriddara-
krossi íslensku Fálkaorðunnar
fyrir að vinna að eflingu sam-
skipta þjóðanna á milli.
„Umbi“ séra Bolla
Það var fyrir milligöngu Ferd-
ínands að sr. Bolli Gústavsson,
vígslubiskup á Hólum, komst í
kynni við Ole D. Lærum. Ole
bauð sr. Bolla á fund með áhrifa-
mönnum og íslandsvinum í Berg-
en þar sem hann kynnti hug-
myndir um byggingu Auðunar-
stofu á Hólum. I framhaldi af
þeim fundi var ákveðið að gefa
norskt timbur til byggingar stof-
unnar. Segja má því að gjöfin sé
ávöxtur 40 ára vináttu skóla-
bræðranna þriggja frá Noregi
og íslandi.
Morgunblaðið/Jim Smart
GOMLU skólafélagarnir frá Voss í Noregi, myndin er tekin í kirkjugarðinum við Suðurgötu. F.v. Ole
D. Lærum, Ferdínand Ferdínandsson og Jon Hellesnes.
Minnast
40 ára
vináttu
ÁRIÐ1957 lágu saman leiðir
þeirra Ole D. Lærum, Jon Helles-
nes og Ferdínands Ferdínands-
sonar, í menntaskóla í Voss í
Noregi. Þeir Ole og Jon eru
staddir hér á landi í tilefni 40
ára afmælis kunningsskaparins
og í dag ætlar Ole að taka fyrstu
skóflustunguna að Auðunarstofu
á Hólum í Hjaltadal. Dr. Ole D.
Lærum, læknir og fráfarandi
rektor Háskólans í Bergen, hefur
ásamt félagsskap fleiri Vestlend-
inga og Islandsvina staðið að
höfðinglegum gjöfum til gamalla
biskupssetra á Islandi. Félags-
skapurinn gefur nú timbur til
byggingar Auðunarstofu á Hól-
um i Hjaltadal.
Ibúum Vestur-Noregs hefur
ávallt verið annt um að viðhalda
og efla tengsl íslendinga og
Norðmanna og í Bergen er starf-
andi fjölmennt og öflugt íslend-
MYND tekin í Ósló á háskólaárunum fyrir rúmum 30 árum.
ingafélag. 50 ár eru liðin síðan
Vestlendingar gáfu styttu af
Snorra Sturlusyni til Reykholts
í Borgarfirði og nýverið afhentu
þeir Ole D. Lærum og Hákon
Randal, fylkismaður í Hörða-
fylki, styrk til Snorrastofu í Skál-
holti.
íslenskan hljómaði eins
og norsk mállýska
Ole D. Lærum lýsir fyrstu
kynnum sínum af Ferdínand á
þann veg að þegar hann heyrði
á tal Ferínands hefði ekki annað
hvarflað að honum en að hann
Covent Garden lokað vegna endurbóta
Kostnaður nemur
um 24 milljörðum
London. The Daily Telegraph.
MARGIR felldu tár fullir eftirsjár, aðrir
voru bitrir og reiðir og svo voru þeir sem
voru á höttunum eftir minjagripum á síð-
ustu sýningu konunglegu bresku óperunnar
og ballettsins í Covent Garden á mánudags-
kvöld. Eftir að tjaldið féll að lokinni hátíðar-
sýningunni og síðustu gestirnir voru farnir,
hófust iðnaðarmenn handa við að rífa inn-
réttingarnar úr húsinu en það verður lokað
næstu tvö árin vegna gagngerra endur-
bóta. Nánast allir innviðir hússins verða
endurnýjaðir, aðeins ytra byrði þess verður
látið vera.
Kostnaður við endurbæturnar er áætlað-
ur um 214 milljónir punda, um 24 milljarð-
ar ísl. kr. en áætlanir um þær hafa verið
með umdeildustu verkefnum í breska lista-
heiminum undanfarin tuttugu ár. Ástæðan
er fyrst og fremst kostnaðurinn, en auk
þess má nefná uppsögn framkvæmdastjóra,
gagnrýni formanns breska listaráðsins á
áætlanir um lokun og hótanir rikisstjórnar
Verkamannaflokksins um að lækka fjár-
framlög til óperunnar, lækki hún ekki miða-
verð. Var haft eftir einum stjómarmanna
ópemnnar að líklega kæmi lokun hússins
sér vel nú, því það gæfí stjórnendum henn-
ar örlítið andrými.
Sætisnúmerunum hnuplað
Á lokasýningunni vom fluttar þekktar
óperuaríur og brot úr ballettum en á meðal
þeirra sem fram komu á lokasýningunni
vora Placido Domingo, Sylvie Guillem,
Darcey Bussell og Bryn Terfel. Tæplega
3.000 gestir vom á sýningunni en um 8.000
manns stóðu fyrir utan húsið og fylgdust
með því sem fram fór á risaskjá. Höfðu
sumir gestirnir ýmsa muni á brott með sér
til minja um óperuhúsið, en á síðustu vikum
hefur fjöldi hluta horfið úr húsinu, t.d. út-
saumuð númerin á stólum hússins þar sem
margir eiga sér eftirlætissæti. Þá stendur
til að gefa allt það sem ekki verður notað
við endurbæturnar, svo sem teppi, glugga-
tjöld, sjálf sætin, stóla og hluta vélbúnaðar-
ins, sem óhætt er að segja að kominn sé
til ára sinna. Hluti hans fer raunar á safn
og víst er að tæknimennimir munu ekki
sakna hans, enda taldist hluti hans Iífs-
hættulegur.
Helmingi starfsfólks
sagt upp
En breytingar á húsinu eru ekki sárs-
aukalausar og erfíðastar eru þær fyrir þá
starfsmenn sem sagt hefur verið upp störf-
um. Vegna endurbótanna hefur starfsfólki
verið fækkað úr 1.000 manns í 580 og óljóst
hversu margir fá vinnu eftir rúm tvö ár,
þegar húsið verður opnað að nýju.
Flestir eru þó sammála um að breytingar
vom fyllilega tímabærar en húsið var byggt
árið 1858. Skeifulaga salurinn, sem rúmaði
2.158 manns í sæti verður endurskipulagð-
ur og sætum fjölgað um 80. Honum verður
þó ekki umbylt og reynt verður að halda
eins og kostur er í upprunalegt útlit hans.
Byggð verða tvö lítil svið, salir sem rúma
450 manns og 300 manns í sæti.
Mestar breytingar verða baksviðs en
aðstæðum þar hefur verið líkt við kafbát
úr heimsstyijöldinni fyrri; þar sé þröngt,
skítugt og hættulegt. Vélarnar verða settar
á safn og tölvur munu leysa þær af hólmi
en ætlunin er að Covent Garden verði nú-
tímalegasta leikhús heims þegar endur-
bótunum er lokið.