Morgunblaðið - 17.07.1997, Blaðsíða 36

MORGUNBLAÐIÐ
36 FIMMTUDAGUR 17. JÚLÍ 1997
AÐSEIMDAR GREINAR
Stofnun og lokun
fyrirtækja - barnaleikur
ÉG KOM til Reykjavíkur fyrir
u.þ.b. sex árum til að sameinast
konu minni og nýfæddri dóttur. Ég
leitaði strax að vinnu og fékk starf
við ítalska matargerð á pizzustað,
þar sem ég aflaði mér reynslu og
fljótlega fór ég út í eigin rekstur.
Til að byija með i félagi við annan,
en þar sem samstarfið gekk ekki
eins og skyldi, ákvað ég að halda
áfram einn og forðast þannig lokun
fyrirtækisins og uppsagnir starfs-
fólks.
Ég yfirtók allar skuldir, sem
sumar hveijar voru frá því áður en
ég gekk í fyrirtækið, með því skil-
yrði að meðeigandi minn sliti sam-
starfinu og ég greiddi honum
ákveðna upphæð fyrir hans hlut.
Ég hélt fyrirtækinu gangandi áfram
með mikilli vinnu og atorku og með
hjálp konu minnar tókst okkur að
auka söluna og bæta reksturinn um
65%, með því að breyta stöðugt um
tilboð og gera þau hagstæðari fyrir
neytendur, með nýjungum á mark-
^ aðinum og með markvissum auglýs-
ingum. Alltaf með þarfir og óskir
viðskiptavina okkar í huga.
A þennan hátt, og ég endurtek
með mikilli vinnu, tókst okkur að
halda áfram í þijú ár og á þessum
tíma borga niður uppsafnaðar
skuldir eins og við best gátum og
standa þannig við þær fjárhagslegu
skuldbindingar sem fyrrum meðeig-
andi minn eftirlét mér er hann gekk
úr fyrirtækinu. Vegna þessa var
oftast lítið eða ekkert eftir til að
j, borga útgjöld heimilisins og á þess-
um tíma lifðum við svo til eingöngu
á launum konu minnar, sem hefur
unnið hjá ágætu fyrirtæki í nokkur
ár.
Ég vann frá kl. 9 á morgnana
og oftast til kl. 2 eða 3 á nóttunni,
eða í u.þ.b. 16-17 tíma daglega,
nema þá 4-5 lögboðna frídaga um
jól og páska. Eftir að hafa unnið
svona í 3 ár sáum við fram á að
skuldirnar sem fyrrum meðeigandi
minn eftirlét okkur, ásamt uppsöfn-
uðum vöxtum og aukinni sam-
keppni á markaðinum, gerðu það
að verkum að ágóðinn var alls eng-
inn og öll veltan fór í að borga
hráefni, rekstrarkostnað og skuldir.
Og þó að salan ykist jókst allur
kostnaður samfara aukinni eftir-
spurn, þar sem meiri sala þýddi
aukin innkaup og fleira starfsfólk.
Við ákváðum því dag einn að
heimsækja fyrirtækjasölu eina, í
þeirri von að áhugasamur kaupandi
fínndist að fyrirtækinu okkar -
fyrirtæki sem við afhentum skuld-
laust og í fullum rekstri, með stað-
festum yfirlitum yfir sölu og banka-
innlegg síðustu 6-12 mánaða.
Fljótlega sendi fyrirtækjasalan 2
aðila sem virtust strax vera mjög
áhugasamir þegar þeir sáu að um
var að ræða fyrirtæki sem var þess
virði að skoða nánar og sem á sín-
um tíma var mjög gott tækifæri,
þar sem þeir fengju skuldlaust fyrir-
tæki með öllum tækjum og hæfu
starfsfólki, svo og mjög góða við-
skiptavild sem áunnist hafði með
mikilli vinnu og góðri þjónustu.
Þeir vissu að þeir þurftu aðeins
að taka við fyrirtækinu skuldlausu
og fá strax inn veltu. Tilboð þeirra
sem var mjög lélegt lét ekki á sér
standa og þar sem þeir sáu að við
vorum í ijárþröng vegna skulda við
banka, o.s.frv. fengust þeir ekki til
að hækka tilboðið og við neydd-
umst til að samþykkja það ásamt
skilyrðum þeirra um mánaðarlegar
greiðslur kaupverðsins. Eigandi
fyrirtækjasölunnar útbjó þegar
samning þar sem við samþykktum
þessi skilyrði gegn munnlegu lof-
orði hans og staðhæfingu um að
hann sæi til þess að staðið yrði í
skilum með víxlana út samnings-
timabilið - enda fékk hann greidda
ákveðna prósentu kaupverðsins um
leið og samningurinn var undirrit-
aður fyrir þá vinnu sem við töldum
hann vera að inna af hendi.
Eftir að hafa afhent fyrirtækið
skuldlaust og staðið við öll skilyrði
af okkar hálfu, ásamt því að hafa
greitt sölulaun til fyrirtækjasölunn-
ar að fullu með útborguninni sem
við fengum við undirritun samn-
ingsins, byijuðu vandræðin. Þegar
kom að gjalddaga 2. greiðslu sögð-
ust kaupendurnir vera í fjárþröng
þar sem þeir hefðu orðið fyrir út-
gjöldum vegna breytinga á hús-
næðinu sem þeir töldu vera nauð-
synlegar og vegna mikillar auglýs-
ingaherferðar sem þeir ætluðu að
hrinda í framkvæmd, en lítið hefur
farið fyrir þeirri herferð hingað til.
Eins og við var að búast kom
að greiðslu númer 3, 4, 5 o.s.frv.
án greiðslu. Við höfðum snúið okk-
ur strax til fyrirtækjasölunnar þeg-
Ég bendi á þessa hættu
í íslenzku samfélagi,
segir Hermann Bo-
horquez, í þeirri von
að glæpamenn komist
ekki upp með svik.
ar ekki var staðið við 2. greiðslu,
en þar hafði okkur verið lofað að-
stoð út samningstímabilið. Okkur
til undrunar tilkynnti eigandinn
okkur að þegar hann fékk sölulaun-
in og samningurinn var frágenginn
var hans vinna á enda og þessi
sala væri ekki lengur hans vanda-
mál. Hann firrti sig þar með allri
ábyrgð!
Eftir þessi viðbrögð ákváðum við
að kanna nánar mál fyrirtækjasöl-
unnar og eiganda hennar, svo og
kaupendanna og kom okkur á óvart
að ekki aðeins voru allir þessir aðil-
ar á hinum „fræga“ svarta lista (lok-
unar og/eða vanskilaskrá) þ.e.a.s.
þeir höfðu tapað allri bankavild
vegna vanskila og/eða dómsmála,
heldur kom Iíka í ljós eftir töluverða
eftirgrennslan að hinir svokölluðu
kaupendur voru með slóð fyrirtækja
á eftir sér sem höfðu lent í vanskil-
um og lokun reikninga og kredit-
korta. En þó höfðu
þeir ætíð gætt þess að
hafa engar eignir á
sínu eigin nafni, sem
hægt væri að gera
íjárnám í vegna hugs-
anlegra dómsmála. Og
þegar gerð var fyrir-
spurn í viðskiptabanka
þeirra kom í ljós að
viðskiptareikningi hins
nýja fyrirtækis þeirra
hafði verið lokað vegna
innstæðulausra tékka.
Einnig virtist hafa ver-
ið mjög lítil velta þá 2
eða 3 mánuði sem
reikningurinn var op-
inn.
Það skal einnig tek-
ið fram að hið nýja fyrirtæki lokaði
nokkrum sinnum á tímabilinu, án
þess að tilkynna viðskiptavinum
sínum né starfsfólki, stundum í allt
að 7-10 daga og við teljum að eng-
in starfsemi sé þar núna, aðeins 5
mánuðum eftir að gengið var frá
kaupunum!
Því leita ég svara við eftirfarandi
spurningum
1) Hvað hafa hinir svokölluðu
kaupendur gert við daglega sölu
ef hún var ekki lögð inn á banka-
reikning, né notuð til að greiða
birgjum, starfsfólki, leigusala eða
fyrri eigendum fyrirtækisins, en
þeir skulda öllum þessum aðilum
auk þriggja bankastofnana.
2) Er löglegt eða siðferðislega
rétt af fyrirtæki sem auglýsir sig
sem fyrirtækjasölu að senda aðila
eins og þessa „kaupendur" án þess
að kanna fjárhagslegan bakgrunn
þeirra og taka auk þess sölulaun
fyrir um leið og samningurinn er
undirritaður, án þess að taka
ábyrgð á afleiðingum illa undirbú-
innar vinnu sinnar?
3) Fyrirfinnast í þessu landi lög
eða leyfi til að stofna og loka fyrir-
tækjum án eftirlits, þannig að fyrir-
tæki verði gjaldþrota og skuldi
birgjum, starfsfólki, bönkum, aug-
lýsendum og fleirum sem aldrei fá
greitt og opni síðan aftur eftir eina
viku og hefji starfsemi að nýju á
sama stað undir öðru nafni?
4) Finnst íslensku samfélagi
réttlátt að maður sem hefur unnið
stanslaust í þijú ár í u.þ.b. 14-16
tíma á dag standi uppi allslaus og
að auki með miklar skuldir og án
eigna, á meðan þeir sem kalla sig
„kaupendur" í þessum
farsa og svikamáli
standa uppi með allt án
þess að hafa borgað
nema mjög lítinn hluta
kaupverðsins? Að auki
fá þeir inn daglega
veltu, fara á bak við
nýja birgja daglega og
búa til nýjar skuldir til
þess eins að loka dag
einn og verða „gjald-
þrota“, eins og þeir
virðast hafa gert áður
með góðum árangri.
Þeir hafa lagt þessa iðju
fyrir sig og snúa sér
örugglega til sömu fyr-
irtækjasölu á ný í leit
að nýju fórnarlambi.
5) Er réttlátt að maður sem reyn-
ir að vinna fyrir sér á heiðarlegan
hátt til að sjá fyrir fjölskyldu sinni
og lifa sómasamlegu lífi verði fóm-
arlamb svika af þessu tagi og missi
fyrir utan allt sitt, bankavild og fjár-
hagslegt traust vegna ofangreindra
svika? Að honum sé gert ómögulegt
að borga skuldir sínar og geti ein-
ungis treyst á að lög þessa lands
hjálpi honum að endurheimta þá
ijármuni sem hann ætlaði til greiðslu
skulda fyrirtækis síns?
Það er vegna ofangreindra at-
burða sem ég bendi á þessa hættu
í íslensku samfélagi í þeirri von að
þessir glæpamenn komist ekki upp
með svik af þessu tagi og þeim sé
refsað með lögum til að slíkt endur-
taki sig ekki daglega með vitund
og samþykki margra.
Ég vil benda þeim sem hafa
umsjón með fyrirtækjasölum að
leyfa ekki að fyrirtækjasala eins
og sú sem tók sölulaun af okkur
blekki fólk með samningum sem
eru án nokkurrar ábyrgðar af þeirra
hálfu og valdi þeim miklu tjóni per-
sónulega og fjárhagslega. Hver er
ábyrgð þessara fyrirtækjasala?
Það skal tekið fram að við höfum
stefnt kaupendunum vegna þessara
atvika - en því miður eru lögin sein-
virk og vegna réttarhlés og sumarfr-
ía tefst málið enn frekar með alvar-
legum afleiðingum fyrir okkur.
Ég legg það í þínar hendur, les-
andi góður, að leggja dóm á hvort
það sé þess virði að vinna svona
mikið fyrir ekki neitt í þessu lífi.
Höfundur er veitingamaður.
Hermann
Bohorquez
ALLSHERJARÞING
Lúterska heimssam-
bandsins, sem var
stofnað fyrir 50 árum
í Lundi í Svíþjóð, kom
saman 8.-16. júlí í
Hong Kong jundir yfir-
skriftinni: „í Kristi -
kölluð til að vitna“.
Heimssambandið var
stofnað í Lundi fyrir 50
árum. í Hong Kong var
m.a. fjallað um einingu
kirkjunnar, kirkjuna
sem samfélag í sundr-
uðum heimi, kristin
vitnisburð í heimi
margmenningar, guð-
fræði og kynjamisrétti,
kirkjuna sem samfélag
í breytilegu menningarumhverfi,
æskuna í kirkju og samfélagi, gildis-
mat og vald í upplýsingasamfélag-
4 inu, kristna menn sem trúa ráðs-
menn sköpunar Guðs, kristna þjón-
ustu í þjáðum heimi, mannréttindi,
frið og sáttargjörð, svo það helsta
sé nefnt.
Ekkert af þessu er óviðkomandi
íslensku þjóðkirkjunni eða kristnum
mönnum yfirleitt. Kristin kirkja er
alþjóðleg og málefni þingsins birta
„ að við lifum í heimi sem stöðugt er
að breytast. Ef þjóðkirkjan ætlar að
vera trúverðug og veita
leiðsögn á komandi öld
þá verður hún að taka
mið af þessum stað-
reyndum. Eyjamenn-
ingin hefur stundum
háð íslendingum og
samskipti við útlönd og
aðra menningarheima
eru því afar mikilvæg.
Það leikur enginn efi á
því að spurningar um
hjónabandið og kyn-
lífssiðferði tengist
breyttu hlutverki og
hugmyndum um fjöl-
skylduna í þjóðfélaginu.
Fjölskyldan hefur
gegnt sex grundvall-
arhlutverkum. Hún hef-
ur stjórnað kynlífssamskiptum, séð
um tímgunina, komið börnum til
manns, séð fyrir tilfinningalegri þörf
fjölskyldumeðlima, skapað aðstöðu
fyrir efnahag og afkomu og að lok-
um veitt fjölskyldumeðlimum þjóðfé-
lagsstöðu.
Þessi hlutverk hafa tekið breyt-
ingum vegna aukins hreyfanleika
fólks, nýrra hugmynda um kynbund-
in hlutverk, vegna þéttbýlismyndun-
ar, iðnaðar- og tækniþróunar. Þar
með talið eru áreiðanlegar getnaðar-
varnir og lengri lífaldur fólks, Breytt
staða fjölskyldunnar hefur haft í för
með sér breytt viðhorf til stofnunar
hjúskapar. Hagstofa íslands gefur
nú upp eftirfarandi fjölskyldugerðir:
Fjölskyldur án barna 40%, fjölskyld-
ur með börn 60%, hjónafjölskyldur
69,7%, a) án barna 35,5%, b) með
börn 34,2%, óvígð sambúð, a) án
barna 4,5%, b) með börn 13,8%, ein-
stætt foreldri með börn, 0,8% karla,
Breytt staða fjölskyld-
unnar, segir Ólafur
Oddur Jónsson, hefur
í för með sér breytt við-
horf til hjúskapar.
11,3% kvenna og nú síðast staðfest
samvist samkynhneigðra.
Á síðast liðnu ári var framkvæmd
21 staðfest samvist hjá sýslumönn-
um (lögin tóku gildi 27. júní 1996)
og fimm voru framkvæmdar á fyrstu
5 mánuðum þessa árs. Hjónavígslur
innan þjóðkirkjunnar árið 1996 voru
1.069 og að auki voru 6 vígslur hjá
þjóðkirkjuprestum erlendis sem
höfðu til þess löggildingu. Hjóna-
vígslur hjá sýslumönnum árið 1996
voru 175. Hjónavígslur í skráðum
trúfélögum utan þjóðkirkjunnar voru
árið 1996 samtals 91. Skilnaðir að
borði og sæng árið 1996 voru 487.
Hjá sýslumönnum 483 en 4 fyrir
dómstólum. Lögskilnaðir árið 1996
voru 546. Hjá sýslumönnum 538 en
8 fyrir dómstólum.
Það má öllum vera ljóst að stað-
fest samvist samkynhneigðra ógnar
ekki öðrum sambúðarformum.
Stofnanir þjóðkirkjunnar, kirkju-
þing, leikmannastefna og nú síðast
prestastefna, hafa verið að fjalla
um afstöðuna til samkynhneigðra.
Þjóðkirkjan mun taka afstöðu til
bænar og blessunar fyrir samkyn-
hneigt fólk sem staðfest hefur sam-
vist sína, rétt eins og aðrar systur-
kirkjur hennar í heiminum. Málið
er komið í ákveðinn farveg innan
þjóðkirkjunnar og fær þar farsæla
lausn, ef Guð lofar. Danska kirkjan
og sænska kirkjan, sem er stærsta
lúterska kirkjan í heiminum, hafa
þegar tekið afstöðu í málinu og það
er ekkert því til fyrirstöðu að ís-
lenska þjóðkirkjan geri það einnig.
Engin lagaleg, guðfræðileg og sið-
fræðileg rök mæla gegn því að af-
staða sé tekin. Danir hafa lagt á
það áherslu að blessun kirkjunnar
sé veitt í þeirri trú að það sé Guð
sem blessi, en hún er ekki veitt í
krafti kirkjulegs myndugleika
(afsnit 3.9) og bæn og blessun í
kirkju beinist að fólki en ekki stofn-
unum (afsnit 3.7).
Blessun er hægt að veita í sál-
gæslu, sem blessun í kirkju sam-
kvæmt frjálsu rituali, blessun sem
fyrirbæn í tengslum við almenna
kirkjubæn og blessun í kirkju eftir
fastmótuðu rituali, eins og nefndin
hér heima lagði til sem vann að
greinargerðinni um samkynhneigð
og kirkju. Enginn prestur verður þó
neyddur til þess að fara með þessa
bæn og blessun. En biskup íslands
og þjóðkirkjan hafa þegar lagt
áherslu á að engum verði synjað um
fyrirbæn og í siðareglum presta 2.6
segir á þessa leið: „Prestur fer ekki
í manngreinarálit og veitir fólki sál-
gæslu og aðra kirkjulega þjónustu
án tillits til kynferðis, stöðu, skoð-
ana, trúar, þjóðernis, kynþáttar eða
vegna annarrar sérstöðu.“
Með því að samþykkja þetta væri
þjóðkirkjan að virða upplýst sjálf-
ræði fullveðja fólks og réttindi þess
í réttarríki sem hún er hluti af og
vill standa vörð um. Það er einnig
ljóst hve þögn kirkjunnar hefur al-
varleg áhrif á líf samkynhneigðra.
Fólk, sem leitar til þeirra, er oft
haldið þrúgandi sektarkennd og
þunglyndi vegna óttans um fordæm-
ingu. Einnig hafa þau bent á þá
slæmu tilfinningu að lifa sem annars
flokks þegnar. Við þær aðstæður er
stutt í flóttaleiðir fíknanna og alvar-
legast þegar út í sjálfsvígsþanka er
komið.
Það má vel vera að hið háa hlut-
fall sjálfsvíga í aldurshópi 15-24 ára
karla á íslandi tengist þessu að ein-
hveiju leyti. Það er því öllum fyrir
bestu að ijúfa þennan þagnarmúr
og veita þá sálgæslu sem er við
hæfi og styrki sjálfsímynd hvers og
eins. Með þessari ákvörðun væri
verið að virða einingu kirkjunnar því
það á að vera öllum kleift að virða
einingu í fjölbreytni. Oll erum við
eitt í Kristi.
Höfundur er prestur.
Allt er að breytast,
en aldrei þú ...
Ólafur Oddur
Jónsson