Morgunblaðið - 17.07.1997, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 17. JLILÍ 1997
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
LESIÐ á gamla legsteina í Hít ardal
Eldri borgarar á
ferð um landið
í SUMAR hefur ver-
ið mikið um ferðalög á
vegum Félags eldri
borgara í Reykjavík og
nágrenni. Hafa þessar
ferðir gengið mjög vel
og almenn ánægja
ferðalanga.
Dagsferðir hafa ver-
ið: Ferð að Bessastöð-
um og um Álftanes,
Akranesferð og Heið-
merkurferð og var
Rafveita Reykjavíkur
heimsótt.
Lengri ferðir hafa
verið: Ferð um Snæ-
fellsnes og Vestfirði,
Hringferð um landið
og einnig þrettán daga ferð um
landið með viðkomu í Færeyjum og
notið þar mikillar gestrisni Færey-
inga. Nú stendur yfir 2ja daga ferð
til Víkur í Mýrdal og 3ja daga Vest-
mannaeyjaferð verður eftir viku.
Þijár dagsferðir eru eftir: Fjalla-
baksleið syðri, Réttarferð í Borgar-
Qörð og hauslitaferð til Þingvalla.
Nú fara í hönd 3 lengri ferðir:
Fjallabaksleið nyrðri og syðri
24.-27. júlí
Hin vinsæla Fjallabaksferð verð-
ur farin aftur, en mikil ánægja var
með hana í fyrra. Farið verður frá
Hverfisgötu 105, kl. 9:00 og ekið
um Hvolsvöll, Fljótshlíð um Mark-
arfljótsaura upp að Einhymingi í
Hvanngil. Þaðan um Mælifellssand
niður í Skaftárdal við Snæbýli.
Þetta er leið með afar
fallegu landslagi og
fjallasýn, sem aldrei
gleymist.
Síðan er farið niður
með Skaftá á hring-
veginn og austur að
Efrivík í Landbroti og
þar gist í 3 nætur.
Næsta dag er ekið
að Lakagígum og þetta
einstaka og furðulega
náttúruundur skoðað.
Daginn eftir er farið
austur að Skaftafelli,
að Breiðamerkurlóni
p^U og um Suðursveit.
Gíslason Síðasta daginn er
ejrið um Fjallabaksleið
nyrðri og Ófærufossarnir fögm
skoðaðir. Þá er farið um Land-
mannalaugar og niður í Þjórsárdal.
Fararstjóri verður Pétur H. Ól-
afsson.
Miðhálendisferð,
Gæsavatnaleið 18.-25. ágúst
Fyrst er ekið í Þjórsárdal og
margt skoðað þar, svo sem Gjána
- perlu dalsins, síðan upp að Veiði-
vötnum og Sprengisandsleið í
Nýjadal. Þar gist í „fjallakofa“ í
svefnpokaplássi.
Næsta dag er ekið í Tómasar-
haga og Gæsavötn, að Öskju. Síðan
í Herðubreiðarlindir og Kverkfjöll.
Dvalið í Sigurðarskála í Kverkfjöll-
um í tvo daga og umhverfið skoðað
og farið í ferðir út frá því.
Þar á eftir er ekið niður í Hvanna-
YILTIJ HAFA FALLEGRI NEGLUR?
Klofna neglur þínar? Eru þær þunnar? Vaxa naglaböndin hratt?
Eru neglurnar rákóttar? Eru þær linar og mjúkar?
Eru þær þunnar? Springur húðin kringum neglurnar?
Ekki örvænta! Light Concept Nails býður upp á frábærar
naglaverndarvörur sem geta gert neglur þínar enn fallegri.
Kynning í Lyfju, Lágmúia 5, í dag og á morgun kl. 13-18.
Sérfræðingar á staðnum. 20% kynningarafsláttur.
lindir niður að Kryppu, gegnum
Grágæsadal og síðan á fjölmarga
staði en endað í Snæfellsskála.
Næsta dag liggur leiðin um
Fljótsdal að Egilsstöðum og gist að
Eiðum í uppbúnum rúmum. Þaðan
er svo haldið til Akureyrar um
Mývatnssveit, Goðafoss, Fnjóska-
dal, Laufás og gist að Hótel Vin í
Eyjafirði. Sunnudagurinn 24. ágúst
Skipulagðar ferðir fyrir
eldri borgara hafa, að
mati Páls Gíslasonar,
gengið mjög vel og veitt
mikla ánægju.
er til afslöppunar en ekið um Eyja-
fjörðinn og Akureyri.
Síðasta daginn er haldið heim
um Skagafjörð og Kjalveg og endað
með sameiginlegum kvöldverði. All-
an tímann verður sameiginlegur
matur.
Skipuleggjandi og fararstjóri er
hinn vinsæli félagi okkar Pétur H.
Ólafsson.
Trékyllisvík 26.-29. ágúst
Farið er sem leið liggur norður
strandir og ekið að Valgeirsstöðum
í Norðurfirði_ og þar gist í húsi
Ferðafélags íslands í svefnpoka-
plássum. Þátttakendur verða að
hafa með sér nesti, en verslun er á
staðnum.
Næstu daga veður farið í stuttar
öku- og gönguferðir, svo sem að
Munaðarnesi, Eyri í Ingólfsfirði,
Gjögri, Ávík, Felli að Krossaneslaug
o.fl. Alla daga farið í sund.
Fararstjóri verður hinn farsæli
Sigurður Kristinsson.
Þessar ferðir eru allar ætlaðar
eldri borgurum og sniðnar við þeirra
hæfi. Nákvæmar leiðarlýsingar er
hægt að fá á skrifstofu Félags eldri
borgara að Hverfisgötu 105.
Höfundur er formaður Félags
eldri borgara ílieykjavík og
nágrenni.
Pitne^ijot/es
FRlMERÉIAVÉLAR
^AFMÆLISTILBOÐ
Otto B. Arnar ehf.
ÁRMÚLA 29 • 108 REYKJAVÍK
SÍMI 588 4699 • FAX 588 4696
Gróðurhúsaáhrif
og álverið á
Grundartanga
ÁLVERIÐ fyrirhug-
aða á Grundartanga
hefur aukið mjög um-
ræðuna um gróður-
húsaáhrif og hlutverk
íslendinga í þeirri
mengun. Þegar álverið
á Grundartanga er
skoðað ofan í kjölinn
kemur í ljós að losunin
frá þvi af gróðurhúsa-
lofttegundum verður
tvöfalt meiri en gert
var ráð fyrir í umhverf-
ismatinu. Það hefur
líka þær afleiðingar að
ísland lendir í mikilli
umhverfisskuld sem
erfitt getur reynst að
borga þegar þjóðir heims verða að
minnka þá mengun sem veldur
gróðurhúsaáhrifunum.
Sérfræðingar álíta að útblástur
gróðurhúsalofttegunda þurfi að
minnka svo mikið að mengunin á
hvern íbúa verði ekki meiri en
I. 200-1.700 kg á ári. Það þýðir
að útblásturinn reiknað á íbúa verð-
ur að minnka mismikið vegna þess
að íbúar ríku landanna menga miklu
meira bæði samanlagt og reiknað
á íbúa. Útblásturinn á hvern íbúa
á íslandi er talinn vera um það bil
II. 000 kg á ári. Það þýðir að út-
blásturinn þarf að minnka um 9.000
til 10.000 kg á hvern íbúa, þ.e.a.s
um 80-90%. Það hefur reynst erf-
itt að ná samkomulagi milli ríkja
heims um nauðsynlegar aðgerðir.
Olíulöndin, m.a. Bandaríkin, hafa
unnið gegn samkomulaginu. Sam-
tök eyríkja sem eiga á hættu að
hafið flæði yfir lönd þeirra beijast
fyrir hröðum aðgerðum. Samkomu-
lag varð um að útblásturinn megi
ekki aukast fram til aldamóta mið-
að við 1990. Þó að það sé ófullnægj-
andi töldu umhverfissinnuð ríki að
mikilvægast væri núna að taka
fyrstu skrefin til að skipta um
stefnu. Þetta samkomulag er hins
vegar lítils virði ef ríki sem standa
að því haga sér eins og ísland og
segja: „Víst styðjum við samkomu-
lagið, en það gildir ekki fyrir okkur
einmitt núna. Einmitt við þurfum
að iðnvæðast meira og menga
meira. Til að markmiðið náist verð-
ið þið hin að minnka meira. Við
höfum svo góðar aðstæður vegna
vatnsorku og jarðorku að við verð-
um að fá að menga meira. Þið hin
löndin sem hafíð minni möguleika
að ná í orku sem ekki hefur áhrif
á andrúmsloftið verðið að minnka
mengunina meira en við.“ íslensk
stjórnvöld hafa tekið sér það bessa-
leyfí að bregðast þessu markmiði
og hafa þar með gefíð öðrum lönd-
um slæmt fordæmi. Það gefur auga
leið að þessi afstaða veldur því að
markmiðinu verður ekki náð. Túlk-
un íslenskra stjórnvalda er sam-
kvæmt umhverfisráðuneytinu sú að
samningurinn um takmörkun á út-
blæstri á gróðurhúsalofttegundum
feli ekki í sér lagalega skuldbind-
ingu. Samningurinn felur í sér sið-
ferðilega skuldbindingu og mark-
miðið með honum er að sjálfsögðu
að fá aðildarlöndin að fylgja samn-
ingnum. Því hefur verið haldið fram
að markmiðum samningsins eigi að
ná með því að löndin sameiginlega
nái markmiðinu, en að minnkunin
geti verið mismunandi mikil hjá
ýmsum löndum. Sem dæmi hefur
tillaga Evrópubandalagsins verið
nefnd, þar sem ætlast er til að út-
blásturinn frá löndunum sameigin-
lega minnki um 13% til 2010 miðað
við 1990, en að t.d. Svíþjóð geti
fengið að auka útblásturinn um 5%.
Þessa skírskotun verður að skilja á
þann veg að ísland ætti að geta
komist upp með minni minnkun en
önnur lönd. Til þess að ísland geti
tekið þátt í einhveijum skiptum á
kvótum verður ísland
að semja við önnur
lönd. Slíkir samningar
hafa að því er best er
vitað ekki farið fram
og ísland hefur aldrei
látið í sér heyra í þess-
um umræðum á alþjóð-
legum vettvangi. Þar
sem miðað er við 1990
er hætta á að aðstaða
Islands versni til muna
við tilkomu álvera og
magnesíumverksmiðju
sem valda mjög mikilli
mengun af völdum
gróðurhúsaloftteg-
unda. Það er hætta á
því að íslensk stjóm-
völd verði að velja á milli þriggja
leiða til þess að minnka mengun-
ina: 1) minnka stóriðjuframleiðslu
með því að loka einhveijum verk-
Meta þarf áhrif raf-
orkuframleiðslu, segir
Högni Hansson,
m.a. á andrúmsloftið.
smiðjum, 2) minnka fiskveiðiflot-
ann, eða 3) draga úr millilanda-
flutningum og umferð innanlands.
Ef svo fer mun mörgum þykja að
farið hafi verið af stað af lítilli fyrir-
hyggju.
Vandamálin meiri en vitað var
Hættan á mengun frá fleiri gróð-
urhúsalofttegundum en koltvíoxíði
er töluverð við álframleiðslu. Meng-
un flúorkolefna, FC, er t.d. mikið
vandamál og samkvæmt sænsku
nefndinni sem íjallar um andrúms-
loftið, Klimatdelegationen, er út-
blásturinn 0,02 til 0,18 kg af FC á
hvert tonn sem framleitt er af áli.
Það þýðir 3,6 til 32 tonn af flúorkol-
efnum á ári frá 180.000 tonna ál-
framleiðslu. Það mundi þýða 90.000
til 800.000 tonn af koltvíoxíðígildi.
Heildarlosun gróðurhúsalofttegunda
er talin um 2.700.000 tonn koltvíox-
íðsígildi á ári núna á íslandi. Um-
hverfísráðuneytið reiknar með losun
á 15 tonnum flúorkolefna á ári frá
álverinu á Grundartanga, þ.e.a.s.
0,08 kg á hvert tonn af áli sem fram-
leitt er eða 373.000 tonn koltvíoxíðí-
gilda. Koltvíoxíðlosunin er talin
verða 270.000-300.000 tonn á ári.
Það þýðir að gróðurhúsaáhrifín
verða meiri af losun flúorkolefna en
frá losun koltvíoxíðs. Þetta sýnir að
umhverfísmatið var gallað að þessu
leyti lika. í umhverfísmatinu er bent
á að flúorkolefnissambönd myndast
við álframleiðslu, en „samanborið
við C02 eru gróðurhúsaáhrif af völd-
um flúorkolefnissambanda lítil
vegna þess hve magn þeirra í and-
rúmsloftinu er lítið.“ I þeim hluta
umhverfísmatsins sem fjallar um
áhrif álversins á umhverfíð er ekki
minnst á flúorkolefni.
Sala og framleiðsla á raforku er
einn helsti fylgifiskur og forsenda
álversins og þess vegna þarf að
meta áhrif raforkuframleiðslu á
m.a. andrúmsloftið, losun gróður-
húsalofttegunda og fleira. Mæling-
ar í Kanada og Brasilíu hafa sýnt
að uppistöðulón geta losað jafn
mikið af gróðurhúsalofttegundum á
hveija orkueiningu sem framleidd
er og kol- og olíuraforkuver. Það
hlýtur að vera mikilvægt fyrir Is-
land að fylgjast vel með rannsókn-
um á þessu sviði og gera þær athug-
anir sem þarf til að geta metið af-
leiðingarnar af vatnsvirkjunum sem
áætlaðar eru.
Höfundur er forstöðumaður
umhverfis- og
hollustuverndarinnar í
Landskrona í Svíþjóð.
Högni
Hansson