Morgunblaðið - 12.05.2000, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 12. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
Bærinn fær hjól
eggjasalans að gjöf
Gardabær
GARÐABÆR hefur fengið
að gjöf sérstakt reiðhjól Sig-
inundar heitins Jónssonar.
Árum saman hjólaði hann
daglega um samfélag frum-
býlinga í Garðahreppi og
seldi eggin, sem hænurnar
hans urpu heima í Hörga-
túni. „I uppundir 20 ár fórum
við á hverju kvöldi og seld-
um egg,“ sagði Álfheiður
Björnsdóttir, ekkja
Sigmundar, sem gefíð hefur
bænum hjólið. „Það datt eng-
um í hug að kaupa egg af
öðrum en Simrna," sagði
Lilja Hallgrímsdóttir, for-
maður menningarmála-
nefndar og fyrrverandi við-
skiptavinur hjónanna.
Alfheiður sagði að þau
hjónin hefðu flust í Garðabæ
árið 1955. Þau byggðu sér
hús þar sem nú er gatan
Hörgatún og þar býr Álf-
heiður enn. „Hænumar voru
í bílskúrnum," sagði Álfheið-
ur. „Ég man ekki hvað þær
voru margar en þetta var þó
nokkuð. Það var mikið vesen
í kringum þetta, það þurfti
að þvo eggin og fleira og
bömin hjálpuðu til. Það var
ekki allt fengið upp í hend-
urnar þá. Öll kvöld fóram við
að keyra út á hjólinu í Arnar-
nes eða Lundir og Flatir.
Stundum komu húsmæðurn-
ar eða sendu börnin sín eftir
eggjum ef þær vantaði í
baksturinn."
Þetta atvinnutæki Sig-
mundar og Álfheiðar var
ekkert venjulegt reiðhjól
eins og sést á myndinni hér
til hliðar. Þetta var þríhjól
með stórri körfu undir eggin
yfir tveimur hjólum að fram-
an. Álfheiður segir að þau
hafi keypt það austur í
Hreppum og látið gera upp.
Nú eru sonur þeirra hjóna
og barnabarn að gera hjólið
upp að nýju. Það verður af-
hent bænum endurnýjað og
hefur þurft að kaupa ófáa
varahluti frá útlöndum, seg-
ir Álfheiður en farið var að
sjá á gripnum sem hafði
staðið á stéttinni í Hörgatúni
frá því Sigmundur féll frá.
Þá var hann löngu hættur að
hjóla með eggin enda samfé-
lagið orðið breytt; Garðabær
orðinn þéttbýll kaupstaður
og verslanir á næsta eða þar-
næsta homi.
Lilja Hallgrímsdóttir, for-
maður menningarmála-
nefndar Garðabæjar er með-
al frumbýlinga í Garðabæ,
sem þá hét Garðahreppur,
og var í stórum hópi við-
skiptavina Sigmundar.
„Hann hjólaði í hvert hús í
hreppnum og seldi okkur
egg og engum datt í hug að
kaupa egg af öðmm en
„Simma eggjó“.“
Lilja sagði að á þessum ár-
um hefðu ekki verið verslan-
ir í hreppnum, nema þá
kaupfélagið, sem mörgum
var í nöp við. „Fyrst var bara
rúta sem keyrði á milli og
seldi vörur og kaupfélag á
Garðaflöt sem flestir vom á
móti. Það var betra að kaupa
Á þessari gömlu mynd stendur Sigmundur Jónsson við at-
vinnutæki sitt, eggjahjólið.
eggin af „Simma eggjó“, sem
rukkaði líka fyrir Vikuna
eða Fálkann og vann hjá
bænum sem meindýraeyðir
og „altmuligman".
Lilja segir að Garðabær sé
farinn að koma sér upp vísi
að byggðasafni og hafi feng-
ið vilyrði um ýmsa hluti frá
gömlum Garðbæingum. Að-
staða er fengin til að geyma
hlutina sem safninu áskotn-
ast f kjallara nýja hjúkrunar-
heimilisins f bænum og stefnt
er að því að setja svo upp
sýningar úr safninu hér og
þar uns varanleg sýningar-
aðstaða fæst með tíð og tíma.
Klébergs-
skóli er
ári eldri
Reykjavík
TVEIR grunnskólar borgar-
innar halda 70 ára afmæli sitt
um þessar mundir; Austur-
bæjarskóli og Klébergsskóli á
Kjalarnesi. Klébergsskóli
heldur upp á afmælið í lok 70.
skólaárs en Austurbæjarskóli
í lok þess 69.
I framhaldi af frásögn
Morgunblaðsins í gær um 70
ára afmæli elsta Klébergs-
skóla, hafa nokkrir haft sam-
band við Morgunblaðið til að
halda því fram að skólinn sé
ekki eldri en Austurbæjar-
skóli sem einnig sé 70 ára um
þessar mundir.
Steinunn Stefánsdóttir,
upplýsingafulltrúi á Fræðslu-
miðstöð, upplýsti að vissulega
væri Klébergsskóli eldri.
Hann hefði verið stofnaður
haustið 1929 og héldi afmælis-
hátíðina nú í lok 70. skólaárs-
ins. Austurbæjarskóli hefði
hins vegar tekið til starfa
haustið 1930 en hátíðahöld
þar eru nú að hefjast í lok 69.
skólaársins.

Tilraunaverkefni með mælingu og flokkun sorps að hefjast hjá ReykjavLkurborg
ÍBÚAR í Breiðholti, Árbæ,
Selási og Ártúnsholti verða
fram til áramóta þátttakend-
ur í könnun á nýju fyrir-
komulagi í sorphirðu sem
miðar að því að draga úr því
sorpi sem fært er til urðunar
og auka söfnun endurnýjan-
legs úrgangs frá heimilum.
I Árbæ, Selási og Ártúns-
holti verður sorp losað á tíu
daga fresti en ekki vikulega
eins og verið hefur; í Selja-
hverfi og í fjölbýlishúsum í
Bakkahverfi verður losað
vikulega og sorpið vigtað en
annars staðar í Breiðholts-
hverfi verður farið um viku-
lega og tunnur tæmdar þeg-
ar húseigandi gefur merki
um það með því að setja upp
flagg sem fylgir tunnunum.
Ríó-samkomulagið
er hvatinn
Einar Bjamason, deildar-
stjóri hreinsunardeildar
gatnamálastjórans í Reykja-
vík, segir að hvatann að
þessari tilraun megi rekja til
Ríó-samkomulagsins frá
1991 en samkvæmt því
skuldbundu aðildarþjóðir sig
til að draga verulega úr
sorpurðun og auka endur-
vinnslu.
Undirbúningur hófst í jan-
úar og undanfarinn IV2 mán-
uð hafa starfsmenn verið
þjálfaðir og gengið frá upp-
setningu tölvukerfa og slíks.
„Kerfið virkar,“ segir Einar.
Á tunnumar hefur verið sett
örflaga með raðnúmeri og
strikamerki sem tengir
tunnu ákveðnu húsi. Bíl-
stjórar fá að morgni diskling
þar sem er að finna upp-
lýsingar um leiðina sem aka
ber þann daginn. Að kvöldi
eru skráðar upplýsingar af
disklingnum inn í gagnasafn-
ið sem tengist tilrauninni.
Tilraunin stendur til ára-
móta í því skyni að ákveða
hver leiðanna þriggja gefst
best en framhaldið verður
ákveðið í ljósi rejmslunnar af
tilrauninni.
I rúmmálskerfi greiða
menn fyrir fjölda losana.
Farið er vikulega inn í hverf-
ið og með merkjakerfi lætur
fólk vita hvort það vilji láta
losa hjá sér. Þar sem sorpið
er vigtað er losað vikulega.
Á öskubílnum er vigt þar
Sorpið vigtað, mælt
og losað sjaldnar
sem innihald tunnunnar er
vegið og skráð í tölvu.
I Árbæ, Selási og Ártúns-
holti kemur sorpbíll hins
vegar á 10 daga fresti í
hverfið en ekki vikulega eins
og verið hefur.
Á næstu dögum verður
dreift í hús í þessum hverf-
um bæklingi þar sem kerfið
er nánar útskýrt og leiðbein-
ingar gefnar um hvað sé
hægt að flokka frá sorpi og
láta endurvinna.
Dregið úr um 30-40%
með lítilli fyrirhöfn
Aðspurður sagði Einar að
hann teldi að flestir ættu
með lítilli fyrirhöfn að geta
dregið um 30-40% úr því
magni sem fer í tunnuna
með því að flokka frá niður-
suðudósir, plastumbúðir á
borð við jógúrtdósir, pappa
eins og klósettrúlluhringi og
morgunkornspakka, pappír,
dagblöð, mjólkurfernur og
fleira. Mjólkurfernum má
skila í söfnunargáma dag-
blaða við fiesta stórmarkaði
en þeir verða stækkaðir á
næstunni og einnig við end-
urvinnslustöðvar Sorpu, þar
sem tekið er við öðru því
endurnýtanlega efni sem tal-
ið var upp hér að ofan.
Einar var spurður hvort
ekki væri viðbúið að mörg-
Morgunblaðið/Porkell
Tómas Tómasson sturtar vigtuðu sorpinu aftan í bílinn.
Morgunblaðið/Porkell
Svona strikamerki er komið á allar öskutunnur í Árbæ,
Breiðholti, Selási og Ártúnsholti og þannig skráist eftir at-
vikum magn sorps og fjöldi losana frá hverju húsi.
um hrysi hugur við fyrir-
höfninni en miðað við að með
hámarksflokkun og endur-
vinnslu megi lækka sorp-
hirðugjaldið um e.t.v. helm-
ing. Gjaldið er nú 6.000 kr. á
ári á hverja tunnu og hefur
að sögn Einars nánast staðið
undir kostnaði við sorphirð-
una í borginni. Hann áætlar
að í breyttu kerfi yrði fast
gjald, sem yrði lægra en nú-
verandi gjald, en að hluta
verði innheimt eftir því
magni sem frá heimili kemur
eða fjölda losana og telur
ekki ólíklegt að með
hámarksendurvinnslu megi
lækka sorphirðugjaldið um
helming þannig að sparnað-
urinn jafngildi um 250 kr. á
mánuði.
Hugsa um hverju
er verið að henda
Hann sagði að vissulega
væri þessi fjárhagslegi áv-
inningur ekki hár en hér
þyrfti að líta til umhverfis-
sjónarmiðanna. „Við vonum
að fólk fari að horfa á hverju
það er að henda frá sér án
þess að hafa hugsað um það
til þessa. Við þurfum að fara
að hugsa um hverju við er-
um að henda og það leiðir
vonandi til þess að kostnað-
ur lækki eitthvað en við
megum ekki bara horfa á
Kom sér upp
EINAR Bjarnason, deildar-
stjóri hreinsunardeildar
gatnamálastjóra borgar-
innar, fór að vinna að undir-
búningi tilraunalosunarinn-
ar í úthverfunum um
áramót og segist strax hafa
ákveðið að líta í eigin barm
og fara að fiokka sorp
heima hjá sér.
„Ég kom mér upp flokk-
unarstöð heima sem er kassi
sem í eru fjórar 15 Iítra og
tvær 30 lítra fdtur. I* þær
flokka ég plast án skila-
gjalds, gler án skilagjalds,
alla málma, pappa, dagblöð-
in og fleira. Það tekur mig
um 6 vikur að fylla föturnar
og þá þarf ég að fara í end-
urvinnslustöð Sorpu.
Einar segist hafa keypt
þennan kassa með flokkun-
arkerfinu hjá fyrirtæki í
flokkunarstöð
Kópavogi fyrir um 20.000
kr. „Kassinn er einn metri á
hvorn veg og um 40 cm á
dýpt og tekur lítið pláss í
þvottahúsinu.
Ég bý í einu þessara
hverfa sem tilraunin nær til.
Við erum vísitölufjölskylda,
hjón með tvö börn, og mér
sýnist að það fari helmingi
minna í tunnuna en áður og
ég muni geta látið losa sorp-
ið hjá mér hálfsmánaðar-
lega. Ég hef ekki verið hug-
sjónamaður í þessu máli en
það er gaman að sjá hvað
maður er búinn að kasta
miklu frá sér og hvað hægt
er að gera við hluti sem
hingað til hafa farið í tunn-
una,“ segir hann. „Fjár-
hagslegi ávinningurinn er
vissulega ekki mikill en í
minu tilfelli ætti ég að geta
sparað um helming gjalds-
ins.“
þetta frá kostnaðarhliðinni
heldur líka frá umhverfis-
hliðinni,“ sagði hann.
Fyrir um mánuði var fólki
í tilraunahverfunum sent
bréf og Einar segist hafa átt
von við sterkum viðbrögðum.
„En þvert á móti er fólk
ánægt og óánægjuraddir
hafa varla heyrst,“ segir
hann.
Tunnurnar eru tengdar
hverju húsnúmeri og dugn-
aður við endurvinnslu gagn-
ast því öllum greiðendum
sorphirðugjalds í viðkomandi
húsi jafnvel þótt aðeins sum-
ir leggi sig fram en aðrir
ekki. Einar játar að hafa
fengið spurningar um þessi
efni „langflest fólkið hefur
verið ánægt,“ segir hann. „I
fjölbýlishúsum búa alls kon-
ar fjölskyldur og fólk og
sumir gera ekki neitt en
njóta samt ávinningsins af
því sem hinir samviskusömu
gera því gjaldið verður inn-
heimt í einu lagi. En ef flest-
ir í húsinu flokka má segja
að það myndist meiri þrýst- sg
ingur á þann sem flokkar
ekki,“ segir Einar.
Hann segir að eins og
kerfið er í dag sé ekki boðið
upp á að íbúar í tví- og þrí-
býlishúsum geti fengið hver
sína tunnu. „Það er ekki
óeðlilegt að það taki tíma
fyrir fólk að taka við sér. En
við vonumst til að það komi
einhver kippur í þetta,“ seg-
ir hann.
Þeir sem vilja leggja sig
fram við flokkunina þurfa
svo að fara í endurvinnslu-
stöðvar Sorpu til að skila
hinu endurnýtanlega af sér.
Stöðvarnar eru nokkrar og
ferð þangað kallar oft á um
10 mínútna bílferð. Um það
hvort til standi að fjölga
þessum stöðvum segir Einar
að það sé ákvörðun byggða- |
samlagsins Sorpu en ekki |
hreinsunardeildar borgar- g
innar.
Magnús Þór Karlsson hjá
Boðvaka hefur hannað og
sett upp tölvu- og gagna-
kerfið og segir að það hafi
nú verið prufukeyrt um tíma
og virki eins og til er ætlast.
Einar segir að notendur
muni geta beðið um útskrift
á upplýsingum um fjölda los-
ana og magn sorps en aðrir
geti ekki fengið slíkar upp-
lýsingar.