Morgunblaðið - 12.05.2000, Blaðsíða 60

60 FÖSTUDAGUR 12. MAÍ 2000
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Vandi fylgir
vegsemd hverri
ÉG ÁRNA Össuri
Skarphéðinssyni heilla
með hina nýju upphefð.
Það skiptir miklu fyrir
íslenskt stjómmálalíf
að þeir einstaklingar,
sem hafa valist til for-
ystu flokka, temji sér
vandaða framgöngu og
ábyrgan málflutning.
^nandi mun for-
mannstignin þannig
hvetja Össur til að sýna
meiri gát í stjómmála-
umræðunni en hann
virtist oft leyfa sér sem
ritstjóri og þingmaður.
Viðtöl í fjölmiðlum und-
anfama daga benda hins vegar til, að
enn þurfi að bíða þess að Össur stilli
stóryrðum í hóf. Hann fullyrðir með-
al annars að dómsdagsspár hans um
efnahagsmál fyrir síðustu kosningar,
sem aðrir gerðu fremur lítið með,
hafi nú allar reynst sannar og réttar.
Össur leiðir Seðlabankann sérstak-
lega til vitnis um hið efnahagslega
næmi sitt. Undirrituðum hefur
jil^nst erfitt að finna þeim hrakför-
um, sem Össur lýsti, stað í bókum
Seðlabankans.
Var gengi krónunnar
að hruni komið?
Efnahagsspá Össurar fyrir rúmu
ári var þessi: Halli á viðskiptum Is-
lendinga við útlönd var tifandi tíma-
sprengja, hvorki meira né minna.
Sprengja þessi átti fljótlega að kosn-
ingum loknum að snöggveikja gengi
íslensku krónunnar og þannig mundi
y«jjðlag hér snarhækka. Tiltrú á ís-
lénskt hagkerfi yrði fyrir bí. En hver
er reyndin? Nú vill svo til að gengi ís-
lensku krónunnar er sterkara en það
var þegar Össur sj)áði hinu drama-
tíska hmni þess. Astæður styrking-
arinnar eru m.a. vaxtahækkanir Seð-
labankans og almennt traust og
eftirspum í íslensku efnahagslífi.
Fremur er kvartað yfir því hér á
landi að krónan sé of sterk en of veik.
Því er nokkuð öfugsnúið hjá Össuri,
að telja það óræka sönnun fyrir skyn-
bragði sínu á efnahagsmál, að þróun-
in hafi í þessu lykiiatriði orðið á þver-
öfugan veg við það sem hann spáði.
Mynt Össurar
lækkar um tæpan
fjórðung
Önnur þverstæða er
hér hjá Össuri. Hann
óttast, sem fyny segir,
að dauðagildra Islend-
inga felist í hugsanlegri
lækkun á gengi gjald-
miðils okkar. Samtímis
hefur hann lengi átt þá
ósk heitasta að við
leggjum af krónuna en
tökum upp evruna, hinn
sameiginlega evrópska
gjaldmiðil. Össur hefur
hins vegar hljótt um
vissa staðreynd, sem honum hlýtur
þó að vera kunnug: Evran hefur
lækkað um tæpan fjórðung gagnvart
helstu gjaldmiðlum heims frá því hún
kom fram fyrir rúmu ári. Flestir
mundu kalla það hrun á gengi, nokk-
uð sem Össur hefur marglýst sem
Hrakspár
Hrakspá Össurar
byggðist á hruni gengis
krónunnar, segir Orrí
Hauksson. Pótt krónan
hafí þvert á móti styrkst
síðan þá, gumar Össur
samt af því að hafa einn
allra reynst forspár.
sérstakri martröð sinni. Reynsla Ira,
sem hafa svipað og við notið mikillar
velgengni undanfarin ár, er núna ein-
mitt sú að verðbólga getur snar-
hækkað við að taka upp sameiginleg-
an gjaldmiðil með stærri ríkjum með
mun slælegra efnahagslíf. Fælni Öss-
urar gagnvart lækkandi gengi á
gjaldmiðlum ætti einmitt að leiða tii
þess að hann, manna helst, vildi forða
okkar frá slíku óláni, en ekki kalla
það yfir okkur. Enn leggur hann lítið
upp úr lágmarkssamræmi í málflutn-
ingi.
Orri Hauksson
Efnahagslíf á fullri ferð
Engum dylst að mikill gangur er á
íslensku efnahagslífi og ný tækifæri
sífellt að skapast. Kaupmáttarstökk
launþega undanfarin ár á sér vart
hliðstæðu í sögu landsins. Vöxturinn
hefur varað lengi, enda eru vissir
þættir hagkerfisins þegar fullnýttir
eða jafnvel ofnýttir. Viðskiptahalli er
algengur fylgifiskur uppsveiflu, eftir
að fólk hefur lengi haldið að sér hönd-
um. Það deila fáir um að viðskipta-
halli er ekki æskilegur sem langtíma-
ástand. Ragnai'ök eru hins vegar
ekki að bresta á. Þaðan af síður voru
þau á næsta leiti í fyrra, eins og Öss-
ur hossar sér nú af, svo undarlega.
Það er ekki nóg að tileinka sér og
setja reglulega fram ógnvænleg hug-
tök eins og viðskiptahalla, án þess að
rýna nánar í. Kemur viðskiptahallinn
til af eyðslu eða fjárfestingum, og er
ríkið með halla í sínum bókum eða
einstaklingarnii'? Svo vill til að ís-
lenska ríkið er að greiða niður skuld-
ir um tugi milljarða þessi misserin,
sem er stærsta sparnaðaraðgerð um
áratuga skeið. Það eru einstakling-
amir og fyrirtækin sem hafa slíka
tröllatrú á framtíðinni að þau, á eigin
ábyrgð, stofna til skulda um þessar
mundir, en byggja líka upp nýjar
eignir um leið. Slíkur halli er allt ann-
ars eðlis og hættuminni en ríkishalli.
Raunverulegt innlegg,
ekki fyrirsagnir
Brýnasta viðfangsefnið í efnahags-
málum er að auka sparnað og í þeim
tilgangi hafa yfirvöld gripið til ým-
issa aðgerða undanfarið, sem skila
árangri til langs tíma. Fyrst og
fremst er ríkið sjálft að minnka
skuldir sínar í æ stærri stíl. Vissulega
þarf að fylgjast glöggt með vissum
þáttum á næstunni, fara að með gát
og draga úr ofvirkni í hagkerfinu.
Hættumerki á ekki að leiða hjá sér.
Það er hins vegar alls ekki tilefni fyr-
ir Össur að ítreka margtuggin gífur-
yrði, hvað þá halda því fram að hrak-
spá hans frá því fyrir kosningar sé
þegar orðin að veruleika. Efnahags-
mál eru mikilvægt langtímaverkefni,
en hvorki viðfangsefni frasahönnuða
né fallin til stundarfrægðar fjölmiðla-
skörunga. Þau útheimta meiri virð-
ingu en svo, að formaður flokks, sem
hyggst gera sig gildandi, geti beitt
innantómum fyrirsagna- og kosning-
astíl í umræðum þar um.
Hölundur er aðstoðarmaður
forsætisráðherra.
Stórátak í vega-
framkvæmdum
um allt land
MEÐ ákvörðun rík-
isstjórnarinnar um við-
bótarfjármagn á vega-
áætlun 2000-2004 er
verið að stíga eitt
stærsta skrefið í sögu
íslenska lýðveldisins
um sérstakt átak í
vegagerð á landinu,
eða vegafé upp á 9
milljarða króna og er
þá ótalið það sem
vænta má sem fyrstu
framlög í Sundabraut
eftir tvö ár, en reikna
má með a.m.k. tveimur
milljörðum á fyrstu
tveimur árum þess
verkefnis þegar það kemur til fram-
kvæmda vonandi árin 2003 eða 2004.
Það viðbótarfé sem nú er ætlað í
mörg átaksverkefni spannar brýn
Vegagerð
Með viðbótarfjármagni
upp á 9 milljarða á vega-
áætlun er tekin ákvörð-
un um mörg spennandi
verkefni um allt land.
Árni Johnsen segir að á
þessi verkefni hafí verið
hrópað um árabil og
skipti þau miklu máli í
þróun byggða og
samgöngum.
verkefni um allt land, verkefni í al-
mennri vegagerð, ferðamannavegi,
iðju- og orkuvegi og jarðgöng á
Norðurlandi og Austfjörðum. Sam-
göngunefnd Alþingis hefur fjallað
um vegaáætlunina í stóru og smáu,
en þingmannahópar allra kjördæma
koma að málum í hverju kjördæmi.
Viðbótarfjármagnið
kemur hins vegar inn á
síðustu dögum þings-
ins sem tillaga ríkis-
stjórnarinnar, en
nefndarálit samgöngu-
nefndar var einróma. I
samöngunefnd eru
fulltrúar Sjálfstæðis-
flokks, Ambjörg
Sveinsdóttir, Guð-
mundur Hallvarðsson,
Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir og und-
irritaður sem er for-
maður samgöngu-
nefndar. Fulltrúar
Framsóknarflokks eru
Jón Kristjánsson og Hjálmar Árna-
son, fulltrúar Samfylkingarinnar
eru Kristján Möller og Lúðvík
Bergvinsson og fulltrúi vinstri
grænna er Jón Bjarnason.
Orku- og iðjuvegir fyrir
milljarð á Austurlandi
Byrjað verður í ár á orku- og iðju-
vegum á Austurlandi fyrir 1 milljarð
kr., aðallega vegum um Fljótsdal og
einnig byggingu svokallaðs iðjuveg-
ar milli Reyðarfjarðar og Eski-
fjarðar og nýs vegar sjávai'megin
við byggð Reyðarfjarðar.
400 milljónir í gatnamót
í höfuðborginni
Mörg brýn verkefni liggja fyrir í
Reykjavík, meðal annars mislæg
gatnamót á Kringlumýrarbraut og
Miklubraut, en til gatnamóta á höf-
uðborgarsvæðinu er gert ráð fyrir
400 millj. kr. 2003 og 2004. Fjár-
magnið er ekki markað á ákveðna
staði í höfuðborginni, en unnið mun
að skipulagsvinnu í þeim efnum.
Suðurstrandarvegur
í framkvæmd 2001
Til Suðurstrandarvegar millli
Þorlákshafnar og Grindavíkur eru
veittar af viðbótarfé 400 millj. kr. á
árunum 2003 og 2004, 200 millj. kr.
til Suðurlandskjördæmis og 200
millj. kr. til Reykjaneskjördæmis en
Ámi Johnsen
Hljómsveitin norðlenska 200.000 naglbítar
sendir frá sér aðra breiðskífu sína,
Vögguvísur fyrir skuggaprins, 22. maí
næstkomandi.
Af því tilefni gefst lesendum mbl.is kostur á
að hlýða á skífuna í heild og lesa að auki
lýsingu hljómsveitarmanna á lögunum á
plötunni. Einnig er hægt að horfa á þrjú
myndbönd með hljómsveitinni.
Þeir, sem svara léttum spurningum um
hljómsveitina eiga, kost á að vinna:
• Nýju plötuna með 200.000 naglbítum,
Vögguvísur fyrir skuggaprins.
• Veggspjöld með hljómsveitinni.
• Miða á útgáfutónleikana.
• 200.000 naglbíta boli.
Útgáfutónleikar 200.000 naglbíta verða
haldnir í Þjóðleikhúskjallaranum 18. maí
næstkomandi.
Kíktu á slóðina:
http://Www.mbl.is/serefni/naglbitar/