Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1991, Blaðsíða 4

4
LAUGARDAGUR 27. JÚLÍ 1991.
Fréttir_____________________________________dv
Uffe Ellemann-Jensen, utanríkisráðherra Danmerkur:
ísland mun sækja um að-
ild að Evrópubandalaginu
- óttast ekki að danska drottningin verði látin vikja fyrir evrópskum leiðtoga
Uffe Ellemann-Jensen, utanríkisráðherra Danmerkur: „Ég hef haldið þvi fram í mörg ár að einn góðan veðurdag
muni íslendingar sækja um aðild að EB. Ekki vegna þess að þeir telji sig þvingaða til þess heldur af eigin hvötum.“
DV-mynd GVA
„Ég hef haldið því fram í mörg ár
að einn góðan veðurdag muni íslend-
ingar sækja um aðild aö EB. Ekki
vegna þess að þeir telji sig þvingaöa
til þess heldur af eigin hvötum. ís-
lendinga er ekki hægt að þvinga en
það kemur að því að þeir fá áhuga á
að taka sjálfir þátt í þeirri pólitísku
þróun, sem á sér staö í Evrópu, og
hafa áhrif á hana. Sjálfsagt mun þó
líða einhver tími áður en að þessu
kemur. Mér er það ljóst að ísland á
erfiðara með að gera aðildarumsókn
upp við sig heldur en mörg önnur
lönd,“ segir Uífe Ellemann-Jensen,
utanríkisráðherra Danmerkur.
Uffe er nú staddur hér á landi. Fyrr
í vikunni átti hann fund með Jóni
Baldvini Hannibalssyni utanríkis-
ráðherra um stöðuna í viðræðum EB
og EFTA um myndun evrópsks efna-
hagssvæðis. Nú um helgina er hann
hins vegar við veiöar í Aðaldal. Hann
hefur oft áður rennt fyrir lax hér á
landi, enda segist hann kunna hvað
best við sig á jaðri þess byggilega á.
norðurhveli jarðar. Á sunnudaginn
ílýgur veiðimaðurinn Uffe til síns
heima; við tekur alvaran í Brussel.
Á þeim tæplega níu árum, sem Uffe
hefur gegnt starfi utanríkisráðherra
Danmerkur, hafa átt sér stað gífur-
legar breytingar þar í landi, ekki síst
vegna aðildar landsins að Evrópu-
bandalaginu. Það hefur fallið í hans
hlut að leiða þjóð sína um völundar-
hús Evrópubandalagsins og lægja
þær öldur óánægju sem aðildinni
fylgdu árið 1972.
Hikandi og hræddir Danir
- Er danska þjóðin oröin sátt við
aðildina að Evrópubandalaginu?
„Danir voru til að byrja með mjög
hræddir og hikandi í þessu Evrópu-
samstarfi. Þá veltu menn einvörð-
ungu fyrir sér efnahagslegum ávinn-
ingi þess. Síðan þá hefur Evrópa tek-
ið miklum breytingum. Berlínar-
múrinn er hruninn og ríki hafa
breyst. Þessi jákvæða þróun hefur
fyrst og fremst átt sér stað vegna
aukinnar pólitískrar samvinnu Evr-
ópuríkjanna sem er ekki hvað síst
EB að þakka.
í kjölfar þessa hefur afstaðan til
EB breyst mikiö í Danmörku. Þar
ríkir nú víðtæk eining um nauðsyn
aukinnar samvinnu á fjölmörgum
sviðum. Fólk hefur til dæmis áttaö
sig á að ef árangur á að nást á sviði
umhverfismála þarf samvinnu yfir
landamærin. Það sama gildir um fjöl-
mörg önnur mál.
Þessa viðhorfsbreytingu má einnig
rekja til þeirrar kynslóðar sem nú
er að vaxa úr grasi. Bömin mín til-
heyra svokallaðri flökkukynslóð sem
vill geta ferðast frjálst og óhindrað
um Evrópu. Hún virðir ekki lengur
landamæri. Fyrir unga fólkið er því
þróunin innan EB bæði eðlileg og
sjálfsögð.
Hvað varðar eldra fólkið þá ein-
kenndist andstaða þess að miklu
leyti af ótta um að tapa þjóðemi sínu.
Þessi ótti er nú að mestu horfinn.
Reynslan hefur leitt í ljós að hið fjöl-
þjóðlega samstarf innan EB hefur
leitt til aukinnar þjóðerniskenndar á
mörgum sviðum."
Mikilvægt aötengsl
Evrópuríkja aukist
- Munu samningaviðræöur EFTA
og EB leiða til samnings um sameig-
inlegt evrópskt efnahagssvæði eða
eru þær dæmdar til að renna út í
sandinn?
„Þær munu enda á einn eða annan
hátt með samkomulagi. Slíkt sam-
komulag verður þó eingöngu efna-
hagslegs eðlis en mun ekki taka til
þátta sem eru jafnvel enn mikilvæg-
ari - en krefjast pólitískrar sam-
vinnu.
Að mati forsvarsmanna margra
EFTA-ríkja er þessi samningur
fyrsta skrefið í átt til aðildar að EB
og sum þeirra hafa þegar sótt um
inngöngu. Aö mínu mati myndi slík-
ur samningur vera forboði aukinnar
samvinnu og nánari tengsla. En
hvort hann leiðir til aðildarumsókn-
ar er landanna sjálfra aö ákveða.
Fyrir Danmörku er það hins vegar
mikilvægt að tengslin aukist. Því
styðjum við þessar viðræður af heil-
um hug, þó svo að við sjáum ekki
fram á efnahagslegan ávinning í
kjölfar þeirra."
- Þú hefur haldið því fram aö EFTA-
samvinnan muni fljótlega líöa undir
lok þar sem flest EFTA-ríkin muni
sækja um aðild aö EB. Hver yrði þá
staða þeirra ríkja sem eftir stæðu?
„Ég get vel séð fyrir mér að það
komi upp vandamál fyrir þau lönd
sem eftir verða. Þau vandamál má
þó leysa eftir því sem samvinnan
eykst milli EB og þeirra svæða sem
verða utan bandalagsins."
Óréttmæt gagnrýni
frá starfsbróður
- Starfsbróðir þinn á íslandi, Jón
Baldvin Hannibalsson, hefur á fyrri
stigum EES-viðræðnanna haldið því
fram aö þú hafir með ýmsum af yfir-
lýsingum þínum reynt að koma í veg
fyrir að samningar tækjust. Er þetta
réttmæt gagnrýni?
„Nei, þvert á móti. Donsk stjóm-
völd hafa lagt á það mikla áherslu
að þessi samningar takist. Það sýnir
sig hvaö best í afstöðu Danmerkur
til þeirra atriða sem nú er verið að
ræða í tengslum við samninginn. Á
mörgum sviðum höfum við gefið eft-
ir af okkar óskum, til dæmis hvað
varðar útflutning á landbúnaöarvör-
um. Samt samþykkjum við frjálsan
markaösaðgang fyrir Noreg og ís-
land. Og á fjölmörgum sviðum höfum
við samþykkt að gefa eför, án þess
þó að fá nokkuð á móti. Hversu mikl-
ar sannanir til viðbótar þurfa menn
til að sannfærast um vilja okkar í
þessu sambandi?
Um tíma aðvaraði ég hins vegar
EFTA-ríkin og benti á að samning-
amir gætu runnið út í sandinn.
Ástæðan var fyrst og fremst sú að
viðræöumar voru komnar í strand.
Það komst hins vegar aftur hreyfing
á viðræðurnar eftir að ljóst varð að
Svíþjóð ætlaði að sækja um aðild.“
Fjölþjóðlegur misskilningur
- íslendingar, Norðmenn og fleiri
EFTA-þjóðir voru mjög ánægðar
með það samkomulag sem virtist
hafa náðst í Lúxemborg í síðasta
mánuði. Fljótlega eftir fundinn kom
hins vegar upp mikill ágreiningur
um niðurstöður fundarins, ekki síst
innan EB. Hvernig getur svona lagað
átt sér stað í alþjóðlegum samning-
um?
„Svona lagað getur alltaf átt sér
stað þegar mörg lönd sitja við samn-
ingaborð og ræða flókna hluti. Eftir
svona fundi fer hver og einn til síns
heima og veltir því fyrir sér hvað
hefur verið sagt. Á þessum tiltekna
fundi var lagt fram norskt líkan um
tilfærslu á veiðiréttindum til Spánar.
Augljóslega reis upp misskilningur á
þessu í einstaka löndum og ástæðan
var einfaldlega sú að menn voru ekki
búnir að ræða þessa hluti nægjan-
lega vel. Það voru lausir endar eftir
þennan fund og eru það ennþá."
Jón Baldvin duglegur
samningamaður
- Nú hefur það að stórum hluta lent
á herðum íslenska utanríkisráðherr-
ans að leiða EES-viðræðurnar af
hálfu EFTA. Hvað finnst þér sem
EB-manni um frammistöðu hans?
„Ég gef ekki starfsbræðrum mín-
um einkunnir. Ég get þó sagt að hann
hafi verið duglegur samningamaður.
EFTA-löndin áttu í miklum innbyrð-
is erfiðleikum í upphafi þessara við-
ræðna og það reyndist þeim erfitt að
koma sér saman um hlutina. Það
gagnrýndi ég þau fyrir á síðasta ári.
Þessa byrjunarerfiðleika náðu þau
að yfirstíga, ekki síst vegna for-
mennsku Islands, og eftir það kom-
ust viðræðurnar fyrst á skrið.“
Norðurlandasamstarfið
yrði öflugra innan EB
- Hvernig sérð þú samstarf Norður-
landanna fyrir þér í framtíðinni?
„Ég tel að möguleikar Norður-
landasamstarfsins í framtíðinni fel-
ist í því að löndin starfi saman sem
heild innan EB. Þar myndu löndin
fá möguleika til að nýta atkvæðisrétt
sinn saman í þeim málum sem snerta
þau sérstaklega. Sameinuð á þennan
hátt gætu þau haft mun meiri áhrif
á framtíðarþróun Evrópu heldur en
íbúafjöldi landanna segir til um. Inn-
an bandalagsins liggja möguleikar á
mun öflugra samstarfi heldur en við
höfum núna.
Ef Norðurlöndin verða hins vegar
sundruð, með einungis Danmörku
og Svíþjóð innan EB, þá erum við að
spila upp á von og óvon varöandi
áhrif Norðurlandanna. Og þá eykst
hættan á því að sjónarmið okkar í
norðrinu verði undir.“
Danir munu halda
drottningu og fána
- Margir halda því fram að EB sé að
þróast í það að verða stjórnmálalegt,
hernaðarlegt og efnahagslegt heims-
veldi á borð við Bandaríkin. Ert þú
sammála þessu?
„Ég tel það fráleitt og óhugsandi
að Evrópubandalagið þróist í þá átt
að verða stórveldi á borð við Banda-
ríkin. Vesturheimur var stórt en
nánast tómt landsvæði þar sem fólk
af ólíkum uppruna settist að og
blandaðist. Upp úr því risu Banda-
ríkin sem stórveldi. í Evrópu eru
hins vegar til staðar gerólík þjóðríki,
með mismunandi menningu, sögu,
tungumál og trúarbrögð. Þessi mun-
ur mun ekki hverfa - og á heldur
ekki að gera það. Landamærin mun
hverfa og samvinnan aukast en að
þau renni saman í eitt er útilokað."
- Það er þá ekki við því að búast að
í staö dönsku drottningarinnar komi
evrópskur leiðtogi og að í stað rauð-
hvíta fánans komi blái Evrópufáninn
til með að blakta á dönskum ökrum?
„Rauð-hvíti fáninn okkar og
drottningin munu áfram verða til
staðar í dönsku samfélagi. Öðru máli
gegnir hins vegar um dönsku krón-
una. Hún mun sjálfsagt víkja fyrir
sameiginlegri evrópskri mynt. Það
tel ég jákvætt."
-kaa