Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1991, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 27. JÚLÍ 1991.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELiAS SNÆLAND J0NSSON
Fréttastjóri: JONAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SiMI (91J27022 - FAX: (91J27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð i lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Evrópumartröð
Svo getur farið, að íslendingar sitji eftir með Sviss-
lendingum og Liechtensteinum í þriggja ríkja fríverzl-
unarklúbbi, þegar önnur ríki Fríverzlunarsamtakanna
eru gengin í Evrópubandalagið. Svíþjóð og Austurríki
hafa sótt um aðild, Noregur og Finnland fylgja á eftir.
Þessi staða er þolanleg. Við búum þegar við fríverzl-
unarsamning við Evrópubandalagið um tollfrjálsan að-
gang flestra sjávarafurða okkar annarra en saltfisks.
Við höfum hingað til getað búið við þennan samning
og munum geta það áfram, þótt við sitjum einir á báti.
Aðildarumsóknir Svíþjóðar og Austurrikis spilla fyr-
ir viðræðum um evrópskt efnahagssvæði. Þær styrkja
embættismenn Evrópubandalagsins í þeirri sannfær-
ingu, að útlend ríki eigi að koma á hnjánum til banda-
lagsins, en ekki að halda uppi hörðu samningaþrasi.
Embættismenn Evrópubandalagsins vita, að þeir
þurfa ekki að semja við ríki Austur-Evrópu um aðild,
þegar þar að kemur. Þeir telja sig munu geta lesið fyrir
skilmálana án nokkurra samningaviðræðna. Þar verður
um að ræða eins konar skilyrðislausa uppgjöf.
Þeir vita líka, að flest ríki Fríverzlunarsamtakanna
munu fyrr eða síðar koma á hnjánum til bandalagsins,
þótt ekki náist samkomulag um evrópskt efnahagssvæði
að þessu sinni. Þetta stuðlar að svo mikilli hörku þeirra,
að þeir taka ekki mark á eigin stjórnmálamönnum.
Við þetta bætist svo, að samgangur embættismanna
Evrópubandalagsins við hagsmunaaðila í ríkjum banda-
lagsins er oft meiri og nánari en við hina veiku stjórn-
málamenn ríkjanna. Þrýstihóparnir .og embættis-
mannagengið mynda í rauninni samstæðan hóp.
Þetta ástand minnir mjög á íslenzka landbúnaðar-
ráðuneytið, sem er fyrst og fremst framlengdur armur
hagsmunasamtaka, en ekki ráðuneyti í hefðbundnum
stíl. Við vitum,.að ráðuneytið brjálast, ef hróflað er við
þrýstikerfmu, og að það hagar sér sem ríki í ríkinu.
Munur íslands og Evrópubandalags er fyrst og fremst,
að þar eru sjávarútvegsmál deild í landbúnaðarráðu-
neyti og lúta þar sömu hagsmunalögmálum og íslenzkur
landbúnaður hér. Óheft verndarstefna nær þar til sjáv-
arútvegs, sem við viljum hins vegar, að lúti fríverzlun.
Þegar við bætist, að utanríkisráðherrar ríkjanna, sem
hafa reynt að semja um evrópskt efnahagssvæði, geta
ekki náð samkomulagi um, hvað þeir hafi náð sam-
komulagi um á furðufundinum í Lúxemborg í júní, er
ekki von á, að embættismenn taki mark á þeim.
Enn bætist við sá vandi, að hingað liggur straumur
ráðamanna, allt frá dönskum utanríkisráðherra yfir í
franskan forseta, sem lýsa yfir skilningi á málstað ís-
lendinga og stuðningi við hann. Á sama tíma fréttum
við, að þessi ríki vinni í raun gegn þessum málstað.
Af allri þessari martröð má ráða, að okkur dugir
ekki að skrifa undir ófullgert samkomulag, sem embætt-
ismönnum sé ætlað að ljúka. Shk hreingerning embætt-
ismanna mun örugglega verða okkur til bölvunar. Þess
vegna eigum við að neita að undirrita málamyndaplagg.
Ef hins vegar eftir þessa helgi næst skyndilega síð-
ustu stundar samkomulag stjórnmálamanna, sem verð-
ur í samræmi við túlkun okkar manna á niðurstöðu
Lúxemborgarfundarins í síðasta mánuði, getum við
sætzt á að verða aðilar að evrópsku efnahagssvæði.
Við skulum samt gera okkur grein fyrir, að líkur eru
ekki miklar á shkri túlkun, og gera ráð fyrir að þurfa
að vera áfram utan evrópsks efnahagssamstarfs.
Jónas Kristjánsson
í bófabankanum
mætast CIA,
Nidal og Noriega
Hrun eins umsvifamesta en jafn-
framt laumulegasta einkabanka í
heimi veitir sjaldgæfa innsýn í
flókið samspil alþjóðlegrar fésýslu,
njósna- og undirróðursstarfsemi á
heimsmælikvarða, vopnabrasks,
hryöjuverkastarfsemi og skolunar
á fíkniefnagróða, svo uppruni
þeirra fjárfúlgna verði ekki rakinn.
Til slíks þarf leynireikninga og
fjárhagslegt laumuspil.
Þjónusta af því tagi reynist hafa
veriö sérgrein Bank of Credit and
Commerce International, sem Eng-
landsbanki fékk lokað í flestum
löndum 5. þessa mánaðar fyrir
stórfelld fjársvik og falsanir. Þá
starfaði bankinn, sem nefna mætti
á íslensku Alþjóðlega lána- og
verslunarbankann, í 69 löndum.
Hér eftir verður enska heitið
skammstafað.
BCCI stofnaði pakistanskur fé-
sýslumaður að nafni Agha Hasan
Abedi fyrir 19 árum. Stofnfjármagn
sótti hann einkum til þeirra sem
tekist hefur að sölsa undir sig obb-
ann af olíuauðnum sem myndast
hefur við Persaflóa. Einn af þeim
sem mest lögðu í púkkið var Kamal
Adham, áður yfirmaður leyniþjón-
ustu Saudi-Arabíu. Sá stundaði
kaupsýslu í félagi við Bandaríkja-
manninn Raymond H. Close, sem
var yfir stöð bandarísku leyniþjón-
ustunnar CIA í Saudi-Arabíu á átt-
unda tug aldarinnar.
Frá öndverðu var BCCI skipu-
lagður þannig aö hann gæti sem
hæglegast skotið sér undan opin-
beru eftirliti og að sem auðveldast
væri að leyna eigendum reikninga
og millifærslum milh þeirra. Eign-
arhaldsfélag var stofnað í Luxemb-
urg sem hefur linast bankaeftirlit
af löndum EB. Aðalstarfsemin fór
hins vegar fram í London. Eignar-
haldsfélög fyrirtækisins í heild
voru svo skrásett á Cayman-eyjum
í Karíbahafi, alræmdri fjársvika-
paradís.
Komið hefur á daginn að BCCI
hefur að undirlagi Englandsbanka
veriö undir eftirliti alþjóðlegs
könnunarhóps í að minnsta kosti
þrjú ár. Ábendingar um alvarlega
stöðu fyrirtækisins og misferli
stjórnenda bárust Englandsbanka
frá endurskoðendum og fyrrver-
andi starfsmanni BCCI fyrir að
minnsta kosti ári. Þáverandi fjár-
málaráðherra, John Major, var lát-
inn vita. Verða nú bankastjóri Eng-
landsbanka og forsætisráðherra
Bretlands að standa fyrir máli sínu
gagnvart mergð innstæðueigenda
sem krefja þá svara við því hvers
vegna ekki var fyrr tekið í taumana
eða grandalaus almenningur að
minnsta kosti varaður við.
Abedi, stofnandi BCCI, er far-
lama eftir hjartabilun fyrir þrem
árum og varð bankinn þá að sjö
tíundu eign emírsins í furstadæm-
inu Abu Dhabi við Persaflóa og
fyrirtækja sem hann ræður.
Sheikh Zayed ibn Sultan an Nahay-
an emír kveðst hafa verið að endur-
skipuleggja bankann og styrkja
með nýju fé og' er ævareiður Eng-
landsbanka fyrir lokunina. ■
Bresk blöð herma að meginíjár-
svikin hjá BCCI séu fólgin í því að
eigendur og yflrmenn veittu sjálf-
um sér stórlán gegn veigalitlum
eða engum tryggingum, alls 1,9
milljarða sterlingspunda. Síðan
var að minnsta kosti 50 milljónum
punda af fé bankans varið til að
varð uppvís að því að skola stórar
fjárfúlgur fyrir fíkniefnasala í
Bandaríkjunum og Rómönsku
Ameríku. Því máli var lokið með
dómssátt án opinberra réttarhalda.
Larry Collins, sem er aö ganga frá
bók um skolun flkniefnagróða, seg-
ir í International Herald Tribune,
að starfsmaður bandarískrar þing-
nefndar, sem reyndi að rannsaka
málið, telji víst að þetta hafi verið
gert að undirlagi CLA, sem hafi vilj-
að forðast að skipti leyniþjón-
ustunnar við bankann yrðu opin-
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
ber. Fullyrt hefur verið aö eitt ráð
CLA til að fjármagna á laun hemað
Contranna í Nicaragua, eftir að
Bandaríkjaþing hafði tekið fyrir
opinbert fé til þeirra nota, hafi ver-
ið þátttaka í fíkniefnasmygli um
Mið-Ameríku til Bandaríkjanna.
Collins staðhæfir að BCCI hafi
verið uppáhaldsbanki CLA. Leyni-
þjónustan hafi bent Manuel Nori-
ega, einvaldi í Panama, á hann til
viðtöku á greiðslum fyrir njósnir
og vopnasmygl, meöan herforing-
inn var á mútuskrá CIA, en hann
bíður nú réttarhalda í bandarísku
fangelsi fyrir þátttöku í fíkniefna-
smygli eftir herferðina sem George
Bush, fyrrum málvinur fangans,
fyrirskipaði til Panama.
Sami heimildarmaður, og reynd-
ar fleiri sem um málið fjalla, segir
að BCCI hafi verið meginfarvegur
fyrir beinar fégjafir og greiðslur
fyrir vopn til skæruliðahreyfmga í
Afganistan en að því verkefni vann
CLA náið með leyniþjónustum Pa-
kistans og Saudi-Arabíu. í leiðinni
hafi veriö komið vopnum til hópa
á ókyrrðarsvæðum í Kákasuslýð-
veldum og Mið-Asíulýðveldum
Sovétríkjanna meðan William Cas-
ey stýrði CLA.
Þá hafi CIA notaö BCCI öðrum
fjármálastofnunum fremur til aö
koma greiðslum til heimildar-
manna sinna og leynilegra erind-
reka víða um heim. Vitneskja ligg-
m- fyrir um að bankinn var notaður
til að fjármagna vopnasmygl til ír-
ans og kemur þar við sögu alkunn-
ur vopnasali, Adnam Khashoggi.
Frá London berst svo vitneskja
um að hryðjuverkasamtökin í
löndunum fyrir Miðjarðarhafs-
botni, sem CIA á að eiga í höggi
við, komust undir eina sæng með
bandarísku leyniþjónustunni hjá
BCCI. Sunday Times og Sunday
Telegraph skýra frá því að alræmd-
asti hermdarverkaforsprakki
heims, Abu Nidal, hafl átt tugi
reikninga hjá BCCI. Hafi breska
leyniþjónustan komist á snoðir um
þetta fyrir alllöngu og því fylgst
með starfsemi bankans. Fyrr-
nefnda blaöið bætir við að nær
fullsannað sé að Islamska Jihad í
Líbanon, sú grein Hezbollah-hreyf-
ingar heittrúarmanna undir
írönskum áhrifum sem leggur
stund á mannrán og hefur í haldi
flesta vestrænu gíslana í Líbanon,
hafi haft BCCI fyrir viðskipta-
banka.
Jim Hoagland hjá Washington
Post hrýs hugur viö þeirri orma-
gryíju sem kemur í ljós þegar tekið
er að fletta ofan af því sem aðhafst
var á vegum BCCI. Hann kvaðst
kannast við mörg nöfnin sem viö
sögu koma frá því hann kannaði
fjármálaheim Beirút fyrir hálfum
öðrum áratug. „Nú eins og þá vek-
ur athygli hve náin tengsl fésýslu-
mennirnir höfðu við vestrænar
leyniþjónustur og vopnasala sem
hirtu í eigin vasa milljarða af
vopnaviðskiptum sem ríkisstjórnir
kostuðu. Peningar og áhrif runnu
saman í samfelldan vef og yfir lagöi
stækan spillingardaun sem tengdi
þetta, í heimi þar sem allt var falt.“