Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1991, Blaðsíða 12

12
LAUQARDAGUR 27. JÚLÍ 1991.
Erlend bóksjá
Tvö ár liðin frá
vorinu í Peking
Helsærður námsmaður fluttur frá Torgi hins himneska friðar eftir árás Al-
þýðuhersins á námsmenn sumarið 1989. Símamynd Reuter
Liðin eru rúm tvö ár síðan ungt
fólk í Peking og nærliggjandi há-
skólaborgum í Kína safnaðist saman
á Tiananmen - Torgi hins himneska
friðar - og krafði kommúnísk stjóm-
völd landsins um aukið lýöræði og
minni spillingu.
Heimurinn varð vitni að ofur-
mannlegum stórhug unga fólksins
sem var reiðubúið að fórna lífi sínu
fyrir málstaðinn með því að svelta
sig í hel. Hundruð þúsunda manna
sýndu stuðning sinn í verki með því
að mæta á torginu.
Margir héldu að þetta væri upphaf
endaloka kínverska kommúnism-
ans; að öldungarnir, sem stjórna
Kínaveldi, yrðu smám saman að gefa
eftir meö svipuðum hætti og komm-
únistaleiðíogarnir í Austur-Evrópu
og Sovétríkjunum.
Kæft í blóði
En það var öðru nær. Þvert á móti
var eins og sagan um vorið í Prag
1968 væri að endurtaka sig í breyttri
mynd.
Að morgni 4. júní 1989 gerði Al-
þýðuherinn innrás á Torg hins him-
neska friðar og kæfði friðsöm mót-
mæli námsmanna í blóði saklausra
fómarlamba. Amnesty-samtökin
telja að ekki færri en eitt þúsund
hafi látiö lífið.
Sumir leiðtogar mótmælenda voru
handteknir, pyntaðir og drepnir eða
dæmdir til langrar fangelsisvistar.
Það átti jafnvel við um suma þeirra
sem flúðu til Hong Kong, þar sem
frelsið á að ríkja undir breskum
verndarvæng, því þeir voru sendir
beint til baka aftur í hendur morð-
ingjanna.
Aðrir gátu flúið til Vesturlanda og
haldiö baráttunni þar áfram sem
hrópendur í eyðimörkinni. Einn
þeirra er Li Lu, höfundur þessarar
bókar.
Fátækt og spilling
Li Lu, 23 ára hagfræðistúdent frá
Nanjing, var einn af leiðtogum vors-
ins í Peking. Hann hafði þegar látið
til sín taka meðal námsmanna í
Nanjing en hélt til Peking þegar frið-
söm mótmæli hófust þar fyrir alvöru
seinnipartinn í apríl árið 1989, tók
þátt í hungurverkfallinu og varð einn
I j_jU_
FBOM THE OULTURfiL REVOLUTIORl
TO TiANARIMEIV SQUARE
af foringjum og talsmönnum náms-
manna á torginu.
En saga Li Lu hefst ekki þar. í fyrri
hluta bókar sinnar lýsir hann æsku
sinni og uppvexti. Frásögn hans af
fátækt, spillingu og mannvonsku er
með ólíkindum. Mörg æskuárin ólst
hann upp flarri foreldrun sínum - á
barnaheimih eða hjá vandalausum.
Hann vissi ekki hvers vegna, nema
hvað á honum dundu fullyrðingar
um að faðir hans og móðir hefðu
veriö njósnarar og gagnbyltingar-
menn. Síðar, þegar hann komst til
foreldranna á ný, fékk hann að vita
að þeir - sem menntamenn - höfðu
orðið menningarbyltingunni að
bráð, misst störf sín og verið sendir
í þrælkun til að bæta fyrir ímyndað-
ar pólitískar misgjörðir sínar.
Frásögnin af æskuárunum; fátækt-
inni, kúguninni í stóru sem smáu í
nafni hugsjónarinnar, þrældómnum,
er áhrifamikil - ekki síður vegna
þess að hún er um leið saga svo
margra samlanda hans.
Leiðin til Tiananmen
Þegar Li Lu fór á ný að búa hjá
foreldrum sínum kveiktu þeir með
honum áhuga á námi. Hann reyndist
afbragðs námsmaður og komst í há-
skólann í Nanjing. í fyrstu stundaði
hann eðlisfræði en skipti síðan yflr
1 hagfræði. Foreldrar hans reyndu
að fá hann ofan af því; hagfræði
myndi leiða til stjórnmálaafskipta
sem væru hættuleg í Kína.
Á miðjum síðasta áratug var geijun
í kínverskum háskólum. Li Lu tók
þátt í leynilegu málfundafélagi þar
sem rætt var þjóðfélagsmál. Hann
gekk í kommúnistaflokkinn en gagn-
rýndi einnig spillinguna sem hann
sá allt í kringum sig.
Á þessum árum var Hu Yaobang
leiðtogi flokksins. Hann var talinn
umbótasinnaður. Árið 1987 var hon-
um hins vegar vikið frá þar sem hann
þótti ekki nógu ákveðinn gagnvart
námsmönnum sem höfðu í frammi
kröfur um aukið frelsi í landinu.
í apríl árið 1989 andaðist Hu. Náms-
menn í Peking og víðar vildu sýna
honum virðingu sína. En þegar
fundahöld þeirra höfðu á annað borð
hafist var eins og þau mögnuðust af
sjálfu sér. Með þeim hófst flóðbylgjan
sem endaði á Torgi hins himneska
friðar tæpum tveimur mánuðum síð-
ar. Li Lu lýsir þeim viðburðum ágæt-
lega frá sjónarmiði námsmannanna.
Hvað svo?
Li Lu og félagar hans eru sann-
færðir um að vorið í Peking sé und-
anfari breyttra tíma; lýðræði muni
komast á í Kína.
Vel kann svo að fara. En biðin get-
ur orðið harla löng. Á þeim tveimur
árum sem liðin eru hefur í það
minnsta ekkert gerst sem eykur á
bjartsýni í þeim efnum: harðlínu-
stjórnin festir sig sífellt betur í sessi
í Peking. Hefndaraðgerðir gegn and-
mælendum kommúnista hafa kostað
marga frelsið eða lífið. Vestræn ríki,
svo sem Bandaríkin, sýna kínversk-
um stjórnvöldum vinsemd og við-
skiptaáhuga sem fyrir blóðbaðið. Li
Lu og félagar hans sem sluppu undan
böðulsklónum eru enn útlagar.
En minnug þess að það liðu meira
en tuttugu ár frá því vorið í Prag var
kæft í blóði þar til lýðræðið sigraði
í Tékkóslóvaiuu, er ef til vill rétt að
vera ekki of svartsýn. Kannski er það
ekki spurning hvort heldur einungis
hvenær einræðið mun einnig láta
undan síga í Kína.
MOVING THE MOUNTAIN.
Höfundur: Li Lu.
Pan Books, 1990.
Metsölukiljur
Bretland
Skáldsögur:
1. Thomas Harris:
THE SILENCE OF THE LAMBS.
2. Len Detghton:
8PY SINKER.
3. James Horberl:
CREED.
4. Barbara Taytor Bradford:
THE WOMEN IN HIS LIFE.
5. Tbomaa Harrls:
RED DRAGON.
6. Sldney Shaldon:
MEMORIES OF MIDNIGHT.
7. Melvyn Bragg:
A TIME TO DANCE.
8. Winslon Graham:
THE TWISTED SWORD.
9. Wilbur Smlth:
GOLDEN FOX.
10. Olck Francis:
LONGSHOT.
Rít almenns eðlis:
1. Patar Mayle:
A YEAR IN PROVENCE.
2. Clive James:
MAY WEEK WAS IN JUNE.
3. Hannah Haumwell:
DAUGHTER OF THE DALES.
4. Roeemary Conley:
COMPLETE HIP & THIGH DIET.
5. Hannah Hauxwell:
SEASONS OF MY LIFE.
6. PROMS *81.
7. Orlvlng Standards Agency:
YOUR DRIVING TEST.
8. Rosemary Conley:
INCH LOSS PLAN.
9. Robert Harrls:
SELUNG HITLER.
10. Sally Ann Voak:
THE FATFIELD DIET.
(Byggt á The Sunday Times)
Bandaríkin
Skáldsögur:
1. Dean R. Koontz:
THE VOICE OF THE NIGHT.
2. Scott Turow:
BURDEN OF PROOF.
3. Rosamunde Pllcher:
SEPTEMBER.
4. Cllve Cussler:
DRAGON.
5. John Saul:
SECOND CHILD.
6. Sandra Brown:
BREATH OF SCANDAL.
7. C.V. Andrews:
SECRETS OF THE MORNING.
8. Jude Ðeveraux:
MOUNTAIN LAUREL.
9. Thomas Harris:
THE SILENCE OF THE LAMBS.
10. Marti Lelmbach:
DYING YOUNG.
11. Cynlhia Freeman:
ALWAYS AND FOREVER.
12. Joseph Wambaugh:
THE GOLDEN ORANGE.
13. Sue Grafton:
„G“ IS FOR GUMSHOE.
14. Thomas Harris:
REO DRAGON.
15. Johanna Lindsey:
ONCE A PRINCESS.
Rit almenns eölis:
1. Deborah Tannen:
YOU JUST DON'T UNDERSTAND.
2. Forrest Carter:
THE EDUCATION OF L1TTLE
TREE.
3. Robert Fulghum:
ALL I REALLY NEED TO KNOW I
LEARNED IN KINDERGARTEN.
4. Mary Catherlne Bateson:
COMPOSING A UFE.
5. M. Scott Peek:
THE ROAD LESS TRAVELED.
6. Robert Fulghum:
IT WAS ON FIRE WHEN I LAY
oown on rr.
7. Kennelh C. Davls:
DON'T know MUCH ABOUT
HISTORY.
8. George F. Will:
MEN AT WORK.
9. Dave Barry.
DAVE BARRY TURNS 40.
10. S. Jill Ker Coneway:
THE ROAD FROM COORAIN.
(Byggt á New York Timcs Ðook Review)
Danmörk
Skáldsögur:
1. Mary Wesley:
SENSOMMERUDFLUGT.
2. Betty Mahmoody.
IKKE UDEN MIN DATTER.
3. Fraslev Christensen:
TORNEN I 0JET.
4. A. de Saint Exupery:
DEN LILLE PRINS.
5. Johannes Mollehave:
SKUFFELSER DER IKKE GIK I
OPFYLDELSE
6. Totn Wolfe:
FORFÆNGELIGHEDENS BAL.
7. Anne Karin Elstad:
MARIA, MARIA.
8. Stephen King:
ONDSKABENS HOTEL.
9. Jean M. Auel:
HULEBJ0RNENS KLAN.
10. Bruce Chatwin:
DROMMESPOR.
(Byggt á Políliken Ssndag)
Umsjón: Elías Snæland Jónsson
Að nálgast
sannleikann
Fyrsta spennusaga bandaríska
höfundarins Scotts Turow, Pre-
sumed fnnocent, sló í gegn svo
um munaði fyrir nokkrum árum.
Hún fjallaði um saksóknara sem
er ákærður fyrir morð en sýknað-
ur vegna skorts á sönnunum og
varnar snjalls lögfræðings.
Nú hefur Turow send frá sér
aðra spennusögu. Þar er lögfræö-
ingurinn áðurnefndi í aðalhlut-
verkinu. Þegar hann kemur heim
til sín einn daginn hefur eigin-
konan framið sjálfsmorð. Hvers
vegna? Sú spurning leitar að
sjálfsögðu mjög á lögmanninn
sem reynir eftir megni að nálgast
sannleikann og kemst þá að ýmsu
um fjölskyldu sína og vini sem
honum hafði áður verið gjörsam-
lega hulið.
Þetta er óneitanlega spennandi
saga en hún hefði hefði þó batnað
til muna við röska notkun beittra
skæra. Er reyndar sérkennilegt
hversu margir vinsælir spennu-
sagnahöfundar þjást af ríkri
langlokutilhneigingu.
THE BURDEN OF PROOF.
Höfundur: Scott Turow.
Penguin Books, 1991.
Úr Mafíunni í
kv i kmy nd irnar
Chili Palmer er lítill mafíukall
í Miami; stundar einkum okur-
lánastarfsemi. Þegar hann fær
fregnir af því að einn skuldugra
viöskiptavina, sem talið var að
hefði látið lífið í flugslysi, sé lík-
lega bráölifandi að eyða líftrygg-
ingafénu í Las Vegas eða Los
Angeles fer Palmer vestur til að
reyna að innheimta skuldina. •
Á vesturströndinni kemst Pal-
mer í kynni við kvikmyndafram-
leiðandami Harry Zimm sem hef-
ur gert fjöldann allan af ódýrum
hryllingsmyndum en á nú í vand-
ræðum með að fjármagna nýtt
kvikmyndaævintýri. Palmer
kemst að raun um að reyndur
mafíósi getur gert það harla gott
í kvikmyndabransanum.
Þetta er frekar óvenjuleg saga
frá hendi Elmore Leonards sem
er einn besti spennusagnahöf-
undur vestanhafs um þessar
mundir. Persónurnar eru áhuga-
verðar, lýsingarnar bráöfyndnar
og spennan eykst þegar líða tekur
á söguna. Tilvalin afþreying í
sumarleyfinu.
GET SHORTY.
Höfundur: Elmore Leonard.
Dell Publishing, 1991.