Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1991, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 27. JÚLÍ1991.
15

Af pólití sku veðurfari
Mikil guðsblessun er að hann
skuli vera farinn að rigna. Eftir
margar vikur af sólskini og hita-
beltisloftslagi er veðrið loksins orð-
ið „normalt" aftur og maður getur
stundað vinnu, heimili og tóm-
stundir meö eðlilegum og venju-
bundnum hætti án þess að eiga það
á hættu að góöa veðrið spilli fyrir
manni sumrinu. Nú er aftur hægt
að ganga að því visu að börnin geti
notað drullupollafötin áður en þau
vaxa upp úr þeim. Fólk getur aftur
pantað sólarlandaferðir án þess að
eiga það á hættu að það missi af
sól og sumri hér heima. Nú geta
laxveiðimennirnir glaðst yfir rign-
ingarvatni í ánum og nú þarf ekki
að óttast kröfur frá fjölskyldunni
um útilegur eða tjaldbúðir. Nú er
ísland orðið eins og það á að sér
og erlendir túristar geta tekið gleði
sína á nýjan leik þegar rigning-
arsuddinn og kvöldnepjan gefur
þeim rétta mynd af þessu guðs út-
valda landi veðra og vinda. Þá fara
þeir ekki lengur landavillt.
Ekki þar fyrir að mér hafi leiðst
í góða veðrinu. Ég er búinn að fara
bæði norður og vestur og þó aðal-
lega út í garðinn heima hjá mér og
hef rekið andlitið framan í sólar-
geislana og hagað mér eins og hver
annar nýsleginn unglingur í glað-
bjartri sumarsólinni. En sólskinið
er lýjandi svona dag eftir dag og
sér í lagi þegar maður situr inni á
loftlausri skrifstofunni og heyrir
skarkala götunnar úr fjarska;
þennan óborganiega nið frá bílum,
samræöum og glaðværri músík út-
varpsstöðvanna. AUur þessi ys og
þys bæjarlífsins fyrir utan
gluggann minn, hitinn og birtan,
gerir mann órólegan og óþreyju-
fullan og eyðileggur einbeitinguna.
Fyrir utan það hvað þjóðfélagið
verður sinnulaust um ábyrgð sína
og skyldustörf og stjómmálamenn
týnast í sumarfríunum og frétta-
leysið dregur allan mátt úr fjöl-
miðlunum.
Fimm stjömu læknar
Sighvatur heilbrigðisráðherra
verður að vísu ekki sakaður um
aðgerðaleysi. Hann er með mörg
jám í eldinum og heyr bæði lyfja-
stríð og annað stríð í Ölfusinu og
var svo sem ekki vanþörf á að Ölf-
usingar eignuðust sína Flugumýri
og sinn Bergþórshvol í þeim heljar-
slóðarbardaga sem nú fer fram að
Sogni. Þar stendur baráttan um
það hvort sveitin verði blómagarð-
ur eða fangelsi og hafa þeir þó
bæði náttúrulækningahælið og
Litla-Hraun í sínu nágrenni. Og
einu sinni bjó Kristmann í Hvera-
gerði og þótti engum mikið!
Nú er sem sagt Sighvatur búinn
að ákveða að réttargeðdeild verði
sett upp að Sogni og spenningurinn
er fólginn í því hvort hjúkrunarlið
og sérfræðingar fáist til starfa aust-
an heiðar. Lára Halla fullyrðir að
svo verði ekki og geta menn svo
velt því fyrir sér hvort það er vegna
sjúklinganna, sem þeir eiga að ann-
ast, eða sveitunganna sem vilja
sótthreinsa svæðið! Eða þá bara
vegna þess að fimm stjörnu læknar
vilja ekki búa fyrir austan!
Lyfjastríð Sighvats heilbrigðis-
ráðherra er annars konar stríð en
Sognsbardagi og á rætur sínar að
rekja til tilrauna ráðherrans við að
draga úr lyfjakostnaði ríkisins. Það
gengur ekki andskotalaust og enda
þótt ég hafi samúð með sjúku fólki,
sérstaklega ef það er gamalt og lifir
af ellilaunum einum saman, þá get
ég séð skynsemina i því að draga
eitthvað úr því örlæti velferðarinn-
ar að greiða niður lyf fyrir þá sem
að öðm leyti hafa nóg íjárráð og
ágæta heilsu, nema þegar kvefpest-
ir, magakveisa eða höfuðverkur
hrjáir þá. Eða annað í þeim dúr.
Islendingar hafa étið pillur af
meiri móð en annars staðar þekkist
og læknar virðast hafa verið óspar-
ir á reseptin. Hvað gerir það til
þótt krukkað sé í þann ósið? Það
er óþarfi að saka ráðherrann um
árásir á lítilmagnann af því tilefni.
Gamanið að káma
Hitt er annað að enda þótt heil-
brigðisráðherra sé að koma skikki
á lyfjamálin gagnar það víst lítið,
eitt út af fyrir sig, til að rétta ríkis-
sjóðinn af. Fjármálaráðherra nefn-
ir að tuttugu og fimm mfiljarða
króna vanti upp á að endar náist
saman á fjárlögum og varla bjarg-
ast sá halli við að hækka verð á
pilluglösum! Ráðherramir hafa
komið hver um annan þveran og
lýst því fjálglega að nú verði að
stokka upp í kerfinu. Mæli þeir
manna heilastir. En gamanið fer
að káma þegar hugmyndir heyrast
um að ríkissjóður mkki skólagjöld
og sjúkrahúsagjöld og kerfisbreyt-
ingin verði fólgin í því einu að
leggja ný gjöld á almenning. Það lá
við að þjóðin hrykki upp í sólbað-
inu. Það var skoúið á annars konar
veðurfar, póhtískt veðurfar. Ráð-
herrarnir hafa villst af leið eins og
útlendu túristamir.
Þessir sömu ráðherrar hafa verið
að lofa okkur kjósendum því að
skattar verði ekki hækkaðir og gott
ef ekki var gert um það heiðurs-
mannasamkomulag úti í Viðey. En
í þeim töluðum orðum er því svo
bætt við að ekki sé óeðlilegt þótt
innheimt séu þjónustugjöld fyrir
ýmsa opinbera starfsemi sem al-
menningur nýtur góðs af. Sá sem
fer í sundlaug greiðir aðgangseyri,
segir forsætisráðherra og virðist
meina að sá sem gangi í skóla eigi
með sama hætti að greiða aðgangs-
eyri að skólahúsinu. Og sjúkrahús-
inu þegar hann er lagður inn. Allt
eftir efnum og ástæðum bæta þeir
við sem lengst hafa gengið í um-
ræðunum um þjónustugjöldin og
visa til þess að einfalt sé að taka
mið af skattframtölum nemenda og
sjúkhnga!
Það þarf hugmyndaflug til að
halda að hægt sé að plata fólk með
Laugardags-
pistiU
Ellert B. Schram
þessum orðaleik. Fyrst eigum við
að greiöa skatta í þágu samneysl-
unnar og svo eigum við að greiða
þjónustugjöld fyrir þessa sömu
samneyslu. Og þá heita það ekki
lengur skattar! Þetta væri kannski
brúkleg röksemdafærsla ef skóla-
skyldan verður afnumin og fólk
fær því ráðið hvort það veikist eða
ekki. Þá er sjálfsagt að rukka þá
sem heimta sjúkrarúm á spítala af
þvi þeir eru svo vitlausir að veikj-
ast. En það er því miður hvorki á
valdi hæstvirtra ráðherra né okkar
óbreyttra kjósenda að ráða örlög-
um okkar í heilsufarinu. Og það
verður söguleg stund í hehbrigöis-
málum Islendinga þegar fyrsti
sjúkhngurinn veröur lagður inn og
fuhtrúi gjaldheimtunnar heimtar
skattskýrsluna af honum áður en
læknirinn hefst handa um að
greina sjúkdóminn.
Sá stjórnmálamaður, sem hefur
fífldirfsku til að ráða stöðumæla-
verði á sjúkrarúmin og skólastof-
urnar, þarf ekki að kemba hærurn-
ar í pólitíkinni. Það verður hans
Waterloo.
Sama krónan
Ég veit að sólskinið hefur verið
með mesta móti í sumar og þjóðin
hefur ekki mátt vera að því að spá
í sph stjórnmálanna. Hún ætlast til
að ný ríkisstjórn bjargi því sem
bjargað verður. En einhvern veg-
inn stóð maður í þeirri meiningu
að uppstokkunin á kerfinu væri
hugsuð í þá áttina að ríkiö drægi
úr umsvifum sínum í stað þess að
leggja fleiri gjöld á þjóöina th að
hún borgaði meira. Ef fjármálaráð-
herra segist ekki ætla að sækja
meiri skatta í vasa almennings er
það þakkarvert. Þangað er heldur
ekkert að sækja.
Það fylgdi hins vegar aldrei sög-
unni að það sem hann ætlar ekki
að taka úr hægri vasa almennings
hafi hann hugsað sér að taka úr
þeim vinstri. Það eru ekkert annaö
en hundakúnstir af bhlegustu
gráðu að þykjast ekki hækka skatta
en leggja þjónustugjöld á í staðinn.
Það kemur út á eitt fyrir greiðand-
ann hvort greiðslan heitir skattur
eða gjald. Það er að minnsta kosti
sama krónan á mínu heimili úr
hvorum vasanum sem er.
Nú eru rökin sjálfsagt þau á bak
við þessa hugmyndafræði að þeir
einir þurfi að greiða sem þjón-
ustunnar njóti. Sá sem hverfur frá
námi sleppur við gjaldtökuna. Sá
sem ekki veikist sparar sér sjúkra-
kostnað.
En máhð er ekki svona einfalt.
Jafnvel þótt ég verði stálhraustur
fram á grafarbakkann og þurfi
aldrei á neinni sjúkravist að halda
er ég eins og aðrir íslenskir skatt-
borgarar að greiða mina tíund th
þjóðfélagsins, greiða mín iðgjöld í
sameiginlegan sjóð landsmanna,
ríkiskassann, th að tryggja mig fyr-
ir áföllunum; taka þátt í samhjálp-
inni og dreifa byrðinni. Þannig er
skóla- og hehbrigðiskerfi haldið
uppi sem öryggisneti. Fyrir einn
og fyrir aha. Við þessum gnmdvah-
arviðhorfum th menntunar, hjúkr-
unar og samhjálpar verður ekki
hróflað nema bylting hljótist af.
Menn mega krukka í lyfjaveröið,
enda verði lyfjakostnaður áfram
greiddur niður fyrir þá sem þess
þurfa með. Menn mega krukka í
námslán með þeim hætti að lánþeg-
ar borgi eðlhega vexti. Menn geta
meira að segja horft framan í þjóð-
ina og viðurkennt hreinlega að
skattarnir dugi ekki til að standa
undir sameiginlegum sjóði meðan
verið er að vinda ofan afbruðli for-
tíðarinnar.
Keisarans skegg
Aht þetta má endurskoða og
framkvæma ef það er gert á sama
tíma og kerfið er stokkað upp. Og
þegar ég tala um kerfið á ég við
opinber umsvif í atvinnurekstri,
niðurgreiðslur til óarðbærrar at-
vinnubótavinnu, óhóflega yfir-
byggingu, flottræfilshátt yfirstétt-
arinnar í ríkisgeiranum, gæluverk-
efni og staðnaðan hugsunarhátt í
framleiðslugreinum, markaðsmál-
um og ímynd íslands í breyttum
heimi. Viö höfum hjakkað í sama
farinu og sjáum helst ekki út fyrir
landsteinana af ímynduðum ótta
um afsal fullveldis og þjóðernis.
Við sætum sennhega enn inni í
torfkofunum ef heimsstyrjöldin
síðari heföi ekki fært okkur stríðs-
gróðann upp í hendurnar og neytt
okkur til alþjóðasamskipta.
Meðan öll þessi framtíðarverk-
efni blasa við okkur er verið að
deila um það keisarans skegg hvort
leggja eigi þjónustugjöld á sjálf-
sagða samneyslu. Við leysum aldr-
ei vanda ríkissjóðs með sjúkra-
sköttum og skólasköttum eða með
því að ráðast gegn hornsteinum
samhjálparinnar.
Stjórnmálamennirnir eiga að
snúa sér að raunverulegum niður-
skurði á þeim mhljörðum sem
renna th óarðbærrar atvinnustarf-
semi. Stöðnun í hagvexti, stöðnun
í lífskjörum er upphaf og endir
þeirrar efnahagslegu og fjárhags-
legu klípu sem þjóðarbúiö er í. Þar
er verk að vinna fyrir ráðherra sem
vhja koma umbótum á. Þar hggur
spamaðurinn og þar liggja mögu-
leikarnir th bæði að spara og afla
tekna.
Þegar sumarveðrið verður
„normalt" á ný og þjóðin má vera
að því að vakna th lífsins þurfa
ráðamenn þjóðarinnar að normal-
iserast og venja sig við þá tilhugsun
að þeir búa í sama landi og við
sama póhtíska veðurfarið og allir
hinir.
Ellert B. Schram