Eintak - 24.02.1994, Blaðsíða 10

EINTAK
Gefiö út'af Nokkrum íslendingum hf.
Ritstjóri:
Framkvæmdastjóri:
Auglýsingastjóri:
Gunnar Smári Egilsson
Níels Hafsteinsson
Örn ísleifsson
HOFUNDAR EFNIS I ÞESSU BLAÐI
Andrés Magnússon, Ari Matthíasson, Bonni, Davíð Alexander,
Einar Ólason, Einar Örn Benediktsson, Gerður Kristný, Hallgrímur
Helgason, Haukur Snorrason, Hilmar Örn Hilmarsson, Hjálmar
Sveinsson, Jói Dungal, Jón Óskar Hafsteinsson, Jón Kaldal, Jón
Magnússon, Júlíus Kemp, Loftur Atli Eiríksson, Ólafur Gunnarsson,
Ottarr Proppé, Ragnhildur Vigfúsdóttir, Sigurjón Kjartansson,
Styrmir Guðlaugsson og Þorvaldur Þorsteinsson.
Setning og urhbrot: Nokkrir íslendingar hf.
Filmuvinnsla og prentun: Prentsmiðjan Oddi.
Verð í lausasölu kr. 195. Áskriftarverð kr. 700 á mánuði.
Hnignun
Sjálfstœðisflokksins
í eintaki í dag birtast niðurstöður skoðunarkönnunar
sem Skáís gerði fyrir blaðið um stöðu listanna sem bjóða
fram í borgarstjórnarkosningunum í vor. Samkvæmt þeim
segjast tæp 63 prósent þeirra sem tóku afstöðu styðja sam-
eiginlegan lista minnihlutaflokkanna, R-listann. Rúm 37
prósent þeirra sem tóku afstöðu sögðust mundu kjósa
Sjálfstæðisflokkinn ef gengið yrði til kosninga nú.
Þessi könnun staðfestir að búast má við sögulegum kosn-
ingum í vor. I síðustu borgarstjórnarkosningum 1990 fékk
Sjálfstæðisflokkurinn 60 prósent atkvæða en allir hinir
flokkarnir 40 prósent til samans. í eina skiptið sem sjálf-
stæðismenn hafa misst borgina, 1978, fékk flokkurinn 47
prósent atkvæða. Staða hans í dag er því ótrúlega vond.
Könnun Skáís er gerð eftir að báðir listar hafa valið fólk á
lista sína. Eiginleg kosningabarátta er reyndar ekki hafín og
enn liggur ekki fyrir um hvaða máleTni verður tekist á um.
Það er ef tekist verður um nokkur málefni á annað borð.
Líklegast verður að telja að þessar kosningar muni snúast
um fólk og þá fyrst og fremst um tvær manneskjur; Mark-
ús Örn Antonsson og Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur.
Þetta fólk er kunnugt öllum Reykvíkingum í dag. Það má
ekki búast við að kosningabaráttan fái marga til að endur-
meta þau. Sjálfstæðismenn geta því ekki gert sér miklar
vonir um að þeim takist að snúa við blaðinu á þeim mán-
uðum sem eftir eru fram til kosninga. Það þarf kraftaverk
til að þeim takist að halda borginni.
Samhliða því sem sjálfstæðismenn eru að missa fylgi í
Reykjavík, þessu sögufræga vígi þeirra, stendur flokkurinn
halloka í landsmálapólitíkinni. Eftir hrunið 1977 náði
flokkurinn að rétta aðeins úr kútnum í kosningunum 1991
en þó ekki þannig að hann næði fyrri styrk. Hann mætti þó
til kosninga eftir þriggja ára stjórnarandstöðu, með nýjan
formann sem naut umtalsverðra vinsælda og þurfti ekki að
glíma við keppinauta á hægri væng stjórnmálanna eins og
1977. Frá kosningunum 1991 hefur flokkurinn leitt óvinsæla
ríkisstjórn sem hefur nánast verið lömuð af innri átökum
undanfarið ár. Eftir átök síðustu daga er ljóst að þessi ríkis-
stjórn er ekki til stórra verka á síðasta ári kjörtímabilsins.
Davíð Oddsson sagði á sínum tíma, sem borgarstjóri, að
það væri mikilvægara Sjálfstæðisflokknum að halda
Reykjavík en vera í ríkisstjórn. Eflaust má færa rök að þess-
ari kenningu. Alla vega má telja líklegt að ef sjálfstæðis-
menn missa borgina í vor líði langur tími þar til þeir vinni
hana aftur og haldi henni í mörg kjörtímabil í röð. Sjálf-
stæðisflokknum mun ganga erfiðlega að vinna aftur fyrri
sess.
Það sama er upp á teningnum í landsmálunum. Þrátt
fyrir væntingar sem bundnar voru við nýja forystu eru
engar líkur til að flokkurinn fái hátt í 40 prósent atkvæða í
næstu þingkosningum eins og hann hefur fengið lengst af
þessari öld. I skoðanakönnunum á undanförnum misser-
um hefur það gerst æ ofan í æ að aðrir flokkar hafa mælst
stærri en Sjálfstæðisflokkurinn.
Sjálfstæðismenn virðast vera að missa forystuhlutverk
sitt í landsmálum á sama hátt og sögulega stöðu sína í
Reykjavík.
Ritstjórn og skrifstofur
Vatnsstíg 4,
101 Reykjavík
sími 1 68 88 og fax 1 68 83.
LETTVIQT
HUN SEQIR
HANN SEQIR
Veljum íslenskt
Kona nokkur brá sér í hefS-
bundna verslunarferð til útlanda
og var nokkuð ánægð með túrinn
enda hafði hún gert reyfarakaup.
Það versta var að hún hafði árang-
urslaust leitað að úlpum sem hug-
urinn hennar girntist. Þegar heim
kom hringdi hún í verslun nokkra
til að spyrjast fyrir um hverju því
sætti að hvergi í allri heimsborg-
inni væri hægt að finna þessa vöru
sem hún hafði ætlað sér að spara
stórfé á með því að kaupa í út-
löndum. Það kom algerlega flatt
upp á hana þegar henni var tjáð að
úlpurnar væru íslensk framleiðsla.
Þetta var þegar íslenskir framleið-
endur skreyttu gjarnan vörur sín-
ar með erlendum heitum, ekki
eingöngu í von um aðild að
heimsmarkaðnum, heldur til að
glepja um fyrir löndum sínum
sem hafa lengi verið ginnkeyptir
fyrir öllu sem erlent er. Ef staðið
hefði yfir átak, eins og er í gangi
nú, hefði konan ekki þurft að
velkjast í vafa um hvar hún gæti
nálgast hina eftirsóttu vöru og
ekki eytt dýrmætum tíma í út-
löndum við að leita hana uppi.
Ég lít á átakið „Veljum íslenskt"
og „Stöndum vörð um íslenskt at-
vinnulíf” fyrst og fremst sem
löngu tímabæra kynningarherferð
og þá ekki aðeins á íslenskum iðn-
aði. Þetta snýst um annað og
meira en það að kaupa Homeblest
eða Frón, þetta snýst einnig um
það að kaupa Vogue eða Veru,
The Independant eða Morgun-
blaðið, fara í sumarhús í Hollandi
eða Munaðarnesi, hafa séð öll
helstu söfnin í útlöndum en engin
hér heima, hafa farið til útlanda en
aldrei út á land nema þá kannski
dauðadrukkinn á útihátíð. Þetta
snýst um það að gera fólki ljóst að
hér á landi eru undirstöðuat-
vinnuvegir hvorki auglýsingastof-
ur né kaffihús - og til að atvinnu-
lífið geti blómstrað verðum við að
gefa íslenskri framleiðslu tækifæri.
Islenskur iðnaður er ekki jafn hall-
ærislegur, vondur, Iélegur, leiðin-
legur og hann var - hann hefur
ekki farið varhluta af vöruþróun
og öðrum slíkum töfraorðum. Og
megnið stenst erlendri framleiðslu
snúning, kannski í öllu nema
verði.
Nú er enginn að tala um það að
velja íslenskt á forsendum vor-
íslenskt,
kannski takk...
kunnar, að
kaupa skuli ís-
lenska vöru ef
hún stenst ekki
væntingar bara
af því að hún er
íslensk. I mín-
um huga er
átakið, „Velj-
um íslenskt“,
markaðsátak
sem miðar að
því að opna
augu Islend-
inga íyrir því að
hér er margt vel
gert og íslenskt
er ekki endilega
púkó og erlent flott. Það ér gott að
efla atvinnulífið með þess konar
hvatningu og margfalt betra en að
skekkja myndina með undarleg-
um tollaálögum og jöfnunargjöld-
um. Þegar búið verður að útrýma
fordómum gagnvart íslenskri
framleiðslu, munu menn sjá að ís-
lensk vara er fullboðleg og þá er
óþarfi að vernda hana með stjórn-
valdsaðgerðum. Smæð samfélags-
ins gerir okkur kleift að fylgjast
með því sem vel er gert og það er
æskilegt að hvetja fólk til að efla
heimamarkaðinn, spara atvinnu-
leysisbætur ríkisins og njóta um
leið góðrar framleiðslu samlanda
sinna, því hollur er heimafenginn
baggi.
Islenskt
Já takk?
Að undan-
förnu hefur
dunið yfir her-
ferðin „ís-
lenskt, já
takk!“ og hefur
nauðsyn þess
að kaupa helst
einungis ís-
lenskar afu.rðir
verið brýnd
fyrir þegnum
lýðveldisins.
Ein helsta rök-
semdin fyrir
þessu, hefur
verið sú að at-
1 v i n n u 1 e y s i
minnki ef allir sem einn kaupi ís-
lenska vöru. Fljótt á litið kann
þetta að virðast afar skynsamlegt,
en þessi herferð er algert rugl þeg-
ar grannt er skoðað.
Almennt séð er náttúrulega lé-
legt að gera vöru mishátt undir
höfði eftir því hvaðan hún er upp-
runnin. Eða hvernig myndu menn
taka slagorðinu „Arískt, já takk!“?
Þegar því er stillt upp með þeim
hætti sjá menn vitaskuld fárán-
leikann við þessa herferð. Vilji
menn raunhæfari dæmi, ættu þeir
að velta fýrir sér hvernig þeim hef-
ur líkað herferðin „Franskt, já
takk!“, sem íslenskir fiskútflytj-
endur hafa orðið fyrir barðinu á.
Það að kaupa íslenskt hefur ekki
svo óskaplega mikið að segja, þó
ekki væri nema vegna þess að
framleiðslugreinar innanlands-
markaðar eru ekki ýkja fjölmenn-
ar hvort eð er. Og hvað er íslenskt?
Þegar Ríkisútvarpið bauð sérstak-
an auglýsingaafslátt fyrir íslensk
fyrirtæki er ég viss um að Egill
Skallagrímsson heíði notið hans.
En hefði Vífilfell fengið hann
orðalaust til þess að auglýsa Coke?
En hvað gerist þegar við kaup-
um íslenskt? Við kaupum dýrari
vöru en ella og eigum þannig
minna eftir til ráðstöfunar. Um
leið erum við að verðlauna fýrir-
tæki fyrir þjóðernið eitt, óháð því
hvort þau eru hagkvæm eða ekki.
Ofan á þetta bætist að íyrir hvert
starf, sem kann að ávinnast með
þessum hætti, er að minnsta kosti
öðru starfi eytt hjá innflytjendum.
Eða halda menn að minnkandi
tekjur þeirra hafi engin áhrif? Her-
ferðin er að minnsta kosti til-
gangslaus og sennilegast atvinnu-
spillandi því hún kallar á að neyt-
endur hlunnfari sjálfa sig, dauða-
stríð lélegra fýrirtækja sé fram-
lengt og að stúlkan sem gerir toll-
skýrslurnar, skuli frekar missa
starfið en maðurinn, sefn blandar
Pepsísullið.
En af hverju hefur þessi augljósa
vitleysa náð þvílíkri hylli? Það spil-
ar kannski inn í að ógagnið sem
hún gerir er ekki mikið. Við bætist
að fólki finnst það vera voða
ábyrgt, gott og þjóðhollt ef það
jarmar undir og kaupir frekar
Hreinol en Ajax.
Aðalatriðið er þó sennilegast
það, að hugsanavillan að baki er
svo auðveld, samanber þann
íjölda límmiða, sem dásamar smá-
bátaútgerð á þeirri forsendu að
hún þrefaldi atvinnu í sjávarút-
vegi. Með sömu rökum er hægt að
krefjast lögbindingar þess að í öll-
um lyftum séu lyftuverðir, að veit-
ingahúsum verði gert að ráða
kartöfluskrælara og að sérhver
fjölmiðill þurfi að hafa málfars-
ráðunaut á launaskrá.
Jafngöfugt og markmiðið kann
að vera, eru nefnilega allar „at-
vinnuskapandi aðgerðir“ af þessu
tagi til þess eins fallnar að minnka
framleiðni, auka óhagkvæmni og
rýra kaupmáttinn. Ekki svo að
skilja að slagorðið skuli vera „Is-
lenskt, nei takk!“ heldur á hver og
einn að velja þá vöru sem hann
telur besta og á bestu verði, hvað-
an sem hún kann að vera upp-
runnin. Það er allra hagur.
10
FIMMTUDAGUR 24. FEBRÚAR 1994