Eintak - 24.02.1994, Blaðsíða 17

SÓLVEIG
ARNARSDÓTTIR
„Það er eins og
fólk sé ekki til-
búið til að tak-
ast á við sjálft
sig og lífið"
Sólveigu Arnarsdóttur leik-
konu er óþarfi að kynna. Hún er
fædd í janúar árið 1973 og því ný-
lega orðin tuttugu og eins árs. Hún
hefur verið að leika frá því að hún
var krakki en vakti fyrst verulega
athygli fyrir leik sinn í kvikmynd-
inni Ingu Ló og nú á sviði Borgar-
leikhússins í hlutverki Evu Lunu.
Hún þreytti stúdentspróf frá MR í
fyrra og leggur stund á bók-
menntafræði við Háskóla íslands.
„Því var skellt framan í mig um
daginn að ég hefði verið atvinnu
unglingur en ég veit ekki alveg
hvernig stendur á því,“ segir Sól-
veig. „Kannski er það af því að ég á
auðvelt með að tjá mig og hef
sterkar skoðanir á flestu. Eg held
að skoðanaleysi sé nokkuð algengt
meðal krakka á mínum aldri og
margir láti flest reka á reiðanum.
Það virðist ekki vera „inni“ í dag að
hafa skoðanir enda er það að
mörgu leyti þægilegasta afstaðan.
Það er alls ekki sama hugsjóna-
mennskan í gangi og var með
hinni margumtöluðu ‘68 kynslóð,
hvað sem kom út úr því, eða upp-
unum og ég held að frjálshyggjan
sé á undanhaldi. Ég held samt að
það sé ekki vegna kreppunnar því
fæstir jafnaldra minna finna neitt
verulega fyrir henni. Það er
kannski erfiðara að finna sér nám
sem maður fær örugglega starf við
og eitthvað þrengra er líka unt
möguleika í sambandi við sumar-
vinnu. Fólk fyrir tíu árum hugsaði
mikið um að velja sér menntun í
störf sem gæfu vel af sér fjárhags-
lega en sú hugsun er ekki mjög al-
geng í dag að því er mér virðist.
Ég flutti að heiman nú að loknu
stúdentsprófinu enda farin að hafa
svipuð laun og foreldrar mínir og
fáranlegt að vera upp á þau komin.
Það er orðið mjög algengt að
krakkar búi fram eftir öllum aldri í
foreldrahúsum og mér finnst það
út í hött. Þetta er hugsanlega hluti
af þessari deyfð sem rnanni finnst
svo oft vera í gangi en það er eins
og fólk sé bara ekki tilbúið til að
takast á við sjálft sig og lífið. Ég bý í
hálfgerðri kommúnu, við erum
fjögur saman í stóru húsi, þrjár
stelpur og einn strákur. Kærasti
minn er síðan með annan fótinn
hjá mér en við erum ýmist þar eða
hjá honum. Það er gott að hafa
smá prívasí stundum og vera í
stuðinu þess á milli.
Við erum á leið til Berlínar þar
sem ég ætla að fara í nám í leiklist.
Það er mikið að gerast þar núna en
ég held að allt ungt fólk hafi gott af
því að búa erlendis um tíma til að
kynnast annari menningu og hugs^
unarhætti og að standa á eigin fót-
um. Þá lærum við kannski betur að
meta hvað við höfurn það í raun
gott hér á íslandi þrátt fyrir allt
krepputal og fleira.
Það er Ijóst að það eru ekki
margar dyr sent standa opnar ef
maður hefur ekki menntun. Ég
held við séunt samt komin aðeins
út í öfgar varðandi þessa mennta-
stefnu. Mér finnst stundum eins og
enginn hafi neitt að segja nema
hann sé einhvers konar doktor eða
fræðingur og ég hef áhyggjur af því
hvað verkmenntunin hefur farið
halloka á undanförnum árum. Þó
maður sé ægilega mikið menntað-
ur segir það ekki allt um hversu
hæfur maður er. Eins og til dæntis
í listunum, þá kemur vitneskja
fræðingsins aldrei í staðinn fyrir þá
list sem listamaðurinn skapar þótt
hann hafi kannski meiri þekkingu.
Eitt af því sem ég dái í fari for-
eldra minna er að þau eru hug-
sjónafólk. Það er sarna hvað þau
hafa verið að gera og hversu vel
hefur gengið, þau hafa alltaf verið
tilbúin til að brjóta upp og fara að
gera eitthvað annað. Þau hafa aldr-
ei verið alveg tilbúin til að sigla
með fjöldanum en það tel ég á
„Ég held að þeir krakkar sem lióiná
rétt á eftir, fœddir eftir 797
opnari fyrir öllu. Það er
slóð fallegs, gáfaðs og fordómálaíiss
fólks. Þetta eru krakkar sem éru hlýír,
opinskáir og stuðast ekki yfiÉsömu
hlutunum og við. “
* *
rf ,
\J \
er frjáls og frír og get tekið það sem
mér sýnist fyrir hendur. Ég get ver-
ið söngvari einn daginn og út-
varpsmaður annan.
Foreldrar mínir eru um sextugt
og mér finnst þeir vera af mjög
óframfærinni kynslóð og er þá sér-
staklega að tala urn konurnar. Það
eru engir rebelistar þar. En ég er
rnjög feginn að vera alinn upp af
þeim því foreldrar mínir eru mjög
duglegir og samviskusamir. Ég veit
ekki hvernig ég gæti afkastað því
sem ég geri, hefðu þau ekki gefið
mér jafn gott fordæmi.
Rauðsokkurnar fara í taugarnar
á mömmu því hún er húsmóðir að
upplagi. Hún segist hafa verið
„hrakin'1 út á vinnumarkaðinn
1983. Stjórnvöld höfðu séð sér leik
á borði þegar konurnar vildu líka
fara að vinna úti og allt í einu gat
pabbi ekki lengur séð fýrir heimil-
inu einn. Ég er þó femínisti, því
mér líkar ekki að sjá að mamma
geti ekki gert það sem henni sýnist.
Mér finnst hún líka leggja meira á
sig eftir að hún fór að vinna úti en
hún hélt áfram að vera húsmóðir.
Ég flutti að heiman þegar ég var
19 ára. Þremur árum síðar flutti ég
svo aftur til foreldra minna vegna
fjárhagsörðugleika en er nú á leið-
inni að flytja að heiman í annað
sinn. Helst af öllu langar ntig til að
búa í útlöndum. Auðvitað elska ég
ísland með björtu nóttunum en
það væri spennandi að reyna fyrir
sér erlendis.
Ég hef skammað mína kynslóð
fýrir að vera ekki nógu ákveðin.
Krakkarnir eru margir hverjir svo
óvissir um hvaða framtíðarstarf
þeir eigi að velja sér og hvaða lífs-
stíl. Ég rekst stundum á vini mína í
störfum sem þeir hafa ekki gaman
af og vinna þar með andlegt of-
beldi á sjálfum sér. Ég hef satt að
segja áhyggjur af minni kynslóð
vegna þessa. Hún hikar við að
ganga alla leið til að láta drauma
sína rætast.
Ég var að skemmta á lögfræð-
ingaballi um daginn þar sem ég
þekkti ótrúlega margt fólk sem ég
hefði aldrei getað ímyndað mér
sem lögfræðinga. Hvað höfum við
líka að gera með alla þessa lögfræð-
inga?
Giftingatískan er angi þess að
fólk er að reyna að grípa í eitthvert
hálmstrá til að skapa sér lífsstíl. Ég
er ekki á móti giftingum en ég trúi
að hana þurfi ekki til að undir-
strika sambandið. Þegar fólk giftist
ungt á það eftir að upplifa rnarga
skilnaði þegar upp er staðið.
Það er hollt fyrir alla að koma út
úr skápnum, ekki bara homma.
Hver og einn á að viðurkenna fyrir
sjálfum sér að hann vilji til dæmis í
raun og veru verða ræstitæknir.
Það eru enn nettir fordómar í
gangi hjá minni kynslóð. Ég held
að þeir krakkar sem koma rétt á
eftir, fæddir eftir 1976, séu aftur á
móti mun opnari fyrir öllu. Það er
að korna kynslóð fallegs, gáfaðs og
fordómalauss fólks. Þetta eru
krakkar sem eru hlýir, opinskáir og
stuðast ekki yfir sömu hlutunum
og við.“
„Mérfinnst ungtfólk í
ekki vera pólitískt og
ar stelpur eru hrœddar
aðfá á ság femínistastimp
um. Veturinn i982-’83 lék ég
Gúmmí-Tarzan með Leikfélagi
Kópavogs. Um Ieið og því lauk fór
ég í mútur. Ég hélt kjafti í fjögur ár
og fór að grúska í bíómyndum en
ég er mikill kvikmyndaáhugamað-
ur.
Þegar ég fór í Menntaskólann
við Hamrahlíð sökkti ég mér ofan í
félagslífið. Ég var í leiklistarfélag-
inu, videó-félaginu, ritnefnd skóla-
blaðsins og sá jafnframt um áug-
lýsingagerð. Ég á eftir 30 einingar
til stúdentsprófs og hef ekki hugs-
að mér að ljúka því enda hef ég
engin not fyrir það. Mér finnst ég
hafa skólast vel í MH og þá aðal-
lega í leiklistarklúbbnum.
Ég leit á Rocky Horror-sýning-
una, þar sem ég lék Frank M. Furt-
er, sem mína útskrift og nálgaðist
hana þannig. Siðan þá hef ég starf-
að sjálfstætt og gengið mjög vel. Ég
neina vinnu og það mun sjálf-
sagt ekki fá nein eftirlaun
þegar þar að kemur. í Banda-
ríkjunum er búið að reikna út
að X-kynslóðin hefur um 17
prósent lægri laun en sama
kynslóð árið 1974. Það var
raunar í Bandaríkjunum sem
X-kynslóðin lét fyrst á sér
kræla. Þetta er kynslóð sem
missti af peningafylleríinu
sem bandaríska þjóðin lenti á
í stjórnartíð Reagans en fær
nú að kenna á timburmönn-
unum og bömmernum.
Hún var fyrst nefnd á nafn í
lykilróman Kanadamannsins
Douglas Coupland Generati-
on X. Bókin kom út árið 1991
og lýsir lífi þriggja banda-
rískra ungmenna; Andy, Cla-
ire og Dag. Það er Andy sem
segir söguna, hann á mála-
nám að baki og fær enga
vinnu. Dag vinnur á auglýs-
ingastofu en fær svo nóg af
því einn góðan daginn að
„gera lítil krípi svo æst í ham-
borgara að hrifning þeirra yf-
irvinnur æluna“. Hann hættir
og flytur ásamt Claire og
Andy til Palm Springs þar
sem allir eru annað hvort
mjög ríkir eða eiga ekki neitt.
Þrenningin verður að vinna
fyrir sér með störfum sem
Coupland kallar „McJobs“ og
hann skilgreinir þau á eftir-
farandi hátt: llla launuð störf í
þjónustugeiranum, lítilsmetin
og gagnslítil, án framtíðar en
talin ágæt af fólki sem hefur
aldrei fengið að reyna hvað
það er að ganga vel í lífinu.
En Andy, Claire og Dag tekst
á einhvern hátt að halda
sjálfsvirðingu sinni og þau
eiga oft góðar stundir saman
þegar þau fara í „fast-food-
picknick“ út í eyðimörkina
eða liggja uppi í sóffadrusl-
unni heima hjá sér og skálda
sögur um heimsendi og hug-
sjónir í Ameríku. Ein þeirra
hljómar eitthvað á þessa leið:
Það fellur kjarnorku-
sprengja og þessar löngu
margan hátt einkenni góðra lista-
manna. Ég vona að ég þurfi ekki að
vinna eins mikið og þau þótt mér
finnist það ólíklegt því þetta er
mjög illa launað starf. Ég vona líka
að ég gifti mig þegar fram í sækir
og eignist fullt af börnum en ég
held að ungt fólk gefist oft alltof
fljótt upp á þeim samböndum sem
það stofnar til ef það mætir ein-
hverju mótlæti. Fólk ætti frekar að
reyna að yfirvinna örðugleikana en
að gefast upp gagnvart þeim. Auk-
inn fjöldi skilnaða er að einhverju
leyti tilkominn vegna þess að kon-
ur eru ekki tilbúnar að láta ganga
eins mikið yfir sig og í gegnum ald-
irnar og hafa öðlast sterkari sjálfs-
ímynd sem margir karlmenn eiga
kannski erfitt með að sætta sig við.
Mér finnst ungt fólk í dag ekki
vera pólitískt og margar stelpur eru
hræddar við að fá á sig femínista-
stimpilinn. Það á ekki upp á pall-
borðið í dag. Ég er hins vegar mjög
pólitísk og tilbúin til að gala skoð-
anir mínar hvenær sem er. Kvenn-
frelsisbaráttan snýst í dag um að
breyta hugsunarhættinum fyrst og
fremst því lagalega erum við orðn-
ar jafnfætis körlum á flestum svið-
um. Sem femínisti er ég einnig á
móti hvers kyns mammonisma og
hernaði og vil herinn úr landinu
um leið og við höfum búið svo um
hnútana að atvinnulíf á Suðurnesj-
um sé ekki háð hersetu á Miðnes-
heiði.“
PALL OSKAR
HJÁLMTÝSSON
„Helst af öllu
langar mig til að
búa í útlöndum"
Páll Óskar Hjálmtýsson
söngvari og skemmtikraftur, fædd-
ur árið 1970:
„Ég hef alltaf stefnt að því að
verða skemmtikraftur. Ég byrjaði
að koma fram sjö ára gamall þegar
ég tróð upp sem einsöngvari í kór
Vesturbæjarskóla sem Ragga
Gísla stjórnaði. Upp frá því buð-
ust mér ýmis lítil barnastörf. Meðal
annars song ég inn á plötur hjá
Gylfa Ægissyni og lék í auglýsing-
FIMMTUDAGUR 24. FEBRÚAR 1994
17