Eintak - 24.02.1994, Blaðsíða 30

FRIÐÞJÓFUR HELGASON
karmar í heilu lagi á gólfinu, og
þrjúhundruð kílóa pottofn hafði
verið slitinn af tveimur gildum rör-
um við stofuvegginn.
Þrjú símtöl
við Dag
BRAGI ÓLAFSSON
Á hádegi á aðfangadag fyrir
tveimur eða þremur árum hringdi
Dagur í mig og var í mjög góðu
skapi. Hann var staddur á Kirkju-
bæjarklaustri hjá Eínari Melax og
hafði nýlokið við að spjalla við tvö
af börnum sínum í síma. Það lá sér-
staklega vel á honum, gott ef hann
var ekki bara í jólaskapi, en það var
aðeins eitt sem var að: í ísskápnum
hjá Einari var nefnilega lambalæri
sem beið þess að verða notað og
Dagur var ekki viss um hvernig ætti
að elda það. Einar væri sofandi og
hann kunni ekki við að vekja hann.
Á meðan ég reyndi að fletta upp í
huganum einhverri aðferð við að
elda svona kjöt, sagðý Dagur mér
frá rauðvínsflösku sem hann hafði
opnað, en tók fram að hann ætlaði
bara að drekka hana hálfa; Einar
fengi hinn helminginn. En hvað
Iambið snerti gat ég ekki hjálpað
honum. Og þótti það mjög miður.
„Þú verður að spyrja mig næst um
eitthvað sem ég þekki betur,“ sagði
ég, og það gerði hann líka einu og
hálfu ári síðar, aftur í gegnum sí-
mann:
„Hvað nota hljómsveitir niðri á
Lækjartorgi mörg vött þegar þær
spila?“
Það hefði mátt ætla að ég vissi
meira um vattafjölda en matreiðslu
á jólalambinu, en ég hafði greini-
lega ekki lært heima. Ég sagði hon-
um að hljómsveitin Who hefði eitt
sinn notað áttíu þúsund vött á
Wembley en það væru gamlar upp-
lýsingar og bað hann að hugsa ekki
meira um það. En honum lá á að fá
þessar tæknilegu upplýsingar, ég
hafði ekki hugmynd um hvers
vegna, og eina sem ég gat gert í
stöðunni var að benda honum á
sameiginlegan vin sem myndi vita
þetta betur. En svona hluti er auð-
vitað ekki hægt að vita neitt um og í
síðasta ljóðinu sem Dagur birti, lýs-
ir hann íslensku þjóðinni, saman-
kominni á Lækjartorgi, að engjast í
hundrað og ellefu dísarbyljum.
Dagur var ábyggilega orðinn
vondaufur um að ég gæti hjálpað
honum með nokkuð. Sem var
slæmt því hann hafði frætt mig um
svó margt. En hann hélt áfram að
hringja og í síðasta skiptið sem það
gerðist, það var f október síðast-
liðnum, spurði hann mig hvort ég
hefði tíma til að hlusta á það sem
hann hafði dreymt nóttina áður.
Jú, ég hafði það.
„Við sátum tveir við lítið borð í
dimmu herbergi og fyrir framan
okkur á borðinu var rnikil og falleg
bók með 50 til 60 kolsvörtum blað-
síðum. Eina birtan sem lýsti okkur
var frá lampa sem við beindum að
bókinni. Ég vildi tileinka þér bók-
ina og skrifaði með hvítri krít á
fyrstu blaðsíðuna: Til Braga frá
Degi. En þá spurðir þú hvort ekki
væri réttara að þú tileinkaðir mér
hana, svo ég krotaði yfir mína til-
einkun og skrifaði í staðinn: Til
mín frá Braga.“
Mér þótti ákaflega vænt um að
hann skyldi segja mér frá þessum
draumi og nú þegar Dagur er far-
inn, með sín 56 ár, get ég ekki ann-
að en glaðst yfir því að hafa gefið
honum eitthvað til að taka með sér.
Aumingja
smáborgarinn
BRAGI KRISTJÓNSSON
Ekkert kvikindi jarðarinnar var
að hyggju Dags Sigurðarsonar fyr-
irlitlegra en smáborgarinn, aum-
ingja smáborgarinn. Jafnvel Sjálf-
stæðisflokkurinn var honum skör
æðri.
Ég var smáborgarinn hans frá
fyrstu tíð. Á líkum aldri umgeng-
umst við af nettri kurteisi — Thor-
oddsenskri kurteisi hans og léttg-
eggjuðum þótta mínum. Ég var oft-
ast með hálsbindi, iðulega í jakka-
fötum, átti ekki grænan hatt, sem
Kiljan hafði gefið honum, en ég
keyrði klíkuna á Sjevrólet-pabbabíl
— og stundum var Dagur með í för
— alltaf að agnúast út í helvítis
smáborgarann við stýrið.
Svo liðu menn hver í sína áttina
— hann bjó með stúlkum, ég bara
með stúlku. Og einn daginn kom
hann til mín og spurði, hvort ég
vildi kaupa víxil — helvítis smá-
borgarinn þinn. Það leizt mér vel á.
Hvað er hann hár? spurði ég. Hann
nefndi upphæðina. Mér leizt vel á
kaupin. „En ég er búinn að selja
hann,“ sagði Dagur, „og ég er líka
búinn að borga hann, en nú vil ég
selja hann aftur.“ Það leizt smá-
borgaranum vel á. Svo dró hann
upp víxilinn. Hann var sýnilega
greiddur sama dag í Útvegsbankan-
um. Samþykkjandi Dagur Sigurð-
arson Thoroddsen og útgefandi
Halldór Laxness, Gljúfrasteini.
Þennan pappír seldi hann mér svo
fyrir 500 krónur, það voru þá um
það bil núgildandi 10.000 kall.
Síðan áttum við margvísleg sam-
skipti á viðskiptasviðinu. Degi
kippti í kynið, bæði Tulinius og
Thoroddsen, seigur að redda mál-
unum, alltaf að spá í stöðuna á öll-
um vígstöðvum. Öllum mönnum
heiðarlegri og ábyggilegri. Síðustu
samskipti okkar á viðskiptasviðinu
voru þegar hann hélt sýningu á nýj-
um myndum fýrir nokkrum miss-
erum í listasal á mínum vegum.
Flotta og grófa sýningu. Björk og
Sykurmolarnir keyptu ýmislegt.
Hann stóð sig eins og hetja. Ekki
hallaði á mig í okkar viðskiptum.
Hann var alltaf að leika glópinn í
viðskiptum, var í raun stórútspek-
úieraður pródúsent.
Fyrir nokkrum vikum kom hann
til mín. Var að fara til Norðurland-
anna. „Lánaðu mér þúsund kall,
helvítis smáborgarinn þinn,“ voru
hans síðustu orð við mig.
Og fyrir það og annað um okkar
daga, minnist ég hans með trega og
léttum húmor.
Mokka, Tröð,
Djúpið
BIRNA ÞÓRÐARDÓTTIR
Dagur á Mokka.
Hóstandi, með bleyju um háls-
inn: Best að drífa sig til Skúla
frænda og fá resept fyrir nýjum
skóm. Mixtúra verkar ekki á vota
fætur.
Dagur á Tröð.
Krissa vinkona nýflutt á Óðins-
götuna, hávetur og þakglugginn
ónýtur. Dagur mættur með dún-
sæng i poka: Thoroddsenarnir hafa
alltaf átt dúnsængur.
Dagur í Djúpinu.
Dáist af eigin höndum: Þessar
hendur eiga ekki að vinna erfiðis-
vinnu, en mikið lifandis ósköp ger-
ir bleyjuþvotturinn þær mjúkar.
Símakennsla
BENÓNÝ ÆGISSON
Ég kynntist Degi Sigurðarsyni
1968 þegar ég var sextán ára, ný-
byrjaður í MR en Dagur var ein
helsta hetja, eða öllu heldur and-
hetja, menntaskólanema og áber-
andi á þeim kaffihúsum sem við
stunduðum.
Svo var það fyrir rúmum áratug
að ég hitti Dag í bænum. Við vor-
um báðir illilega blankir. Þá mundi
ég eftir að ég átti pening inni hjá
Utvarpinu fyrir upplestur, svo við
skruppum á Skúlagötuna og sótt-
um þá og fjárfestum síðan í rommi
sem við fórum með heim til Dags.
Þá kom upp úr dúrnum að einhver
stofnun úti í bæ var að gera Degi
lífið leitt. Ég man ekki í hverju
vandræðin fólust en þetta var smá-
mál og ég benti honum á að hann
gæti leyst það með nokkrum sím-
tölum. Hann tjáði mér.þá að það
kæmi fýrir lítið því hann kynni ekki
á síma. Ég hringdi þá í hans stað og
tókst að leysa málin. Dagur varð
himinlifandi yfir því sem hægt var
að áorka með þessu undratæki og
þegar við kvöddumst þakkaði hann
mér kærlega fyrir að kenna sér á sí-
mann. Ég efast þó um að þessi
kunnátta hans hafi komið honum
að miklum notum því Dagur var of
stór í sniðum til að hafa nennu til
að taka þátt í argaþrasi stofnana-
liðsins. Þó ljóð hans tali til samtím-
ans þá var hann í eðli sínu ní-
tjándualdarmaður.
Galdramaður
lætur sig
hverfa
ÁGÚST ÞÓR ÁRNASON
Himinninn yfir Berlín var grár
þegar Dagur birtist í borginni. Það
var langt til vors og ekki alltaf til
peningur fyrir litum og hrísgrjón-
um.
Hann passaði fýrir okkur kettina
og íbúðina í Berlín sumarið ‘88.
Dagur drakk mikið kaffi og sterkt,
alltaf helltir barmafullir fantarnir.
Stundum vildi skvettast úr þeim á
gólfin og þurfti þá stöku sinnum að
skúra. „Alltaf þykja mér konurnar
bestar krjúpandi fyrir framan mig.“
Honum munaði ekkert um að
rifja upp ítölskuna og ítalski vinur-
inn í næstu íbúð átti offast lús, og
stundum kom Dagur inn af sam-
eiginlegu svölunum með eina feita
og var kátur. „Flytja 200 ítali tii
Reykjavíkur til að bjarga menning-
unni, þá verður alltaf svo skemmti-
legt.“
Hann treysti bönkum ekki alls
kostar og þegar hann fékk senda
ávísun frá velunnurum heima á ís-
landi þá var vissara að safna liði til
að þeir tækju ekki frá honum pen-
ingana. Síðan var farið beint á
Grikkjann. Við vorum mörg sem
pöntuðum okkur að borða en
steikin hans kom strax. „Að sjálf-
sögðu,“ sagði hann, þau vita hver er
kóngurinn hér.
Þegar Helga (Novak) kom til
Berlínar, þar sem hún átti einn af
mörgum bústöðum, rifjuðust upp
gömul kynni. Helga sagði að Dagur
hefði kennt sér að yrkja. Hún fékk
hann til að heilsa upp á kollegana á
fyrsta sameiginlega þingi rithöf-
unda beggja vegna járntjaldsins.
Þegar sjónvarpsmyndavélarnar
hvörfluðu af Helgu í ræðustól á
þinginu og leituðu út í salinn stað-
næmdust þær eðlilega á sendiherra
frjálsra Islendinga.
Þegar haustaði var kominn tími
til að halda suður á bóginn. Hún
keyrði hann á járnbrautarstöðina,
Bahnhof Zoo (þar sem dýragarðs-
börnin lifðu í samlyndi við ferða-:
langa). Hún tók sér biðstöðu hjá
dótinu hans Dags í andyri hins risa-
stóra biðsalar, þar sem hátt er til
lofts og vítt til veggja, á meðan
hann gerði sig kláran í kjallara í
andstæðu horni salarins. Hún
horfði á hann koma til baka, gang-
andi í mannhafinu. Kominn miðjá
vegu yfir salinn, stoppaði hann og
gerði galdur; hann teygði úr sér,
þrýsti höndunum til himins og
horfði upp. Tíminn stóð kyrr, hann
stækkaði, það var eins og hann
næði veggja á milli og fyllti út í sal-
inn. Svo minnkaði hann, mýktist
allur og brosti. Við fórum út á
gangstétt og fengum okkur síðasta
bjórinn saman.
Ljónið missti aldrei tennurnar,
oft sveið undan en bara vegna þess
að það gat tekið tíma að fylgja hon-
um í brein-storminu. Frá Degi fékk
hver það sem hann átti skilið. „Gott
á pakkið.“
Samheldni
og fórnfysi
hermanna
Rómaveldis
ARI GÍSLI BRAGASON
Það var mér mikill heiður og
ánægja að kynnast Degi Sigurðar-
syni eða „Deddy Boy“ eins og
gamlir vinir hans kölluðu hann.
Árið 1990 hélt hann einkasýningu á
verkum sínum á efri hæð bóka-
verslunar föður míns í Hafnar-
stræti 4 sem ég hafði milligöngu
um.
Dagur var frjáls maður, laus við
veraldarlegt vafstur, meðal-
mennsku og smáborgarahátt.
Dagur var víðlesinn og fróður. I
apgnablikinu er mér minnisstæð
frásögn hans af hernaðartækni,
samheldni og fórnfysi fremstu her-
manna Rómaveldis. Ég hitti Dag
lítið undanfarin misseri. Hann
sagði mér þó iðulega að ég þyrfti að
passa mig á að vera stundvís. Ætli
hann hafi ekki verið að stríða mér.
Hann kunni þá list, eins og alltof
fáir, að vera meinstríðinn en jafn-
framt skemmtilegur. ©
30
FIMMTUDAGUR 24. FEBRÚAR 1994-