Réttur - 01.10.1987, Blaðsíða 5

góðri stundu. Þetta er ekki endilega for-
múlan fyrir því að ég skuli hafa gengið á
fund bandarískra aðmírála, en þó kom
mér hún í hug þegar ég var staddur í
miðjum herbúðum þeirra.
Á fundinum í Newport flutti ég ræðu
sem hér birtist í heild. Hún ber þess
merki að hún er samin í Bandaríkjunum
en þar var ég um þriggja vikna skeið á
allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna. Frá
þeirri samkomu mætti margt segja en það
fróðlegasta var vissulega að vera vitni að
svo að segja algjörri einangrun Banda-
ríkjamanna í hverju málinu á fætur öðru.
Ég tel ekki nokkurn vafa á því að það á
að vera unnt að ná árangri fyrir okkur í
utanríkismálum á næstu árum ef haldið er
á málstað okkar og þar með þjóðarinnar
af fullum myndugleik. Umræðan um nýtt
alþjóðlegt öryggiskerfi opnar okkur
möguleika sem við eigum að hagnýta
okkur ásamt þeirri umræðu sem fylgt hef-
ur í kjölfar leiðtogafunda stórveldanna.
Þó ber að taka fram að auðvitað er frá-
leitt fyrir okkur að bíða aðeins eftir
niðurstöðu stórveldanna. Sjálfstæð þjóð
eins og íslendingar getur og á að koma
fram á alþjóðlegum vettvangi með mynd-
ugum hætti. Jafnframt eiga okkar menn á
alþjóðavettvangi að halda hiklaust fram
skoðunum okkar um brottför hersins og
úrsögn úr NATO jafnframt því sem við
leggjum áherslu á samstöðu íslands með
öðrum smáþjóðum andspænis stórveld-
unum sem eiga í seinni tíð meira og meira
sameiginlegt.
Hér fer á eftir ræða sú sem ég flutti á
fundinum í Newport 23. nóvember sl.
„Ég velti því fyrir mér í nokkrar klukku-
stundir hvort ég ætti að taka þátt í þessari
samkomu á vegum sjóhersins. Ég komst
að þeirri niðurstöðu að það ætti ég að
gera og að nota tækifærið til að greina
ykkur frá sjónarmiðum mínum og flokks
míns gagnvart brýnustu verkefnum okkar
í utanríkismálum. Það tel ég reyndar sér-
staklega mikilvægt vegna þess að ég er
ekki viss um að umræðan af okkar hálfu
hafi alltaf verið nægilega skýr á síðustu
árum. Ég hef reyndar tekið eftir því að
ýmsir sérfræðingar sem fjalla um utanrík-
ismál eða öryggismál íslands telja að það
hafi átt sér stað breyting á grundvallaraf-
stöðu okkar á síðustu árum. Vissulega
liafa átt sér stað breytingar en ekki á
stefnunni í grundvallaratriðum.
Þegar ég í ræðu minni segi „þið“ þá á
ég að sjálfsögðu við Bandaríkjamennina
sem hér eru viðstaddir, annars hefði ég
flutt textann á íslensku.
Ég byrja á því að spyrja þriggja lykil-
spurninga:
1. Hvers vegna eru öryggismálin um-
deildari á íslandi en í öðrum NATO-
ríkjum?
2. Er unnt að gera ráð fyrir því að
Bandaríkjastjórn muni á næstu árum
hafa jafnmikla ljármuni til hernaðar-
uppbyggingar og verið hefur á síð-
ustu áratugum?
3. Er unnt að ná víðtækari stuðningi við
öryggisstefnu Islands á komandi árum
en verið hefur á síðustu áratugum?
Fyrsta svar
íslendingar urðu sjálfstæð þjóð 1944.
Þegar Bandaríkjamenn komu strax í
stríðinu og eftir stríðið var litið á veru
þeirra á Islandi sem framlengingu ný-
lendutímanna og þar með sem beina ögr-
un við sjálfstæði íslensku þjóðarinnar.
Bandaríkjastjórn hefur alltaf átt erfitt
með að skilja þessa staðreynd en í stað
þess að failast á hana hafa bandarísk
stjórnvöld gcrt allt sem þau hafa getað til
181