Réttur - 01.10.1987, Blaðsíða 23

gamla Sjálfstæðisflokknum. Gísli Sveins-
son og Andrés Björnsson skáld eldri,
voru heitir skilnaðarmenn. Andrés var
þingskrifari. Þegar Jóhann í Sveinatungu
kom á þing með eyrnamarkafrumvarp,
mál sem allir gátu talað um, orti Andrés:
Eyrnamörk eru óþörf hér í salnum:
Þekkist allur þingsins fans
á þessum parti líkamans.
(Voru auðþekktir á asnaeyrunum).
Kjartan fór snemma í múrverkið, var á
vetrum í Öskjuhlíð og við Rauðarárstíg
að kljúfa grjót, við það unnu allmargir
menn. A vorin var hægt að selja grjótið
og var ákveðinn taxti yfir það. Það var
gott grjótnám í Skólavörðuholtinu en
þegar höfnin tók það var það orðið grjót-
laust að ofan.
Steinhögginu fylgdi hleðsla á húsum.
Svo fór ég yfir í múrverkið þegar stein-
steypan hófst. Aðspurður sagði Kjartan
enn: Jú, ég var í hafnargerðinni í 5 ár,
vann í Battarísgarðinum og hlóð nokkuð
í Eyjagarðinum líka. Kirk, yfirmaðurinn
var dugnaðarforkur — og harðjaxl og ýtti
á með tímann. Við unnum 12 tíma á dag,
— og svo alla sunnudaga við að hvíla bor-
mennina í grjótnáminu. Um mánaðamót-
in júní-júlí bað hann okkur að vinna 14
tíma á dag þar til færi að dimma. Kjartan
spurði einn góðan verkamann hvernig við
ættum að svara þessari kröfu um lengdan
vinnudag. Ég myndi gera það, — en skila
þó ekki meira verki eftir daginn, svaraði
hann. Það varð úr að við unnum 13 tíma.
Minnst var á verkfall í hafnargerðinni.
— Jú, það munu fyrstu verkfalls-
átökin sem Dagsbrún Ienti í. Þaö fékkst
kauphækkun. Kirk var ekki knífinn með
kaupið, þá voru margir verri. Thor Jen-
sen gaf heldur fátæklingum kjöttunnu fyr-
ir jólin en að hækka kaupið. Ólafur Thors
gaf líka fátækum ákveðna upphæð fyrir
jólin, — en á sama tíma var hann að
reyna að snuða karlana um krónu á hverri
lýsistunnu, en það hefði gert ferfalda
upphæðina sem hann gaf.
— Kjartan var spurður um fleiri átök
en við hafnargerðina.
— Jú, það var t.d. Mangi heitinn
Blöndal og Blöndalsslagurinn. Eitt sinn
var slagur við Sigurjón á Álafossi niður
við höfn. Sigurjón var hraustmenni og
landsfrægur íþróttamaður og gat ekki
stillt sig um að berja á körlunum. Kjartan
Ólafsson var í samninganefnd fyrir
Dagsbrún þá og notaði barsmíðar Sigur-
jóns móti Kjartani Thors sem ekki var
búinn að frétta þetta, því það kom svolít-
ið á hann, en síðan sagði hann: „Já, það
er eins og sumum mönnum sé meira lán-
að til líkamans en sálarinnar“.
Hannes spurði Kjartan um minningar
hans úr verkalýðssamtökunum.
— Kjartan minntist þess að 1894 var
byrjað að stofna Bárufélögin. 1897 var
prentarafélagið stofnað og sjómannafé-
lagið á Seyðisfirði. Það félag var endur-
reist 1904. Sveinafélag bókbandsmanna
mun hafa verið stofnað 1909, en lognaðist
útaf með Bárufélögunum. Þá var Kjartan
enn spurður um stofnun Dagsbrúnar.
Hann minntist Árna Jónssonar seni hvatti
til fyrsta fundarins, hann taldi sig vera
Árnesing, hann þekkti Sigurð Sigurðsson
búfræðing og fékk hann til að taka að sér
formennskuna. Kjartan sagði að oft hefði
verið erfitt að starfa í þá daga og að erfið-
ast hefði verið að „kristna" okkar menn
suma. Margir gátu ekki hugsað sér að
„hinir stóru“ fréttu að þeir hefðu verið á
móti þeim. Maður varð oft að leggja mik-
ið á sig fyrir félagsskapinn. Þá spurði
Hannes Stephensen um erindaflutning á
fundum Dagsbrúnar.
199