Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1997, Síða 31

veiðiheimildir sem fiskkaupandinn leggi til
séu verðmæti sem hann eigi og vilji þar að
leiðandi fá eitthvað fyrir sinn snúð. Þetta
komi fram í lægra verði, sem hann sé tilbúinn
til að greiða fyrir aflann. Teiur stefndi að
málið snúist ekki um kvótakaup heldur alfar-
ið forsendur fyrir ákvörðun fiskverðs sem sé
frjálst. Fram komi í málflutningi, að stun-
dum komi tvö tonn frá fiskkaupanda á móti
hverju tonni sem útgerðarmaður selur
honum og dæmi séu um þrjú tonn á móti
hverju einu tonni. Hafi það að sama skapi
áhrif til lækkunar á verði og lægst sé verðið
gjarnan þegar fiskkaupandi leggur skipi til
allan kvótann."
Félagsdómur vitnar í genginn Hæstaréttar-
dóm, um að útgerðarmaður ráði hvert og
hvernig skipi hans sé haldið til veiða og hann
eigi að bera kostnað og áhættu af útgerðinni
og að kostnaður vegna úthalds skipsins og
löndun afla ekki lagður á skipverja, umfram
það sem kveðið er á um í kjarasamningum.
Síðar segir í dómi Félagsdóms: „Ljóst er að
í viðskiptum stefnda og viðkomandi fisk-
kaupanda hefur stefndi fengið í sinn hlut
verðmæti í formi aflamarks auk beinnar pen-
ingagreiðslu fyrir afla. Þetta aflamark flutti
stefndi yfir á skip sitt með tilkynningu til
Fiskistofu og var þar með opinberlega skráð-
ur rétthafi aflamarksins.'1 „Verður að telja að
réttaráhrifum þessara viðskipta megi öldung-
is jafna við bein kaup á aflamarki eins og
tilfellið var í umræddum dómi Hæstaréttar.
Verður skipverja ekki gert að taka þátt í
kostnaði af beinum eða óbeinum viðskiptum
sem jafna má til kaupa á aflamarki nema
kveðið sé á um það í lögum eða kjara-
samningum.
Grein 1.03 í kjarasamningi aðila skuld-
bindur útgerðarmann sem fyrr segir til að
tryggja yfirmanni hæsta gangverð. Viðskipta-
aðferð stefnda og fiskkaupanda hans felur
það í sér að heildarverðmæti afla sem stefndi
miðaði uppgjör til hlutaskipta við er lægra en
ella og kemur því minna til skipta.
Með hliðsjón af öllu framansögðu er það
niðurstaða dómsins að aðferð stefnda í
viðskiptum við fiskkaupandann og eftir-
farandi uppgjör aflahluts yfirmanna brjóti í
bága við nefnd ákvæði greinar 1.03 í kjara-
samningi aðila sem skyldar stefnda til að
tryggja yfirmönnum hæsta gangverð og legg-
ur bann við því að þeir taki þátt í útgerðar-
kostnaði vegna kaupa á veiðiheimildum."
Útgerðinni var og gert að greiða allan
málskostnað. ■
Vélstjórafélagið vildi hluta af eignum FFSÍ:
Eyddi
milljónu
í málafe
Hæstiréttur hefur dæmt í máli sem Vél-
stjórafélagið höfðaði gegn Farmanna- og fiski-
mannasambandinu. Vélstjórafélagið krafðist
rúmlega sex milljóna, auk vaxta, og til vara
þrettán hundruð þúsund króna, auk vaxta.
Málið var höfðað, þar sem vélstjórar, töldu sig
eiga hluta af þeim eignurn sem Farmanna- og
fiskimannasambandið, átti þegar Vélstjórafélag-
ið, undir formennsku Helga Laxdal, gekk úr
FFSÍ, í ágúst 1991. Vélstjórafélagið gerðu kröfu
um að nettóeign FFSÍ yrði reiknuð út ffá fjölda
félagsmanna, eins og hann var þegar Vélstjóra-
félagið gekk úr FFSÍ.
í dómi Hæstaréttar segir orðrétt: „Afrýjandi
er félag vélstjóra og vélfræðinga á íslandi. Til-
gangur félagsins er að gæta hagsmuna stéttar-
innar, semja um kaup hennar og kjör og vera
málsvari hennar á opinberum vettvangi.
Stefni er hins vegar landssamband sér-
menntaðra farmanna og fiskimanna á íslandi
og voru aðildarfélög þess 15 þegar áfrýjandi
sagði sig úr samtökunum. Var áfrýjandi lang-
fjölmennasta aðildarfélagið, enda landsfélag.
Tilgangur sambandsins er sá m.a. að vinna að
bættum kjörum, atvinnuskilyrðum, menntun
farmanna og fiskimanna og auka öryggi sjófar-
enda almennt. Samkvæmt 4. gr. laga sam-
bandsins á sérhvert íslenskt farmanna- og fiski-
mannafélag yfirmanna á skipum rétt til þess að
ganga í það með þeim skilyrðum og taltmörk-
unum sem lögin ákveða. Ekki verður séð að
lögin geri auk formreglna aðrar takmarkanir á
aðild þessara félaga en að þau telji eigi færri en
15 fullgilda félagsmenn, starfi á sama grund-
velli og viðurkenni reglur og starfshætti sam-
bandsins. Sambandsþing á þó endanlegan úr-
skurð um aðildarumsókn samkvæmt lögun-
um. Engin ákvæði eru að félag þurfi að leggja
með sér fjármuni við inngöngu.
Við úrsögn skal félag vera skuidlaust við
sambandið samkvæmt 8. gr, laganna. Hafá
lögin ekki að geyma annað efnisákvæði um úr-
sögn. Hins vegar er þar lýst hvernig úrsögn skal
bera að og hvernig skuli staðið að henni. í 9. gr.
laganna er boðið að félag, sem sagt hefur sig úr
Helgi Laxdal, formaður Vélstjórafélags
íslands, stefndi Farmanna- og fiskimanna-
sambandinu og freistaði þess að ná til síns
félagMTÍut^aHsicjnumJoess.
sambandinu, geti sótt um inngöngu á ný á
næsta sambandsþingi eða síðar.“
,Af því sem hér hefur verið rakið verður ekki
annað ráðið en að stefndi sé venjulegt samband
stéttarfélaga og rekstur þess með hefðbundnu
sniði slíkra sambanda. Um starfsemi þeirra
nýtur ekki settra laga frá Alþingi og fer því um
hana að samþykktum (Iögum) þeirra og þeim
ólögfestu grunnreglum sem gilda um almenn
félög sem ekki hafa bein fjárhagsleg markmið
með rekstri sínum. Þegar slíkt félag leggur ekki
með sér fjármuni við inngöngu eru almennt
ekki líkur fyrir því að það taki með sér fé við út-
göngu.“
í lok dómsins segir: „Sambandið heldur ekki
sérstaka sjóði vegna starfsemi sinnar, heldur
aðeins almennan félagssjóð. Akvæði samþykkt-
anna um fjármál þess gefa ekki til kynna, að
stefnt skuli að eignamyndun, heldur sýnist
áherslan vera á því, að félagið njóti tekna til að
standa undir nauðsynlegum kostnaði á ári
hverju. Eignir sambandsins, sem fyrir hendi
voru við úrsögn áfrýjanda, hafa myndast
áþekkt því sem algengast er í stéttarfélögum, og
virðast jafnframt ekki vera aðrar en þær, sem
tengja megi við venjulegt starf að almennum
tilgangi sambandsins. Hefur áfrýjandi ekkr
sannað, að þær hafi orðið til með þeim hætti,
að á megi byggja sérstakt tilkall til þeirra af hans
hálfu. Áfrýjandi hefur þannig ekki sýnt fram á,
að venjuleg eignaréttarleg sameign hafi mynd-
ast með aðildarfélögunum."
Auk þess að hafa tapað málinu var Vélstjóra-
félaginu gert að greiða allan málskostnað. ■
SjÓMANNABLAÐIÐ VÍKINGUR
31