Andvari - 01.01.1947, Page 77

ANDVABI
Við Oddastað
73
lagað sig eftir þörfura fólksins, sem þeir áttu að vinna fyrir.
Með löggjöfinni frá 1946 var þessu öllu breytt. Ríkið setti
alla kennara við héraðsskóíana á föst laun og veitti embætti
til lífstíðar. Kennslan hlaut að verða bókleg fyrst og frerast og
miðuð við þarfir annarra skóla, sem áttu að taka við nem-
endura í næsta stigaþrepi. Sá ráðherra, sem beitti sér fyrir
þessari löggjöf, Brynjólfur Bjarnason, gerði engar ráðstafanir
til að hægt yrði að bæta úr þörf þeirra, sem átlu að sinna fram-
leiðslustörfunum, enda var því fólki ekki fyrirbúinn neinn
metnaður. Allt kerfið var raunverulega bundið við bóklegt
nám og miðað við að ýta undir sem allra flesta æskumenn að
taka þátt í kapphlaupi um undirbiining að launamannastöð-
um, en búa sig ekki undir þátttöku í framleiðslustörfum. Að
vísu var framleiðslunni tryggður sá hluti æskunnar, sem beið
læ gra hlut í hinni almennu prófraun, en það Alþingi, sem
samþykkti hið nýja kerfi, veitti ekki svo mikið sem eina
krónu til að reisa sæmileg verkstæði við nokkurn skóla.
Þetta umhyggjuleysi er svo gagngert, að við elzta búnaðarskóla
landsins er ekki skýli, þar sem nemendur geta numið smíðar.
Brátt komu í ljós margir annmarkar á hinu nýja skipulagi.
Það hafði verið knúið fram, án þess að þjóðin fengi tækifæri
til að meta galla þess. Sýnilegt var, að það mundi í fram-
kvæmdinni verða ákaflega dýrt og áreiðanlega dýrara en svo,
að skattþegnarnir gætu undir risið. Hefur nú þegar komið i
Ijós, að það er með öllu óframkvæmanlegt. Samt hefur þjóðin
ekki enn gert sér grein fyrir því, sem er höfuðmeinsemd þessa
nýja skipulags. Mun sú meinsemd líkleg til að verða langvar-
andi og hættuleg.
Meginundirstaða nýja skólaskipulagsins eru landsprófin, sem
eru sett til þess að greina sauði frá höfrum. Börn og foreldr-
ar hljóta af mannlegum ástæðum að vilja sigra í þeim próf-
um. Annars vegar eru framleiðslustörfin handa þeim, sem
ekki standast raunina. Hins vegar er vonin um launuð störf
hjá mannfélaginu með ýmsum þeim friðindum, sem þykir
skorta við framleiðslustörfin. Nú er sannleikurinn sá, að fram-
leiðslustörf og vinna fyrir ríkið er hvort tveggja jafnnauðsyn-