Æskan - 01.09.1974, Qupperneq 53

PAPPÍR
England sá amerísku nýlendunum fyrir pappír til ársins 1690, þegar fyrsta
Psppírsverksmiðjan var reist nálægt Fíladelfíu I Pénnsylvanlu. Brátt risu upp
UndruS Pappirsverksmiðja í amerisku nýlendunum. f upphafi voru verksmiðjurnar
feistar við læki nærrl stórum borgum. Úr lækjunum fékkst nægilegt vatn, og f
°rgunum var hægt að fá mest af tuskum, sem þá voru undirstöðuhráefnlð.
Frakklendingur, Nicholas-Louis Robert að nafni, fann upp véi 1799, sem fram-
6iddi pappír f rúllum fremur en i einstökum blöðum. Fourdrlnler-bræður [ Eng-
ndi fullkomnuðu þessa vél og fengu einkaleyfi á henni. Grundvallaraðferð þeirra
f...urcirinier-bræðra er ennþá sú sama, en vinnsluaðferðir, magn og framleiðslu-
° breytni hefur tekið slíkum framförum, svo og vinnsluhraðinn auklzt svo mjög,
a samjöfnuður kemur tæpast til greina.
Þó að trjáviður væri hráefnisgjafinn við fyrstu pappírsgerð, glataðist ieyndar-
alið einhvern veginn. Um aldaraðir þurfti pappírsiðnaðurinn tuskur sem hrá-
n'’ °9 það háði afkastaaukningu iðnaðarins. Árið 1867 uppgötvaði Ameríku-
aður, Tilghman að nafni, að með þvf að nota sýruupplausn mátti aðskilja viðar-
'’efjar. Brátt varð viðarhlaup aðalefnið f pappir. Um 97 hundraðshlutar pappírs (
andarikjunum fást úr trjáviði.
Allur pappir er gerður úr trénlstrefjum. Tréni er efni, sem finnst.i öllum jurtum.
urtir, aSrar en viður, sem notaðar eru í pappírsiðnaðinum, eru baðmull og hör
' beztu teg. pappírs), hrfs, hampjurt og esparto-gras. Efnaverkfræðlngar hafa
æ 1 vinnsluaðferðir við pappirsgerð svo, að tré, sem voru elnskis vlrði fyrlr
°kkrum árum, eru nú notuð í þessum iðnaði. Þessar nýju vinnsluaðferðir hafa
°rðið til þess, að víðáttumiklir skógar ( suðausturríkjum Bandaríkjanna eru orðnlr
n°*b®fir f viðardeig til pappirsgerðar.
. j á timum eru leifar skógarframleiðslunnar ristar i flaska (þegar -börkurinn
6 ur verið fjarlægður), og seldur pappirsverksmiðjum. Mest af þeim viði f Banda-
r 1Ununn, sem notaður er i viðardeig, fæst úr skógum, sem eru f einkaelgn og
®ktaðir eru með þessi viðskipti fyrir augum, þó að mörg pappírsframleiðslu-
mv ækl eig' sjáif gríðarstór skógræktarlönd, þar sem skógrækt er framkvæmd af
|.g 1,11 Þekkingu og vísindalegum aðferðum. Skógræktarsamtök Bandarfkjanna eru
iandi.
viSleitni, sem pappfrsiðnrekendur standa fyrlr til eflingar skógrækt þar f
inn>aPPÍrSframleiðs,an hefst 1 skó9'num Þar sem viðurinn ( pappírsdeiglð er tek-
^ • Trén eru rjg| j |engjur eg send í pappfrsverksmiðjuna. Börknum er flett af.
s°rkfiettir trjástofnarnir eru settir í véiar, sem saga þá f smáflaska. Flaskarnir eru
treflr f k,,uf (digester) (1), sem sýður þá við þrýsting, svo þeir verða að örsmáum
b|g|Um- Trefjarnar fara f þvottakar (2), þaðan f þeytara, þar sem þær blelkjast og
deandast bindiefnum Eigi þær að litast er litarefnum bætt hér í. Næst fer
börf'5 9egnum Jordan-vél (4), þar sem trefjarnar eru skafnar og skornar eftir
til rj1"71'. Nú er viðardeigið orðið hæft til að gera úr þvl pappfr. Bætt er f vatni, þar
pQ elgið er orðið 99 hundraðshlutar vatn. Fljótandi deiginu er rennt á endalaust
hligrdrinier~netið <5)- Vfrnetið færist áfram með stöðugum titringi sitt til hvorrar
( ar’ sv° að trénistrefjarnar flækist saman meðan vatnið streymir gegnum netlð
þaayminn undir þvf. Blautt deigblaðið fer gegnum belti úr ullarflóka, sem flytur
ag milii margra, þungra kefla (6), sem vlnda úr þvf mestallt vatnið, er eftir kann
einV6ra f"oks (er þurr pappfrinn gegnum pappfrspressu (7), sem sléttar hann,
ln S °9 æflazt er til, áður en hann er undinn upp á grfðarstór kefli. Nú er pappfr-
''búlnn, og hægt að snfða hann til ýmissa nota, eftir óskum vlðsklptamanna.
Tadsjísk þjóðsaga:
SJAKALINN OG
HÆNAN
ag nokkurn sá hungraður sjak-
ali feita hænu, sem var að lelta
sér ætis undir tré f garði elnum.
Þarna er komln ágætis máltfð handa
mér, sagði sjakalinn og læddist að hæn-
unni.
En hún tók eftir honum og flaug upp
f tréð með miklu gargi.
Sjakalinn leit upp til hennar og gerðl
sig heldur en ekkl mildan f röddu: —
Hefurðu þá ekki heyrt fréttirnar? spurði
hann. — Það hefur verið lýst friði milll
dýra og fugla. Héðan f frá verða allir að
vera vinir. Komdu nú niður og við skul-
um tala saman í bróðerni.
En hænan treysti ekki sjakaianum.
Hún teygði fram hálsinn og leit f ýms-
ar áttir eftir öruggum felustað.
— Hvað er að? Ekki getur þú verið
hrædd við mig, sagði sjakalinn.
— Auðvitað er ég hrædd, sagði hæn-
an. Heill hópur af hundum er að koma
hingað og ég er hrædd um að þeir éti
mig ...
Þegar sjakalinn heyrði þetta, þá föln-
aði hann og hljóp á brott elns og fætur
toguðu.
— Heyrðu mlg, hrópaði hænan é eftlr
honum. Af hverju ert þú að hlaupa?
Varstu ekki að segja að það væri kom-
inn friður milll dýranna?
— Jú, en hver velt nema hundarnlr
hafi enn ekki frétt af þvf, sagði sjakal-
inn og var horfinn.
51